Pro Regno

DIE KERK IS GEWEEG,

GEMEET EN TE LIG GEVIND ^[1]

“Ten spyte van die oorvloed van Bybelse opdragte om ‘nie te vrees nie!’ die kerk het in die geheel nie ‘n sterk gees van moed geopenbaar nie.”

deur Ds. Dr. Andrew WG Matthews

“Sommige van die verstandiges sal struikel. Dit is om hulle te louter, uit te sif en te suiwer tot die eindtyd; want dit sal steeds op die vasgestelde tyd wees.” Daniël 11:35

Die wêreldwye Covid-19-pandemie is die ernstigste toets van ons generasie. Die Christelike kerk behoort spesifiek die rampe van die afgelope agtien maande te beskou as deel van ‘n pynlike beproewing wat God sy kerk toegedien het om haar te suiwer. Aangesien beide individuele Christene en die universele Kerk nooit ‘n volmaakte toestand in hierdie wêreld bereik nie, is ons voortdurend onderworpe aan toetse wat ons tekortkominge blootlê.

Aangesien die kerk gedwing is om op die Covid-krisis te reageer, moes Christenleiers kerklike besluite neem, etiese kwessies navigeer, en hul lidmate raad gee oor hoe hulle gepas moet optree. Ten spyte van hul goeie bedoelings en beste pogings, glo ek dat die druk van Covid-19 ‘n aantal swakhede in ons teologie en ekklesiologie blootgelê het wat herondersoek en hertoewyding vereis. Om Daniël 5:25-28 te parafraseer, ons as kerk is geweeg, gemeet, en gebrekkig bevind.  

Ons moet hierdie Covid-ervaring as ons louterende vuur gebruik sodat ons kan ontdek waar ons tekortkominge lê en die nodige veranderinge kan aanbring. In plaas daarvan om ons sondes te regverdig en te ontken, moet ons nederig ons besluite beoordeel, ons mislukkings bely, en ‘n hernieude gehoorsaamheid bely. Ek is ‘n Christelike pastor wat verantwoordelik was vir die pastorale versorging van ‘n kerk gedurende hierdie seisoen.

Ek skryf vanuit ‘n posisie van hartseer oor die kerk se huidige mislukkings en berou oor my vorige mislukkings. Die uiteindelike doel van hierdie skrywe is nie veroordeling nie, maar reformasie. Alhoewel die herkoms van hierdie opstel tydens huis-inperking in ‘n toegeslote Australië is, strek die boodskap daarvan na die breër kerk. Onder sewe rubrieke wil ek ‘n aantal terreine uitlig waarop die kerk getoon het dat dit te kort skiet in sy praktyk en beginsels.

“Toe ons Here en Meester Jesus Christus gesê het: “Bekeer julle!” wou Hy hê dat die hele lewe van gelowiges een van bekering sou wees.” 

Jesus Christus het gesê: “Diégene wat Ek liefhet, berispe en tug Ek”  (Open. 3:19). Laat ons ‘n gees van nederige bekering omhels terwyl ons ondersoek hoe ons tydens die pandemie gemeet is en hoe ons onsself voortaan moet handhaaf.

Gees van Vrees

Toe Covid-19 vroeg in 2020 toegeslaan het, was die reaksie van regerings, owerhede, en die publiek buitensporige en tasbare vrees. Niemand was seker hoe dodelik die siekte was nie; so as ‘n voorsorgmaatreël het nasies grense gesluit en hul mense ingesluit. Vrees het elke besluit gemotiveer. Om nie bang te wees nie, is inderdaad as ‘n teken van roekeloosheid beskou.

Soos meer data beskikbaar geword het, is vasgestel dat Covid hoofsaaklik dodelik was vir baie bejaardes en ongesonde mense, wat oor die algemeen dieselfde kategorie was. Die gemiddelde ouderdom van Covid-sterfte in Australië vanaf Oktober 2021 is 84 jaar oud^[2]. Die totale sterftesyfer onder ekonomies ontwikkelde lande is ongeveer 2% (Australië: 1,1%; VSA: 1,6%)³.

In ouderdomsgroepe onder 60 jaar oud is die herstelkoers vir Covid in Australië ongeveer 99,9%⁴. Die oorgrote meerderheid mense wat Covid kry, ly aan ligte simptome en herstel. Slegs ‘n klein minderheid van gevalle vereis hospitalisasie of Intensiewe Waakeenheid-sorg^[3]. Ten spyte van hierdie bemoedigende statistieke, was ons samelewing se leiers in staat om effektief ‘n kultuur van vrees te kweek en in stand te hou. Die vlak van paniek in die publiek stem nie ooreen met die dodelikheid van Covid nie.

‘n Mens sou kon verstaan hoe ‘n sekulêre volk sonder hoop en sonder God in hierdie wêreld vatbaar sou wees vir vrees, maar tog het die kerk self in ‘n soortgelyke paniek verval. Ten spyte van die oorvloed van Bybelse opdragte om “nie te vrees nie!”, het die kerk in die geheel nie ‘n sterk gees van moed geopenbaar nie. Dit is te verstane dat kerke wat deur bejaardes bevolk word besonder versigtig sal wees, maar bejaarde gelowiges behoort meer geloof aan die dag te lê as diegene wat minder lewensdae geleef het.

Een gewaardeerde ouderling in my kerk in die vroeë maande van 2020 het vir meer as twee maande nie die grense van sy kleinhoewe verlaat nie en vir ses maande niemand op sy eiendom toegelaat nie. Die basiese gesindheid van Christene behoort vrymoedige vertroue in God te wees te midde van ‘n gevaarlike wêreld. Die Christen weet dat God oor hulle waak, by hulle is, en hulle dra deur die loop van hul reis, sodat hulle nie deur ‘n respiratoriese siekte verlam moet word van vrees nie. Bowenal behoort ‘n Christen geen vrees vir die dood te hê nie. Bybelse getuienis en empiriese bewyse het getoon dat die onvermydelike einde van die hele mensdom die dood is, dus na ons “sewentig of op grond van krag tagtig” lewensjare (Ps. 90:10 ) verwag ons om na die stof terug te keer.

Christene moet dus ‘n wysheid en versekering toon in die aangesig van die vooruitsig op die dood. ‘n Wesenlike grondwaarheid van die geloof is dat ‘n mens in Christus die ewige lewe het en dat die volgende wêreld – nie hierdie een nie – ons ware tuiste is. Hierdie vrees vir die dood wat in die kerk voorkom, ondermyn die kernwaarheid van die evangelie wat is  “om te lewe is Christus en om te sterwe is wins”  (Fil. 1:21). Wat sê dit van ons leerstellings en prediking as ons mense aan hierdie lewe vashou en ‘n swak versekering van hul ewige verlossing het? Die leraars van die kerk moet die Christelike bevestigings van die kortheid van tydelike lewe, die realiteit van oordeel en die hoop en sekerheid van die ewige lewe in Christus versterk.

Benewens die siekte self, is die vrees vir mense hoogty in die kerk. Een van die argumente vir volle nakoming van die sluiting van openbare aanbidding was dat die breër publiek ‘n vergaderde kerk as ‘n bedreiging vir sy veiligheid sou beskou. Ons openbare getuie of getuienis het ‘n oorheersende bekommernis in ons beraadslagings geword. Kerkleiers was ook bang vir hul eie gemeente se menings oor Covid-nakoming. Die uiteenlopende perspektiewe oor die behoorlike Covid-reaksie het die vrede en eenheid van die kerk bedreig. Nie net predikante en ouderlinge nie, maar ook gemeentelede het bekommerd geraak oor wat ander lidmate oor hul eie vlak van persoonlike inskiklikheid sal dink. Christene moet dan subtiel vasstel hoe streng of vry ander Christene is in hul nakoming van gesondheidsmaatreëls om verhoudings te herstel. Die regering se sosiale-afstand-voorskrifte het in ons gedagtes gestol dat sosiale interaksie met mense ons in gevaar stel.

Covid-positiewe mense het die nuwe melaatses geword— “Onrein! Onrein!” En nou word almal wat nie ingeënt is nie gesien as ‘n de facto Covid-draer. Hoe kan ons as ‘n kerk gemeenskap hê wanneer elke individu as ‘n bedreiging vir jou lewe gesien word? Vrees het die bande van Christelike gemeenskap verbreek.

Gesondheid Afgodery

Die kwessie van openbare gesondheid was van kardinale belang deur die hele pandemie. Die kerk het die wêreld se beginsel aanvaar dat om aan die lewe te bly die summum bonum(hoogste ideaal) van die lewe is. Christelike teologie het egter nog altyd aangevoer dat die ewige lewe voorkeur geniet bo die tydelike lewe. Toe Jesus deur Satan versoek is om klippe in brood te verander, het Hy geantwoord dat om volgens

God se Woord te lewe belangriker was as om  “van brood alleen te lewe”  (Lukas 4:4). Gehoorsaamheid aan God is belangriker as om aan die lewe te bly. Die geestelike troef die fisiese. Die regering se beperkings op openbare aanbidding prioritiseer egter menslike veiligheid bo alle ander oorwegings. Om nie bymekaar te kom, te sing of aan sakramente te deel nie, word geregverdig deur die behoefte om fisiese lewe te bewaar.

Die kerk het saamgestem met die staat se perspektief deur sy bereidwilligheid om die gewone genademiddele opsy te sit sodat daar geen potensiële bedreiging vir die lewe van ‘n gemeente is nie. Ons, predikante, moet heroorweeg hoe belangrik die behoud van menslike lewe binne die hele verloop van Christelike dissipelskap is. Die getuienis van Christene wat hul kruis opneem (Matt. 16:24), getrou is tot die dood toe (Open. 2:10), en God se liefde meer werd ag as die lewe (Ps. 63:3) staan in skrille kontras met die wêreld wat demonies verslaaf is deur sy vrees vir die dood (Heb. 2:14-15).

Baie ontstellend is dat die openbare gesondheidswette van die regering ‘n almagtige instrument geword het wat die regering gebruik het om enige gewone reg of prerogatief in die samelewing te verdring. Ons samelewing word deur ‘n leër van  “-oloë” regeer. Onder die lasbrief van openbare gesondheid kon die regering internasionale reise sluit, die samelewing insluit, gesinne skei, openbare vergaderings en protes beperk, aanbidding sluit, en besighede en skole toemaak.

Aangesien die samelewing in die algemeen Covid vrees en openbare gesondheid bevoorreg het, het die bevolking die regering toegelaat om volledige beheer oor hul lewens te neem. Die gesondheidswette is soos ‘n reuse Trojaanse perd wat ons in ons stad verwelkom het. As ‘n kommunistiese of progressiewe regering ‘n direkte aanval teen die Christelike gemeente sou maak, sou die kerk ongetwyfeld terugveg. As die regering ons kerke sou sluit weens ideologie, sou ons in die openbaar weerstand bied—of ondergronds gaan.

Tog, wanneer die regering ons kerke sluit weens gesondheidswette, onderwerp ons sonder twyfel. Alhoewel die motiewe anders kan wees, is die einde dieselfde. 

Die kerk moet oorweeg hoe ons ‘n gevaarlike presedent daargestel het dat openbare gesondheidswette gereeld gebruik kan word om kerkbyeenkomste en praktyke te beperk en op te skort. Is openbare gesondheid ‘n regverdige gronde waardeur die staat absolute beheer oor die sake van die kerk kan uitoefen?

Nadat ‘n presedent op fisiese gesondheidsgronde gevestig is, kan die staat maklik oorgaan na verdere beheer van leerstellige kwessies op grond van geestesgesondheid. Kerkleierskap moet die grense van gesondheidsbeperkings op kerkpraktyke vasstel en ook standaarde waarvolgens die regering sy beperkings moet regverdig. 

Onderwerp aan Caesar

Onder die regering se gesondheidswette het die kerk gevoel dat dit geen ander keuse gehad het as om te gehoorsaam nie. Beide die Bybel (vlg. Rom. 13:1-7, Tit. 3:1, 1 Pet 2:13-15) en ons belydenisskrifte (vlg.  Westminster Confession of Faith, Hoofstuk 23:“Of the Civil Magistrate”) onderskryf die plig van die kerk om te onderwerp aan menslike heersers, dit wil sê “die burgerlike owerheid”. Die verpligting om  “aan die keiser te gee wat die keiser toekom” (Luk. 20:25) is al twee millennia lank ’n kenmerk van Christelike burgerskap.

Die hedendaagse kerk erken dat die staat ‘n regmatige belang het om sy burgers te beskerm, daarom het dit die staat se betrokkenheid by kerklike aangeleenthede ondersteun soos dit verband hou met kinderbeskerming, bouregulasies en belasting- en rekeningkundige wetgewing. Sedert die regering beperkings ingestel het op grond van openbare gesondheid en nie ideologie nie, het die kerk agteroor gebuig om sy steun te toon vir maatreëls wat die publieke belang bevorder.

In die aanvanklike stadiums van die virus het kerkleiers die deure gesluit, aangesien hulle bang was vir die onbekende gevare van hierdie Covid en verwag het dat die opskorting van dienste net ‘n paar weke sou duur. In goeie trou het die kerk daarop gemik om te demonstreer dat sy pligsgetroue nakoming die staat se doelwit van openbare welsyn aangehelp het.

Die kerk se nakoming van die gesondheidsregulasies gaan egter nie bloot oor vrywillige nakoming nie, maar oor gesaghebbende onderwerping. Alhoewel regeringsleiers dalk sag gepraat het, dra hulle steeds ‘n groot stok. Aan die einde van die dag word van die kerk verwag om te onderwerp, ongeag sy standpunte. Die kerk kan ‘n fasade van vrywillige nakoming voorhou, maar sy leiers weet dat hulle nie ‘n keuse het nie – ten minste nie sonder ‘n koste nie.

Die nie-nakoming van gesondheidswette hou geweldige strawwe in, soos stewige boetes vir die primêre belanghebbendes in die kerk, persoonlike wetlike aanspreeklikheid teenoor leiers as ‘n persoon aan Covid sterf, en moontlik kriminele vervolging vir onwettige vergadering. Nie baie ouderlinge en predikante, ongeag hul oortuigings, is in staat om die enorme druk te weerstaan wat van die regering, kerklike owerhede, die publieke opinie, en van binne die gemeente self af kom nie.

As ‘n leraar ‘n prinsipiële standpunt sou inneem en openbare gesondheidswette sou verontagsaam, sou die mees waarskynlike uitkoms vir hom ‘n aanklag van ampsverydeling en weerspannigheid by die kerkraad en meerdere vergaderings wees, tesame met ‘n verlies aan inkomste, behuising en bedieningstoekoms. Die handhawing van opregte beginselgronde dra ‘n aansienlike koste.

Die kerk moet nog die grense, beperkings en duur van die staat se nuutgevonde gesondheidsowerheid bepaal. Soveel as wat die kerk die reg van die burgerlike owerheid bevestig om sy sake binne sy verantwoordelikheidsfeer te bereg, voer dit ook aan dat owerheidsgesag nie absoluut is nie. Die staat se edikte het etiese en kerklike perke. Burgers, veral Christen-burgers, is onder geen verpligting om te voldoen aan regeringswette wat God se morele wet oortree nie.

Die tweede helfte van Christus se bevel— “[gee] aan God die dinge wat God toekom”—is steeds ewigdurend bindend op die kerk. Die burgerlike owerheid het geen absolute gesag oor interne kerklike sake nie, veral die leer wat verkondig moet word en hoe die erediens bedryf moet word. Met betrekking tot laasgenoemde, wat reeds in Covidgesondheidswette plaasgevind het: geen samekoms, geen sang, geen sakramente.

As ons die uitgangspunt aanvaar dat die regering, selfs met ‘n gesondheidslasbrief, nie onbeperkte gesag oor die sake van die kerk het nie (Handelinge 4:19), waar sal die kerk die streep trek? My vrou het ‘n gesprek gehad met ‘n moderator van ‘n staatsvergadering wat vir haar gesê het dat daar geen konsensus onder ministers is waar die spreekwoordelike “rooi lyn” lê nie.

Vir sommige is dit die staat se regulasies oor kerkaanbidding; vir ander is dit die mandate wat oningeënte kerkbywoning verbied. Ander hou hul poeier droog totdat die staat ons onaantasbare teologiese verpligtinge bedreig—wat binnekort van die progressiewe ideologiese beweging verwag word.

Die kerk se gehoorsaamheid aan die regering het uitgebrei tot die verwagting van onwrikbare openbare steun vir hul beleid. Die  “Eer die koning”  (1 Pet 2:17) bevel blyk te beteken dat kerkleiers op geen manier die regering se gesondheidsbeleid in die openbaar moet kritiseer nie. Wat Covid-beleid betref, blyk dit dat die kerk nie net moet onderwerp nie, maar dit glimlaggend moet doen.

Die amptelike kerkleierskap het geen openlike verbod teen regeringskritiek gemaak nie, maar ‘n mens kan voel dat ‘n kultuur bestaan wat frons oor openbare retoriese uitdagings aan regeringsbeleid. In my eie kerk het my leierskap van my verwag om die aanbiddingsbeperkings aan die gemeente te verduidelik, maar het my gekant dat ek in die openbaar my afkeur daaroor uitgespreek het. Is dit nie toelaatbaar dat ‘n persoon hom aan ‘n wet kan onderwerp en nie daarmee saamstem nie?

In daardie trant is daar ‘n persepsie onder sommige van die leke dat kerkleiers min weerstand bied teen die regering se gesondheidsbeperkings. Hoeveel weerstand is daar teen die regering gegee oor die kerk wat as ‘n “nie-noodsaaklike diens” aangewys word? Die “seuns van die lig” kan ‘n paar slim lesse by die “seuns van hierdie wêreld” leer (Lukas 16:8). Onseker politici keer soms terug in die aangesig van vasberade weerstand.

Die kerk se onwrikbare ondersteuning van die regering is gegrond op die oortuiging dat die regering se gesonde wysheid en goeie karakter onaantasbaar is soos dit betrekking het op Covid-beleid. Die gesondheidsadviseurs is kundiges op die gebied van wetenskap en medisyne, so ons het nie die bevoegdheid om hul oordeel te bevraagteken nie. Ons is herhaaldelik verseker dat regeringsministers en gesondheidsowerhede deur opregte liefde en goeie motiewe gedryf word.

Die publiek se veiligheid, nie ‘n begeerte om die kerk te ondermyn nie, is die motief agter al hul beleid. Die bevraagtekening van motiewe is altyd ‘n gevaarlike saak. Ons neem aan dat die kerk nie geteiken is nie, want die reëls van die openbare vergadering geld ewe veel vir alle tipe organisasies. Miskien sal net die mees siniese samesweringsteoretikus dit waag om die motiewe agter Covid-beleid te bevraagteken.

Ek vra die vraag: gegewe die afwaartse etiese trajek van ons regering se beleid op die gebied van aborsie, genadedood, homoseksuele huwelike, transgenderisme, prostitusie, bekeringsterapie/teologie en godsdienstige laster; hoe is dit steeds moontlik dat ons aanvaar dat ons regering inherent gunstig is vir die evangeliese kerk ? Is dit nie veelseggend dat daar tydens die Covid-sluiting in Nieu-Seeland en Australië beduidende wetgewing oor genadedood en aborsie deurgedruk is nie, maar tog het ‘n wetsontwerp op godsdiensvryheid in die Australiese parlement tot stilstand gekom weens die pandemie.

Die grootste absurditeit van alles is dat Covid-beperkings uitgereik is om die lewe van die mees kwesbares, siekes en bejaardes te bewaar, maar regerings het genadedoodwetsontwerpe aanvaar om siekes en bejaardes dood te maak. 

Dit is tyd om ons naïwiteit af te skud en ‘n houding van twyfelagtige en waaksame pessimisme jeens die regering aan te neem. Sonder om die Bybelse etiek van eer en onderwerping aan die regering te ontken, moet die kerk erken dat sodra godvresende regerings onderdrukkend optree op maniere wat nadelig is vir die bloei van die kerk. Die kerk behoort nie vriendelik te onderwerp aan elke edik van die staat soos dit op die kerk toegepas word nie, maar die karakter van elke regulasie kragtig in die lig van God se wet te ondersoek.

Dit is tyd dat kerkleierskap grense van regeringsinbreuk in kerklike bedrywighede vasstel, om te definieer watter gebiede toelaatbaar is en watter gebiede heilig is. Net soos God in die see ingeperk het, moet die kerk die krag hê om vir die staat te sê:  “Tot hiertoe sal jy kom en nie verder nie.” (Job 38:11). 

Etiese verwarring

’n Refrein wat deur ons regeringsleiers aan ons gepreek word, is dat ons “die regte ding moet doen”. Dit is ironies dat ons leiers in ‘n era wat morele absolutisme verwerp en morele subjektiwiteit voorstaan, so ‘n banale frase sal gebruik om die toepassing van hul eie reëls toe te bevorder. Wat presies is “die regte ding”? Die pandemie het ‘n morele Pandora-boks oopgemaak wat ons samelewing en die kerk sukkel om toe te maak. Die pad van die minste weerstand is om alles wat die regering bepaal as “die regte ding” te handhaaf.

Die Vyfde Gebod, Romeine 13, ons belydenisskrifte en ons gewete maak dit die standaardgedrag. Maar aangesien ons weet dat menslike wette nooit absoluut is nie en ondergeskik is aan God se morele gebooie, moet ons steeds onderskei of ‘n regeringswet te ver gegaan het.

‘n Oortuigende saak kan gemaak word dat streng, uitgerekte inperkings die sesde gebod oortree om die lewe en welstand van mense te handhaaf. Die wydverspreide trauma van toenemende geestesgesondheid, verwoeste lewensbestaan, vertraagde onderwys, uitgestelde gesondheidsorg en toenemende selfmoorde moet in ons berekening van die uiteindelike “regte ding” vir ons samelewing ingereken word.

Die ontelbare, verwarrende en voortdurend veranderende gesondheidsadvies en -beperkings skep verder ‘n swaar gewig van menslike tradisie wat die gewete van mense bind. Jy kan dit “Covid-moraliteit” noem. Die noodsaaklike morele imperatief onderliggend aan alle Covid-beleid behoort te wees  om nie ‘n ander persoon met Covid te besmet nie. Nou verskuif die fokus na die detail van die nakoming van gesondheidsreëls. Die regering het ‘n moeras van gesondheidswettisisme gegenereer: masker-dra, sosiale afstand, sosiale isolasie, noukeurige skoonmaak en entstof-dwang.

Ons gewetens is nie belas met die fundamentele kwessie van “Besmet ek iemand anders nie?” maar met bykomende vrae soos: “Sal ek in die moeilikheid kom omdat my wandeling in die park ontspanning is en nie werklike oefening nie?” of “Is dit verkeerd dat ek my vriend wie se kind pas dood is by die huis besoek?” Soos met alle wettisisme, verduister menslike reëls God se wette en verloor ons die oorspronklike morele imperatief uit die oog.

Onlangs het die bestaan van inenting-mandate ‘n ander etiese dilemma laat ontstaan. Die gebruik van entstowwe is wyd gevestig as ‘n noodsaaklike openbare gesondheidsbeleid en die meeste mense word op ‘n jong ouderdom ingeënt. Meer lastig is die kwessie van entstof-dwang. Sedert die Tweede Wêreldoorlog het menseregtewetgewing die reg van “liggaamlike integriteit” gehandhaaf.

Geen regering behoort ‘n entstof op hul burgerskap af te dwing nie, al is dit in die individu en die groep se beste belang. Die regering kan beweer dat hulle nie “dwang” toepas nie, maar bloot “motivering” toepas in hul Covid-entstof-dryf; die gebruik van diens-/inkomstebeëindiging en maatskaplike uitsluiting as aansporings styg egter beslis tot die vlak van entstof-dwang.

Inenting-mandate word in sommige gemeenskappe op die kerk toegepas, so die kerk staar ‘n morele dilemma in haar nakoming in die gesig. Die afdwinging van inenting-mandate handhaaf burgerlike gehoorsaamheid, op die morele gronde van “beskerming van die kwesbares”, maar dit skend die kernwaardes van nie-partydigheid, evangelie-inklusiwiteit en die eenheid van die kerk. Selfs al duur inenting-mandate net ‘n paar weke, sal die kerk steeds van haar beginsels oortree het.

Nakoming van regeringsvoorskrifte is nie die finale bepaler van Bybelse geregtigheid nie. Die etiese verwarring wat hoogty vier in die kerk openbaar die tekortkoming van ons begrip van Bybelse etiek. Dit sou die kerk goed dien om God se morele wet uit die Ou Testament te bestudeer en hoe Jesus en die apostels die toepassing daarvan in die Christelike lewe geleer het.

Die  Westminster Korter  en  Groter Kategismusse  is nuttige hulpmiddels om God se morele wette as ‘n reël vir Christelike lewe te verduidelik en toe te pas. Die gewete van Christene het bevryding nodig van die web van gesondheidswettisisme wat hulle belas en bind. 

Verwronge Ekklesiologie

Covid het die kerk se swakheid in haar ekklesiologie (die leer van die kerk) blootgelê. Vir ‘n geruime tyd, in die algehele omvang van die Christelike leer, is ekklesiologie tot tweedevlak-status gedegradeer. Hoe ons die kerkreg, sakramente en aanbidding beskou het, was minder belangrik as die leerstellings van God, die Skrif, die persoon en werk van Christus en soteriologie. Die pandemie raak nie enige van daardie leerstellings nie, maar dit beïnvloed wel hoe ons ons kerke regeer.

Die regering se vermoë om elke vermeende onaantasbare praktyk van die kerk aan die kaak te stel, is verstommend. Deur die gesondheidslasbrief te gebruik, kon die staat die openbare byeenkoms van die kerk vir Sabbatsaanbidding, die gemeenskap van die heiliges in privaat byeenkomste, gemeentesang in die kerk en die bediening van die sakramente van die nagmaal en die doop opskort. Daardie elemente van kerklike werking wat voorheen onder beheer van kerklike gesag erken is, is aan die beheer van burgerlike owerhede verbeur.

Wanneer ons die burgerlike regering die mag toelaat om die basiese funksionering van ons kerke te beheer, word ons fundamentele belydenis dat Jesus Christus die enigste Hoof van die kerk is, onder skoot. 

Dat die staat die de facto hoof van die kerk is, is duidelik uit hoe die standaard besluitnemingsprosesse van die kerk sonder enige beswaar laat vaar is. Kerklike besluitneming is tipies ‘n stadige, omslagtige proses wat verskeie lae kerkvergaderings behels. Maar toe Covid toegeslaan het, is alle kerkdienste vir ‘n onbepaalde tyd opgeskort bloot deur regeringsbevel.

Geen noodvergaderings is byeengeroep om te bespreek en besluite te neem oor ‘n behoorlike kerklike reaksie nie. Toe sang- en sakrament-verbod uitgevaardig is, het daar eweneens geen debat op enige kerklike vlak plaasgevind nie. Daar is eenvoudig aanvaar dat watter reëls die regering ook al uitgevaardig het die kerk sou volg. Ons het geweet wie die kitaar slaan. Dit is nou eers agtien maande in die pandemie in dat die Presbiteriaanse Kerk van Australië se Algemene Vergadering byeengeroep is om die toepaslikheid van inenting-mandate vir kerkbywoning te bespreek. Ironies genoeg is die kerk onaangeraak as die staat almal uitsluit, maar verskrik as die staat iemand uitsluit  . 

In hierdie noodtoestand het die kerk ook sy eie interne besluitnemingsproses gewysig. Binne ‘n Presbiteriale-stelsel word besluite op drie kerklike vlakke geneem: kerkraad, ring, algemene vergadering. Groot besluite is egter tydens Covid geïmplementeer vanaf ‘n bo-na-onder administratiewe vlak wat op alle vlakke van die kerk van toepassing was.

Byvoorbeeld, binne die Presbiteriaanse Kerk in Nieu-Suid-Wallis, Australië, is al die staatsgesondheidsbeperkings en verduidelikings deur die administratiewe kantore aan die kerke oorgedra. Waaroor die administrateur ons ook al in kennis gestel het, is as bindend beskou aangesien dit die veronderstelde krag van siviele reg gedra het. ‘n Groot verandering het plaasgevind in ons sakramentele praktyk deur virtuele nagmaal toe te laat.

Voor 2020, waag ek, dat geen Gereformeerde en Presbiteriaanse denominasie in die wêreld aanlyn deelname aan nagmaal met lidmate by die huis sou toelaat wat die elemente aan hulself bedien nie. As so ‘n verandering in die nagmaal se administrasie oorweeg word, sou dit die goedkeuring van die nasionale Algemene Vergadering tesame met studiestukke, voltallige stemming en dan die bekragtiging van die resultate die volgende jaar in die ringe vereis het.

Tog is virtuele nagmaal in 2020 op administratiewe vlak afgeteken bloot deur een teoloog wat sy aanbeveling van die praktyk gegee het in ‘n referaat wat per e-pos aan die kerke gestuur is. Hier ter sprake is nie of die kerk virtuele nagmaal moet toelaat of nie, maar dat al die normale ekklesiologiese bestuursprosesse tydens Covid weggegooi is. Dit is deur administratiewe dekreet besluit. Dit was asof die noodmagte van die staat hulle op die noodmagte van die kerkhiërargie beroep. Dit wys hoe broos ons kerkreg is wanneer dit tydens ‘n krisistyd op die proef gestel word. 

Kerklike besluitneming is ook gedryf deur bestraffende en pragmatiese bekommernisse in plaas van beginsels. Wat is die hoofdrywer agter die kerk se onderwerping aan gesondheidsbevele? Was dit die beginsels van onderwerping aan die regering en die behoud van lewe, of was dit die vrees vir die regering se strawwe? Laasgenoemde waag ek. Mense word makliker deur strawwe gemotiveer as deur beginsels.

In my eie kerk het ouderlinge teen gemeentesang geargumenteer uitsluitlik op grond van die potensiële finansiële boetes wat teen leierskap gehef word as ons die gesondheidsbevel oortree. By ‘n staatsinligtingsvergadering het ‘n kerkleier aangevoer dat die nie-afdwinging van inenting-mandate duur finansiële, wetlike en potensiële kriminele gevolge meebring. Bangmaaktaktieke is effektief.

Pragmatisme is duidelik wanneer die kompromie van normale kerkpraktyke geregverdig word op grond van die kort duur daarvan – “Dit sal net ‘n rukkie duur.” Aanvanklik het die kerk al die aanbiddingsbeperkings aanvaar omdat ons gedink het dit sou net ‘n paar weke duur. Byna twee jaar na die pandemie is baie kerke nog op dieselfde plek. Laat ons onthou dat koning Darius se bevel om gebed te verbied slegs vir dertig dae was (Dan. 6:7), maar Daniël het die volgende dag gebid.

Die kerk tree pragmaties op wanneer hy opsies kies, want dit voel asof hy geen keuse het nie. Aanlyn-stromingsdienste, opgeneemde dienste, virtuele nagmaal is uitgevoer as ‘n plaasvervanger vir versamelde aanbidding sodat ons ‘n kopie van ‘n ware aanbiddingservaring kan verskaf. Ons het gedink: “Ons moet iets doen!”

In ‘n krisis moet die kerk stilstaan en oorweeg hoe en hoekom dit besluite neem. Watter leerstellings is op die spel? Is daar enige slegte presedente wat gevestig word of beginsels wat oortree word omdat die kerk inderhaas “iets moes doen”. Die veiligste manier van aksie is om óf niks te doen nie óf, soos Daniël, “te doen soos hy voorheen gedoen het”  (Dan. 6:10). 

Die Covid-pandemie het ‘n seisoen van noodtoestand-staatsgesag oor ons samelewing ingelui wat ons voorheen as ondenkbaar beskou het. Die hoeveelheid beheer wat oor elke gebied van die samelewing en veral die kerk uitgeoefen is, is ongekend oor die afgelope eeu. Die kerk het eenvoudig nie die meganismes in plek gehad om te kan reageer op die vinnige uitoefening van staatsbeheer oor kerksake nie. Dit sal nou ‘n goeie tyd wees vir die kerk om te oorweeg om sy eie nood-protokol te skep wanneer hulle gekonfronteer word met die uiterste gevare soos pandemies, oorlog, natuurrampe of dreigende wetgewers.

Net soos wat regerings vinnig moet reageer in tye van krisis, moet die kerk vinnig reageer deur middel van sy kerklike vlakke. Sonder om behoorlike beleid te laat vaar, moet vinnige reaksiemaatreëls geïmplementeer word, soos die sameroeping van gemeentes, definiëring van korttermyn maatreëls, en om moontlike bedreigings tot die gesondheid en regte praktyk van die kerk te identifiseer.

Verdraaide aanbidding

Miskien is die mees ontstellende kerklike swakheid wat Covid aan die kaak gestel het, hoe maklik ons ons toewyding aan die ware aanbidding van die Here laat vaar het. Die reformatoriese stroom van kerke het nog altyd die ortodokse en gereguleerde aanbidding van God in ooreenstemming met die Skrif geprioritiseer.

Die Tien Gebooie lei met vier gebooie oor hoe om God korrek te aanbid, en al God se verlossingshandelinge is uiteindelik bedoel sodat God deur die verlostes verheerlik word. Tydens die pandemie het die tweede tafel van die wet (“naasteliefde”) egter voorrang geniet bo die eerste tafel van die wet (“liefde vir die Here”). Meer spesifiek, die onderhouding van die Vyfde Gebod (eer gesag) en die Sesde Gebod (bewaar lewe) het die eerste vier gebooie vervang. Die aanbidding van God het ‘n agterste sitplek ingeneem teenoor die veiligheid van mense.

Die kerk het hul gereelde aanbiddingspraktyke verdraai om die regering se gesondheidsbevele te akkommodeer. Gelowiges het nog altyd in die openbaar vergader om die Here te aanbid, benewens hulle private toewyding. Toe die regering “plekke van aanbidding” gesluit het, het die kerk gedraai deur private byeenkomste in wese dieselfde as openbare byeenkomste te verklaar. Aangesien mense by die huis gekyk het, kon ons sê dat ons steeds ons eredienste onderhou het. Ons moet die integriteit hê om te erken, ontologies gesproke, is aanlyn dienste nie eintlik kerkdienste nie.

Pastors mag al die elemente van ‘n erediens in ‘n leë gebou verrig om van ver af te besigtig, maar hulle het nie ‘n openbare vergadering van aanbidding geskep nie. Net so, as ‘n mens deur die volledige liturgie van Johannes Calvyn se Geneefse kerkdiens sou lees, die psalms gesing het, en die teks van sy preek gelees het, sou dit opbouend wees, maar dit sou gek wees om te beweer dat ‘n mens dan aan ‘n Calvyn-erediens deelgeneem het. 

Die regulerende beginsel van aanbidding leer dat in ‘n openbare erediens sang, saam met die lees van die Skrif, gebed en die verkondiging van die Woord die primêre elemente is wat ‘n erediens uitmaak. (Sien WCF 21:3,5) Tog het die kerk die regering toegelaat om gemeentesang op die flouste gronde uit te sluit. Is ‘n erediens wat God se volk verbied om God in sang te loof en te dank, werklik ‘n erediens? Is God tevrede met so ‘n offer? Ek het ‘n ouderling gehad wat redeneer dat solank jy “in jou hart sing” is dit dieselfde ding, en “dit sal nie mense seermaak as hulle vir ‘n rukkie nie sing nie.”

Ek skat die klippe buite die kerk het in hul plek gesing. Dit is ‘n teken van die kerk se geestelike agteruitgang wanneer kerkleiers die verlies van lofprysing van God in sang nie as ‘n ernstige saak beskou nie. Die kerk moet hierdie konfronterende vraag beantwoord: As die staat gemeentesang verbied, is dit sonde om in die kerk te sing — of is dit sonde om nie te sing nie? Om te sing onteer die staat, om nie te sing nie onteer God. So, wie moet ons eer? Die gewete van Christene het ‘n antwoord nodig.

Alhoewel dit nie in elke Sondagdiens vereis word nie, moet die bediening van die sakramente van die doop en die nagmaal ook onderhou word. Die regering se gesondheidsbevele rakende sosiale afstand het beide sakramente effektief gekanselleer. Tensy ‘n Presbiteriaanse predikant ‘n watergeweer gebruik, is daar geen manier om ‘n persoon te doop en die sosiale afstandsregulasies te gehoorsaam nie.

As die Ethiopiese eunug vandag die vraag sou vra:  “Wat verhinder my om gedoop te word?” (Handelinge 8:36). Sou ons moes antwoord: “Die regering se gesondheidsbevele.” (Vir die rekord, ek het verlede jaar riglyne vir sosiale afstand geïgnoreer en ‘n volwasse bekeerling gedoop deur hom te besprinkel). In reaksie op die staat se Nagmaal-beperkings het sommige kerke die praktyk van  virtuele nagmaal aangeneem. Virtuele nagmaal is ‘n teenstrydigheid.

Fisiese teenwoordigheid en eenheid is intrinsiek in die simboliek van die gebruik van een beker en een brood wat geëet word deur een liggaam mense wat saam verenig is. 

Ons ekklesiologie moet prioriteit gee aan die Here se mandaat dat God reg en voortdurend met vrees en bewing aanbid moet word. Ons sorgelose toepassing en wysiging van ons aanbiddingsverpligtinge openbaar watter min waarde die kerk aan die ware aanbidding van God heg. As verlossing deur God se heerlikheid gedryf word, en as  “die mens se hoofdoel is om God te verheerlik en hom vir ewig te geniet,” (WCF V1),  waarom sien ons dit as ‘n ligte ding om ons aanbiddingsverpligtinge te laat vaar?

Die offer van  “vreemde vuur”  (Lev. 10:1) of  “afskuwelike aanbidding”  (Eseg. 8 ; Dan 11) het die swaarste strawwe gedra. Ou-Testamentiese priesters het hul lewens verloor toe hulle betrokke was by perverse aanbidding.

Die HERE het sy huis verwoes nadat sy volk dit verontreinig het. Jesus se dreigement aan die kerke oor  “jou kandelaar verloor” duur vir ewig voort (Open. 2:5). In plaas daarvan om menslike veiligheid en regeringsbevel te bevoorreg, moet ons oorweeg watter aanbidding die  “groot Koning”  (Mal 1:14) en ” die heerser van konings op aarde ” (Open. 1:5) van sy verloste mense vereis.

Dit sal die kerk goed dien as sy haarself heropvoed oor die wesenlike beginsels van aanbidding soos geleer in die eerste vier gebooie en ons belydenisskrifte. Ten slotte moet ons ons weer verbind tot openbare byeenkoms op die Sabbat vir alle mense met uitbundige sang, en die regte bediening van die sakramente, en besluit om nie hierdie gereelde praktyke te laat vaar in die geval van ‘n ander krisis in die toekoms nie.

God onteer

Die kerk het nie daarin geslaag om God se rol in die Covid-19-pandemie akkuraat te interpreteer nie. Aangesien die interpretasie van voorsienigheid ‘n inherent feilbare taak is, het ons dikwels onkunde oor die gedagtes van God gepleit of die soewereiniteit van God oor die pandemie banaal bevestig. Albei is veilige boodskappe, maar is onbehulpsame verduidelikings vir God se kinders.

Om te beweer dat voorsienigheid ondeurgrondelik is en dat God transendent is, is vreeslik soortgelyk aan deïsme, dat God op een of ander manier ver is en nie betrokke is by wat in hierdie pandemie plaasvind nie. ’n Onvolwasse begrip van voorsienigheid is van mening dat God die eer kry vir die goeie dinge, maar is vrygespreek van die skuld vir die slegte dinge. ‘n Volwasse verstaan bevestig egter onbeskaamd dat God die soewereine bepaler van al die goeie en kwaad in die wêreld is. “Is dit nie uit die mond van die Allerhoogste wat sleg en goed kom nie?”  (Klaagl. 3:38, Job 2:10, Amos 3:5). Die kerk moet God se hand in hierdie rampe bevestig en dan uitvind watter lesse ons kan trek en wat ons reaksie moet wees.

Die kerk was veral onwillig om die pandemie te interpreteer as ‘n wekroep of oordeel teen die kerk en die wêreld. In die Skrif was dit gewoonlik ‘n aanduiding van geestelike verbuiging wanneer God se huis woes gemaak of sy volk onderdruk is. Jesus het sy tydgenote tereggewys dat hulle die weer kon lees, maar  “nie die tekens van die tye kon uitlê nie” (Matt. 16:3).

Die kerk het die ongekende, wêreldwye sluiting van openbare eredienste en die opskorting van sang en sakramente vir ‘n lang tydperk beleef, maar tog het ons die moontlikheid van die hand gewys dat God nie tevrede is met ons nie. Aangesien “oordeel begin by die huis van God” (1 Pet. 4:17), is die hedendaagse kerk se onwilligheid om goddelike oordeel agter hierdie beproewings te oordink onverklaarbaar en gevaarlik.

Sommige redeneer dalk dat siekte deel is van die standaard ontberings van ‘n gevalle wêreld en hierdie beproewings is nie nuut nie. Of ons teologiese en etiese verpligtinge is onberispelik so die Here is beslis tevrede met ons getrouheid. Sulke denke kan verklaar waarom daar min oproepe was vir selfondersoek, bekering en hertoewyding aan die Here te midde van Covid. Wees versigtig, geestelike selfbevrediging is ‘n verraderlike pad om te bewandel. Dit sal die kerk baie beter dien om ‘n somber seisoen van nadenke te hê om haar weë te oorweeg en haar paaie reguit te maak.

Die kerk se pandemie-reaksie het ons trae vertroue op God se verbond-sorg vir ons blootgelê. Miskien verwag ons nie van God om die korona-virus buitengewoon uit ons ervaring te verwyder nie. Of ons het geredeneer dat as God die skade van Covid gaan versag, Hy beperk is tot die gewone middele van openbare beleid en mediese behandeling. Alhoewel ons steeds bevestig dat God almagtig is, het ons lae verwagtinge God effektief impotent gemaak.

Die bevele om geen moeilikheid of vervolging in hierdie wêreld te vrees nie, is gebaseer op God se spesiale beloftes van sorg vir sy uitverkore kinders. Vermaan predikante Christene in ons dag met vrymoedigheid om God se beloftes van beskerming teen pes en vervolging te aanvaar (Ps. 91:3-10)? Nee, in plaas daarvan neem ons die versigtige benadering in en kom rasioneel tot die gevolgtrekking dat ‘n gelowige net so onderworpe is aan enige rampspoed van hierdie wêreld as ‘n nie-gelowige, en maak daardeur die beloftes van beskerming af as vermetele dwaasheid.

As ons God se spesiale voorsienigheid vir sy kinders afslag, is dit geen wonder dat kerklidmate min of meer ononderskeibaar is van nie-gelowiges in hul vrees vir Covid. 

As deel van ons hertoewyding aan God, moet die kerk die geseënde soewereiniteit van God herbevestig en vir die Here pleit om ons van hierdie nood te verlos. Die feit dat in hierdie wêreldwye pandemie die heersers van ons eens trotse “Christelike nasies” God se heerskappy en hulp irrelevant gemaak het, wys tot watter mate ons kultuur van die waarheid van Christus weggeval het. Dit is beslis geen verrassing vir ons nie. Om vir hulle ongeloof te vergoed, behoort die kerk ’n moediger geloofspad in te slaan.

Die beste plaasvervanger vir wêreldse vrees is godvrugtige vrees. Wanneer die kerk na God om hulp roep, bely dit aan die wêreld haar geloof in die majesteit en die barmhartigheid van God in sy administrasie van die sake van die wêreld. Dit is nou die tyd vir God om verheerlik te word in sy antwoord op die geroep van sy kinders. “Julle het nie, want julle vra nie” (Jak 4:2). Laat ons eers die hulp van die Here soek voordat ons staatmaak op die hulp van regerings en mediese kundiges.

Mag ons grootskaalse oproepe vir gebed in die kerk byeenroep sodat God ons finaal van Covid kan verlos. 

‘n Pad vorentoe

Wat sal die toestand van die kerk wees aan die ander kant van Covid? In die vroeë stadiums van die pandemie het die silwer-randjie-houding gehoop dat sodra ons terugkeer na openbare byeenkomste, ons aanlyndienste nuwe gelowiges sou oplewer en dat Christene ‘n nuutgevonde waardering sou hê om kerk toe te gaan. Ons het ‘n verkwikte kerk verwag wat gereed was vir ‘n nuwe begin.

Sulke optimisme lyk ongegrond. Die kerk wat uit Covid-ballingskap terugkeer, is nie herleef nie, maar verminder. Baie gemeentelede het dit geniet om in hul slaapklere rond te sit terwyl hulle aanlyn kerk gekyk het. Nou moet hulle hulself en hul kinders gereed maak om kerk toe te gaan. Na maande van Covid-vrees-versadiging, weier baie van die bejaardes eenvoudig om hulself aan die gevare van siektes bloot te stel.

Die voortgesette Covid-veiligheidsmaatreëls van bymoningslimiete, masker-dra, sosiale afstand, en inentingmandate belemmer die bloei van ons gemeentes. Ons is nie ‘n sterker kerk na Covid nie. 

Die eerste stap in herstel is bekering. Ons weerstaan bekering omdat dit pynlik is. Niemand wil eerlik na homself kyk en die skuld voel nie. Ons, pastors, streef daarna om Christus getrou te dien in al ons bediening. Soos die elf dissipels by die Olyfberg, kan ons bely dat ons ‘n ewige getrouheid aan Jesus het (Mark. 14:31).

Maar soos Petrus ontdek ons dat ons ook ons Here kan verloën wanneer ons onder genoeg druk verkeer. Dit is die hartseer proses waardeur ek gegaan het. Die versengende pyn om my eie swakheid te sien is dieper en meer akuut as enige swaarkry wat ek in die kerk ervaar het. Waar was ons leiers ontrou aan Jesus?

Die primêre sonde van kerkleierskap is ons oneer aan Christus se heilige heerskappy oor ons lewens en die kerk. God het Israel deur die profeet Jesaja gewaarsku, “Moenie sameswering noem wat al hierdie volk sameswering noem nie, en moenie bang wees vir wat hulle vrees nie, en moenie bang wees nie. Maar die HERE van die leërskare, Hom moet julle as heilig eer.

Laat hom jou vrees wees, laat hom jou vrees wees” (Jes. 8:12-13). Ons het die gevaar van ‘n virus, die oorweldigende mag van die staat en die mening van mense meer gevrees as wat ons die mag van die HERE van die Leërskare gevrees het. Ons het voor mense gekruip omdat ons hulle strawwe erger ag as God s’n. Die argumente dat die kerk sy integriteit tydens die pandemie gehandhaaf het, verberg eenvoudig hierdie diepe tekortkoming.

As ons die hand van God op ‘n wonderlike manier wil sien beweeg om die vorige heerlikheid te herstel, moet ons eers ons sonde erken en weereens  “in [ons] harte Christus die Here as heilig eer” (1 Pet. 3:15). My bekommernis is dat post-Covid, ‘n onberouvolle kerk deur die vorm-bewegings van godsdiens sal gaan, maar die glorie sal verdwyn het. Ons sal ‘n beeld van God aanbid, maar die ware en lewende God sal nie in ons midde woon nie.

Die verswakte toestand van die kerk is die direkte gevolg van die kerk se optrede tydens Covid. As ons hoop dat God die lotgevalle van haar mense herstel, is dit ons plig om eers ons aksies tydens die pandemie op te neem, ons te bekeer en dan te oorweeg hoe ons onsself voortaan kan vryspreek. In die mate wat die kerk die opskorting van die gewone genademiddele wat in openbare aanbidding ervaar word, toegelaat het, is sy verantwoordelik vir die swak geestelike toestand van gelowiges.

Soos voorheen opgesom, het die kerk ‘n hernieude gees van vrymoedigheid nodig om die gees van vrees wat in die samelewing oorheers, teë te werk. Ons geestelike gesondheid moet belangriker as ons fisiese gesondheid geag word. Ons moet die beperkings van die regering se gesag oor kerkbedrywighede bepaal. Leiers moet dit ‘n prioriteit maak om Bybelse etiek behoorlik te onderrig. Ekklesiologie moet herbevestig word om te reageer op noodsituasies en die oorweldigende gesag van die staat. As ons God se seën oor die kerk moet verwag, moet ons ons weer verbind tot God-erende aanbidding en ons vertroue opnuut in die barmhartige en magtige God wat oor alle dinge heers.

_____________________________

[1] Hierdie is `n vertaling deur Ds. Orrie Oosthuizen (Gereformeerde Kerk Vaalharts van die oorspronklike artikel hier: https://caldronpool.com/the–church–weighedmeasured–and–found–wanting/

[2] see Australian Government Department of Health, http://www.health.gov.au, “Coronavirus (Covid-19) at a Glance – 26 October 2021.” ³ see John Hopkins University of Medicine Coronavirus Resource Center, www.coronavirus.jhu.edu for global case fatality rates. ⁴ see www.health.gov.au. Coronavirus (Covid-19) Case Numbers and Statistics [26 October 2021]; “Deaths by age group and sex.” In Australia, of the 142,204 cumulative cases in the age groups under 60 years, only 145 were fatal: a .00102 fatality rate.

[3] see http://www.covid19data.com.au “Active cases, hospitalisation, and ICU in Australia” About 1% of all active Covid cases require ICU care. Prior to the vaccine roll-out roughly 10% of Covid cases involved hospitalisation. Post vaccine, the hospitalisation rate is about 5%.