[Source: Standard Bearer, November 1, 2020. Published here with permission of the publishers, RFPA]
The Reformation penetrated France along with the rest of Europe as the writings of Luther were distributed far and wide. Many a Frenchman, as well as their families, was converted from Catholicism to the biblical, apostolic faith. The outstanding case, of course, was the conversion of the young Jean Calvinus himself in the 1520s to the “Calvinistic” faith, by which we mean, to confessing salvation by grace alone, sovereign and irresistible, and the Scriptures as the final authority in all matters of doctrine and life. The papal mass was to be condemned as an accursed idolatry and meritorious work-righteousness rejected as a return to the Pelagian lie from hell.
In France the Reformation took root in the lives and confessions of those who would become known as Huguenots, numbering at high tide, it is estimated, a tenth of the French population—2,000,000 souls. For a time, the Reformation movement flourished in France; but not for long, and from its beginning, not without fierce and even brutal opposition. French society was dominated by the Romish church. Papal authority, promoted by ambitious cardinals and bishops, was deeply embedded in French politics.
The Protestant religion was seen as a threat to Rome’s dominating role in France. Already as the Protestant movement began to take root, persecution of its adherents took place in various locations with imprisonments, loss of property, and threats of death. The youthful Calvin himself was reported to the authorities for promoting and defending the ‘new faith’ and found it necessary to flee to Germany, though he was ‘waylaid’ by Farel in Geneva, and got no further than Switzerland as a result.
It was this threat and reality of fiery persecution that served as the occasion for Calvin’s addressing what became known as “Nicodemite practices,” and to his having to take sharp issue with its practitioners, issuing sharply worded warnings and rebukes. As the publishers of a volume containing Calvin’s “Anti-Nicodemite” writings point out in their introduction:
The temptation to compromise the [Protestant] faith was significant among those who embraced reformed doctrine. Anyone who ceased to attend Mass, or opposed Romish worship, made himself conspicuous among religious and civil authorities. In order to avoid being ostracized, or to keep from being persecuted for renouncing popish worship, some would-be Protestants hoped to maintain their social standing by outward conformity to Romish rituals and worship; these dissemblers claimed that it was lawful to attend the outward ordinances of Romish worship, so long as they did not inwardly receive the heretical tenets of Rome.1)
The label ‘Nicodemites’ was taken by Reformed sympathizers in an attempt to justify keeping their Protestant convictions secret by appealing to Nicodemus, who came to Jesus under cover of night to avoid detection by his fellow Pharisees. If such a man could be considered godly, a believer and a disciple of Christ, while he continued to pretend to be a Pharisee in public, why could not they be considered such, though publicly they adhered to Romish worship and ceremonial observances? After all, does not Scripture teach that it is not the outward appearance that God regards but the inward matters of the heart that He judges and approves?
As this mentality took root and began to spread, especially in aristocratic circles (amongst those who had the most to lose if thought to have Protestant sympathies), questions were put to Calvin whether such could be justified. Fearing that such practice would become commonplace as the hostility to the Protestant religion intensified, Calvin was compelled to write a number of treatises refuting its justification. Calvin refused to concede that these dissemblers really even had the right to the name “Nicodemites.” Writes Calvin:
In short, Nicodemus came to Jesus Christ by night during the time of his ignorance. After being instructed, he confesses him openly, in the daylight; even at the time when it was more perilous than ever. Therefore, they who hide behind his example do him a great wrong.2)
As Calvin pointed out later, at great risk to himself, Nicodemus maintained “in the assembly of the wicked” that the Sanhedrin should not condemn Jesus without a hearing, and then at Christ’s burial openly identified himself with Jesus.3)
Calvin was thrown into the controversy when friends in France asked his counsel about the practice of these professing Reformed Christians. In his response, entitled “Letters to Some Friends,” Calvin, while expressing great sympathy for people living in the midst of great danger and facing threats of unspeakable suffering, rebuked such a practice. In his letters he made clear what was at stake, namely, the purity of the worship of Jehovah God, which he viewed as important as the doctrine of salvation itself. Because how God was worshiped was so important to Him, Calvin was convinced sincere believers were required to testify against all forms of Rome’s ceremonies, as these defiled God’s holiness and corrupted Christ’s name, gospel, and once-for-all sacrifice for sin and sinners.
As for those who sought to justify their participation in the Romish Mass, arguing that there was yet some reference to Christ’s atoning sacrifice for sin in Rome’s sacrament and that they did not really believe it to be Christ’s body and blood when they genuflected, Calvin responded:
For I consider the popish Mass a pure abomination which is disguised with the title of Supper in just the way the devil transforms himself into an angel of light…. [Some] maintain that the man who fears God only goes there to share with the Christians in prayers and invocations and to honor God by remembering his sacrament….
This does not seem solid to me. For, as the prophet says, “He keeps himself from idolatry, who does not partake of sacrifice to idols” (Ps. 16:4). Now it cannot be denied that the Mass is an idol set up in the temple of God. Therefore, whoever attends it, gives an example to the simple and ignorant that he holds it in reverence as good: and he is thus guilty before God of the ruin of the one whom he deceives in this manner.4)
Calvin’s rebuke of these ‘dissemblers’ was not well received by many. He was charged with being insensitive to the plight of those facing loss and perhaps even martyrdom for any open display of their Protestant convictions. Pamphlets were written criticizing Calvin for his harshness. Additional arguments were adduced to justify disguising one’s inner ‘convictions’ and participating in Romish ceremonies without being judged so harshly by God.
In the quote above, notice Calvin’s contention that whoever attended the Romish Mass was guilty before God of “the ruin” (the blood) of the ignorant, those whom the Nicodemites left in their deception.
This was part of Calvin’s refutation of the Nicodemites’ reference to the I Corinthian passage in which Paul did not condemn Christians for eating things offered to idols. As the apostle states in I Corinthians 8:4, “[W]e know that an idol is nothing in the world.” The Nicodemites argued, the same could be said about themselves. They knew Rome’s Mass was not really Christ’s body and blood; therefore, they were not guilty of worshiping bread as if it were God.
Calvin pointed out, first, that it was one thing to purchase at the marketplace meat offered to an idol in a pagan ceremony and eat it. Of that the apostle did not disapprove. “An idol is nothing.” It was another if those newly converted Christians continued to attend pagan ceremonies, bowed before the idols, and then ate the meat sacrificed. Astutely, Calvin points out, if the argument of the Nicodemites had merit, what did this say about Daniel’s three friends, who refused to bow before Nebuchadnezzar’s image on pain of death? Who can deny these are for our example? Can any imagine that God would have approved if they had decided to save their skins by joining the pagan crowd and bowing down also? They would have denied Jehovah as the one, true God.5)
Second, Calvin upbraids them for being an offense to their fellow worshiper, contrary to the apostle’s reproof. As Calvin points out to those Christians who tried to excuse their participation in pagan, idolatrous feasts, the apostle rebukes them:
[F]or by their example they induce others to worship idols. He says [in effect], “Will not the weak man who sees you think that you have some regard for the idol, and be encouraged to do the like?… But if you have a good understanding in your heart, must he for whom Christ died perish for the credit of [that is, how he perceives] our knowledge?” By this response, does [the apostle] not reject all excuses of which many today wish to avail themselves?6)
Not easily deterred, the Nicodemites responded with the example of Naaman, the Syrian general healed of his leprosy in the Jordan. According to I Kings 8, having assured Elisha he would henceforth serve only Jehovah, the God of Israel, Naaman yet pleaded not be to condemned when he was required to go with his king into Syria’s temple and kneel before their idol. Elisha granted him permission. Why then should Protestants not be permitted to do likewise in Romish cities?
Calvin reminded the dissemblers of the vast difference between the knowledge (revelation of truth) that New Testament believers had in comparison to Naaman. Unlike Naaman, they had “the whole word of God like a great and well-traveled road.” Calvin pointed out:
It is no wonder if Naaman was sent away by the prophet with such permission, seeing that he had only a small glimmer of truth. Should you, however, who have quite another measure of understanding, take your rule from [this case], as if you were not more expected to confess your faith than he? [To such people] I say that they falsely wrest the scripture, when all is duly considered.7)
And then Calvin clinches his argument by reminding the Nicodemites that neither did the prophet demand that Naaman be circumcised. “Would you use that as an excuse not to receive baptism?”8)
The answer is obvious. The exceptional history of Naaman is not to be used as the model for what is permissible for believers in the New Testament age. Calvin’s early French treatises were soon translated into the languages of Europe—German, Dutch, Italian, and even English. This occasioned a flood of responses that became the occasion for Calvin to preach four sermons on the issue in 1552, which were then printed for distribution in various countries and translated.
The heart of these sermons stressed how important, even essential, for true Christianity and godliness, faithful, biblically-prescribed worship was. The sermons were an expansion of the central point of a treatise Calvin had written earlier, “The True Method of Giving Peace to Christendom and Reforming the Church.” As the editors of the collection of Calvin’s anti-Nicodemite writings point out, “The book came at a critical period during the Reformation, when some would-be Protestants were content to address the subject of justification, without going forward to consider the matters of worship.”9) Calvin rebuked such a mentality:
Those, therefore, who…abandoning the worship of God, urge the other head only [that is, justification], have not yet learned what true religion is. If anyone objects, that a principal part of divine worship is comprehended in faith and its exercises, I admit it; but to debate about the mode in which men obtain salvation [that is, by faith alone], and say nothing of the mode in which God may be duly worshiped, is too absurd.10)
To Calvin the subject and mode of worship was equal in importance to the doctrine of justification itself. Corruption of worship meant corruption of the gospel—salvation based on Christ’s one, only sacrifice. The sacraments were to underscore this truth.
It was biblically-prescribed worship with its means of grace that protected this gospel from corruption. This was what was at stake in the Nicodemite controversy and the attempt of many to minimize the manner in which one worshiped God. God was not pleased with Israel when, under Jeroboam, they sculpted a golden calf and claimed it was worshiping God through this image, contrary to the second commandment. Rather, God brought judgment on northern Israel for this sacrilege. So it was and would be if Christians persisted in claiming to worship God under Rome’s sacrilege.11)
In conclusion, we note that Calvin’s controversy with the Nicodemites is not simply a piece of interesting antiquity. It is relevant for our own day and age. First, because contemporary worship has become pluralistic to the extreme. Whatever seems good in men’s eyes and can attract attenders, especially, it is hoped, the youth, is deemed as proper and appropriate. Calvin’s treatises against the Nicodemites and their participation in Romish worship underscore again and again that, when it comes to worship, it is not only a matter of whom we claim to be worshiping, but also how we worship the Holy One, namely, according to His Word.
[S]ince God not only regards as fruitless, but also plainly an abomination, whatever we undertake from zeal to His worship, if at variance with His command, what do we gain by a contrary course? The words of God are clear and distinct, ‘Obedience is better than sacrifice.’ ‘In vain do they worship me, teaching for doctrines the commandments of men’ (I Sam. 15:22; Matt. 15:9).12)
Twenty-first century Christendom does well to pay heed.
But Calvin’s counsel also becomes increasingly relevant as the days of fiery trials and persecutions fast approach. The temptation will be to compromise our identity to escape detection, and then try to justify it. Calvin’s treatises remind us we cannot claim to stand with the ‘heroes of faith’ if we deny our true spiritual identity. It is one thing to flee persecution (as Calvin and many others did); it is another to deny our identification with the apostolic faith if, to save our skins, it means bowing the knee to Baal (Antichrist) and denying Christ’s Lordship.
As Christ declared, “He who will be my disciple, let him deny himself, and take up his cross, and follow me” (Matt. 16:24).
_____________________________
1) John Calvin, Come Out from Among Them: ‘Anti-Nicodemite’ Writings of John Calvin. Seth Skolnitsky, tr. (Dallas, TX: Protestant Heritage Press, 2001), 2.
2) Roger Nicole quoting Georges Serr in Westminster Theological Journal, vol. 54 (Fall, 1992), 396.
3) Calvin, 119.
4) Calvin, Come Out from Among Them, 40-41.
5) Calvin, Come Out from Among Them, 56-57.
6) Calvin, 57-58.
7) Calvin, 69-70.
8) Calvin, 69.
9) Calvin, 26.
10) Calvin, “The True Method” in Tracts and Treatises, vol. 3, Henry Beveridge, tr. (Grand Rapids, MI: Wm. B. Eerdmans, 1958), 260.
11) Calvin, Come Out from Among Them, 59-60.
12) Calvin, “On the Necessity of Reforming the Church,” in Tracts and Treatises, vol. 1, 128-29. _________________________
Sien ook hierdie verskillende artikels oor Calvyn en die reformasie van die aanbidding in die Kerk:
“As dan gevra sou word wat die belangrikste dinge is waardeur die Christelike geloof onder ons vasstaan, en sy waarheid behou, sal gevind word dat die volgende twee dele nie alleen die belangrikste plek beklee nie, maar daaronder ook al die ander dele insluit, en daarom die hele inhoud van die Christelike godsdiens is, naamlik, eerstens, ‘n kennis van die manier waarop God reg aanbid moet word, en, tweedens, die bron waarvandaan verlossing verkry word. As ons hierdie twee dinge nie reg insien nie, hoewel ons mag roem in die naam Christene, is ons aanspraak leeg en waardeloos.” – Johannes Calvyn
Familie foto tydens Doret (middel) se belydenis van geloof aflegging geleentheid (Nov 2020)
Die Pro Regno blog is hierdie maand 11 jaar oud (ek het begin in Januarie 2010), waarvoor ek baie dankbaar is vir die Here se seëninge in hierdie tyd, as uitvoering van ‘n deel van my roeping soos verwoord in 2 Tim. 3:14-4:5,
“Maar bly jy in wat jy geleer het en waarvan jy verseker is, omdat jy weet van wie jy dit geleer het, en dat jy van kleins af die heilige Skrifte ken wat jou wys kan maak tot saligheid deur die geloof in Christus Jesus. Die hele Skrif is deur God ingegee en is nuttig tot lering, tot weerlegging, tot teregwysing, tot onderwysing in die geregtigheid, sodat die mens van God volkome kan wees, vir elke goeie werk volkome toegerus.
EK besweer jou dan voor God en die Here Jesus Christus, wat die lewende en die dode sal oordeel by sy verskyning en sy koninkryk: verkondig die woord; hou aan tydig en ontydig; weerlê, bestraf, vermaan in alle lankmoedigheid en lering; want daar sal ’n tyd wees wanneer hulle die gesonde leer nie sal verdra nie, maar, omdat hulle in hul gehoor gestreel wil wees, vir hulle ’n menigte leraars sal versamel volgens hulle eie begeerlikhede, en die oor sal afkeer van die waarheid en hulle sal wend tot fabels. Maar wees jy in alles nugter; ly verdrukking; doen die werk van ’n evangelis; vervul jou bediening.”
Ook groot dankbaarheid vir my vrou Dorothea &kinders, asook ons gemeente (GK Carletonville) wat my ondersteun en dit vir my help moontlik maak om hierdie belangrike roeping ook te volbring deur tegnologie op ‘die markpleine’ (Hand. 17:17) om sodoende die evangelie en wet van ons Here Jesus Christus (Matt. 4:17; 5:17-20; Op. 12:17; 14:12) ook te laat uitgaan verder as ons gesin, gemeente en gemeenskap, tot lof van sy Naam en heil van ons naaste (Matt. 5:13-16; 1 Kor. 10:31).
Pro Regno 2020 terugvoer
77 artikels (insluitende preke, lesings, ens.) is geplaas.
37 776 besoeke (103 per dag).
Meeste besoeke in 2020 by hierdie inskrywings (almal preke):
Met hierdie skrywe wil ek opnuut – soos ek eenmalig jaarliks doen – vra vir enige vrywillige donasies vir die onderhouding van hierdie webblad. Die blog is self onderhoudend, en ek het nie enige amptelike borge wat elke jaar donasies gee nie, die basiese onderhoudskostes is ongeveer R3000-00 per jaar.
Ek is dankbaar teenoor die individue en instansies wat wel al Pro Regno in die verlede finansieël help ondersteun het, opnuut dankie aan julle. Enige donasies vir die jaar 2021 deur die lesers sal baie waardeer word (sien die inligting hier onder), om die huidige formaat in stand te hou, en hopelik selfs te kan verbeter.
Die doel van die blog word saamgevat in die naam, ‘Pro Regno’ (die Latynse woorde wat: ‘vir die Koninkryk’, beteken), en poog om artikels beskikbaar te stel oor verskillende onderwerpe ter bevordering van ons dienswerk in die Koninkryk van God in Christus. Alle artikels word deur die uwe geskryf, tensy anders vermeld.
Tydens Pro Regno se verjaarsdag jaarliks in Januarie, vra ek daarom vir enige vrywillige donasies vir die opbou en bevordering van hierdie blog. Dit is ‘n gratis blog om te lees, daar is egter wel eenmalige jaarlikse kostes om die blog in stand te hou en verder uit te bou, en daar gaan ook heelwat tyd en kragte in om die artikels beskikbaar te stel.
Enige donasies vir Pro Regno sal met groot dank baie verwelkom word en kan hier in betaal word:
Rekening naam: S. Le Cornu
Absa tjekrekening: 010 951 90673
Takkode: 632005
Merk u donasie-inbetaling asb. met: proregno
Baie dankie vir u ondersteuning.
Pro Regno groete
Slabbert Le Cornu
proregno@gmail.com
082 770 2669
““As jy die wêreld wil verander, neem jou pen op” – Maarten Luther
________________________________________________
Behalwe die Pro Regno blog, kan u ook met my kontak hou deur my Facebook (onder my persoonlike naam), of indien u op my ‘Pro Regno Nuus‘ whatsapp groep wil wees (wat artikels aanstuur, besprekings hou oor kerklike en ander geloofsake, relevante inligting deel vir ons tye vanuit geloofsperpektief, ens.) moet u u volle name en gemeente se naam waar u aanbid, vir my aanstuur direk na my selfoon nommer (sien hierbo), met ‘n versoek dat u op die PRN whatsapp groep geplaas wil wees.
“En Hy het jou verootmoedig en jou laat honger ly en jou die manna laat eet wat jy en jou vaders nie geken het nie, om aan jou bekend te maak dat die mens nie van brood alleen lewe nie, maar dat die mens lewe van alles wat uit die mond van die Here uitgaan.” (Deut. 8:3)
“Die Here kan sy Woord enige plek laat uitgaan. Die HERE se woord kom tot Jakob terwyl hy in veld met sy kop op ‘n klip slaap. Die HERE se woord kom in ‘n brandende doringbos terwyl Moses skape oppas, maar wanneer die HERE daar met Moses klaar is, dan stuur Hom Egipte toe om sy ekklesia bymekaar te maak, om hulle deur die woestyn na die Beloofde Land te lei, maar bowenal om hulle in die hemelse erediens in te lei, om hulle daar as gemeente, in hulle onderlinge byeenkoms by die tent van samekoms deur sy aangewese ampsdraers te voed met die spyse van die ewige lewe.”
Kyk en luister na die volledige preek hier:
2) PREEK 2: WARE GODSVREES BEPAAL ONS OPTREDE TEENOOR GOD EN ONS NAASTE … óók IN COVID-TYE
deur ds. Slabbert Le Cornu (GK Carletonville)
“Maar die vroedvroue het God gevrees en nie gedoen soos die koning van Egipte aan hulle gesê het nie, maar die seuntjies laat lewe. … Maar God het aan die vroedvroue weldadigheid bewys. En die volk het vermenigvuldig en baie magtig geword.En omdat die vroedvroue God gevrees het, het Hy huisgesinne aan hulle geskenk.” (Ex. 1:17,20,21)
3) ARTIKEL: EREDIENSTE TYDENS DIE REGERING-INGESTELDE GRENDELTYD
EN DIE KORONAVIRUS-PANDEMIE
deur AG (Gerhard) Kok (lidmaat van die Gereformeerde Kerk Wonderboompoort)
“Dit is met groot hartseer dat ek kennis geneem het van verskeie Kerkrade in die GKSA-verband se besluit om onvoorwaardelik gehoor te gee aan die Nasionale Koronavirus Bevelsraad (NKBR) se bevel dat eredienste opgehef word, soos wat die geval ook was in Maart/April 2020. In die lig van hierdie ingrypende aankondiging wil ek graag die volgende sake aanraak as wegspringplek vir gelowiges wat hieroor moet besluit in biddende afhanklikheid van ons Hemelse Vader
Indringende vrae: Is die onvoorwaardelike instemming met die bevel van die NKBR, dalk gesetel in ’n vertroue daarin dat hierdie arbitrêre bevele m.b.t. die openbare erediens (wat die regering volgens eie goeddunke in die Staatskoerant8,9,10 aangedui het) berus op wetenskaplike gronde en dat die regering daarmee ons beste belange op die hart dra?
Indien daar geen duidelike wetenskaplike data is om die betrokke arbitrêre bevele (ter opskorting van die openbare erediens) te ondersteun nie (soos hieronder aangedui sal word) en ons leef dus in ’n groot mate van onsekerheid, is dit nie beter om ons vertroue op die HERE te stel nie? …”
(Gerhard besin oor die saak in die lig van die eerste, vierde, vyfde, sesde en negende gebod.)
Hierdie onderwerp, in die besonder of die kerk van Christus ongeag die owerheid se covid verbod daarop, voort moet gaan met publieke eredienste of nie, is nou met ons sedert Maart 2020, en ek het ‘n vermoede dit kan met ons wees vir jare wat kom, dalk net weer vir ander of ‘groter gevaar’ redes. Kom ons hoop en bid ek is heeltemal verkeerd.
Die paar sake wat ek hier onder vermeld, moet asb. gesien word in die lig van alles wat ek reeds oor die covid onderwerp geskryf en gepreek het. Dit is baie moeisaam om elke keer weer van vooraf te begin, en alles weer te herhaal, so ek vra hulle wat saam opreg worstel oor hierdie vraag om saam biddend te lees en te luister, ja, na beide kante van die saak: vir of teen eredienste in covid tye waar die staat dit verbied. Hier is van my skrywes en preke daaroor die afgelope 10 na 11 maande:
Ek vind my heeltemal met ds. Chris se eerste deel van die preek, waarin hy wys vanuit die Skrif, dat alle owerhede van God kom, goed en sleg, en ons moet ons – ter wille van die gewete voor God – aan hierdie goddelike instelling onderwerp in beginsel, dit is ons vertrekpunt. Ons moet die vrede van ons naaste, ook ‘n heidense owerheid soek ‘sover as dit van julle afhang’ (sien ook Jer. 29:7), vir hulle bid, en ons soek ‘n ‘lewe in vrede met alle mense’ (sien 1 Tim. 2:1-5), inderdaad (Rom. 12:18).
Sien gerus my artikels en preke in die verlede hieroor, wat dit baie sterk beklemtoon, ons as gelowiges en kerke is nie onbybels en ongelowig revolusionêr nie, in die woorde van Groen van Prinsterer, is ons juis Anti-Revolusionêr, maar dan anti-revolusioner teen onsself, teen beide ‘kerk en staat’ wanneer ons in stryd met God se bevele optree, en juis daarin is ons goeie burgers van enige land:
Ons stem inderdaad verder saam dat nie menslike opinies, tradisies en idees, woede, opstand, ons tye, ens. ons optrede moet bepaal in covid tye nie, maar God se Woord alleen, sy eer alleen, en daarin soek ons ook die heil van ons naaste in hierdie moeilike uitdagende tye. Ons stem verder saam dat daar nie ‘n noodwendige teenstrydigheid is tussen die 4de, 5de en 6de gebooie nie, ook nie in hierdie sake nie, daarom het ons baie wysheid nodig om die sake te ken en te onderskei deur sy Gees en Woord.
En tog verskil opregte gelowiges wêreldwyd oor hierdie saak, wat die kerke en gelowiges se optrede behoort te wees, veral in terme van eredienste voortgaan in covid-tye, of nie. Ook in ons land, ook in ons kerkverband oor hierdie saak, wanneer dit kom by die verklaring en toepassing van sekere gedeeltes uit die Skrif, asook die implikasies van Romeine 13 en die owerheid se covid-wette, wat nou eredienste verbied. Hier is na my mening ‘n paar verskille met my antwoord daarop, wat miskien nie almal gaan oortuig nie, maar hopelik help om mekaar beter te verstaan:
1. Ons verskil in die verstaan en beoordeling van die owerheid se wetgewing wat eredienste verbied
Ds. Chris meen ‘die verkondiging van evangelie self’ word nie verbied nie, net die samekomste wat God beveel het, waar die evangelie in die besonder deur God beveel is om te verkondig?
Vir my klink dit na ‘n inherente weerspreking, want as die besonder Godsbepaalde, God verordineerde samekoms waar die evangelie in die besonder verkondig moet word in die week, verbied word, dan is dit ‘n ‘direkte’ verbod op die evangelie verkondiging, wat o.a. daar en op daardie dag spesifiek moet plaasvind, saam met ander kenmerke van ware kerk wees (sien NGB art. 27-29), of hoe? Besef en sien ons nog die noodsaak van die Here se aanbidding van rusdag tot rusdag, in samekomste, of is dit bloot net nog ‘n opsie … as dit ‘moontlik’ is?
Natuurlik, ons kan en moet orals, tydig en ontydig die evangelie verkondig, ons is sout en lig orals en elke dag (Matt. 5:13-16; 1 Kor. 10:31; Rom. 11:36) met alle maniere en middele (ook tegnologie), maar die mees belangrike en duidelikste plek waar die evangelie weekliks gehoor moet word, is tog, van rusdag tot rusdag in die publieke samekomste, of hoe?
As die Here beveel ons moet in die besonder dit op sy rusdag doen met die publieke samekomste, dan is die owerheid se verbod op die erediens as ‘godsdienstige sosiale byeenkoms’, al is dit vir hoe ‘n ‘goeie saak’, al ‘bedoel hul dit hoe goed’, ‘al wil hul hoeveel lewens red’, ‘al is dit hoe inkonsekwent’ ens., ens, is en bly dit tog nog steeds ‘n baie duidelike verbod op die evangelie verkondiging (en alles wat daarmee saamgaan) soos en waar die Here dit beveel het, of hoe?
Soos ek al telkemale op gewys het (sien my vorige preke en artikels hier), dit is nie die owerheid se onkunde, onbeholpenheid, onkonsekwentheid, ens, wat dit mag verskoon dat ons nie God se duidelike bevel nie meer kan/moet nakom nie (so terloops: die feit dat die owerheid ‘met goeie bedoelinge’ aborsie-moord ‘vroueregte en mediese versorging’ noem, en nie vir wat dit werklik is, ‘koelbloedige moord’ nie, beteken nie aborsie-moord is nie ‘moord’ nie, of hoe, hulle ‘goeie bedoelinge’ vir vrouesorg verander nie die ware werklikheid nie?), maar God se ewige Woord, die Here wat beveel wat daar mag wees en nie mag wees nie, beide in verbod en gebod, wat die lig op ons pad moet wees, ook en veral in pandemie tye.
So bely ons dit ook volgens HK Sondag 38, in navolging van die Skrif:
“Vraag 103: Wat gebied God in die vierde gebod?
Antwoord: God wil ten eerste dat die Woordbediening en die skole in stand gehou word. Ook moet ek veral op die rusdag ywerig met die gemeente van God saamkomom die Woord van God te hoor, die sakramente te gebruik, die Here openlik aan te roep en die Christelike liefdegawes te gee. Ten tweede moet ek elke dag van my lewe van my bose werke rus, en die Here deur sy Gees in my laat werk. So begin ek die ewige sabbat reeds in hierdie lewe.
Ons moet ‘veral’ saamkom op die rusdag, ‘openlik’ om die Here aan te roep in die publieke eredienste, op grond van God se bevel, wat Hy deur die vierde gebod ‘gebied’. En die staat het nié die mandaat om dit te verbied wat God ‘gebied’ nie, hul mag nié die evangelieverkondiging op enige dag, en veral nie op die Here se rusdag in en deur die publieke eredienste verbied nie, dan tree hul in stryd met God se bevel, en wat ‘goeie dade’ en ‘wat goed is’ volgens Romeine 13:3,4. Gee Rom. 13 owerhede ‘n blanko tjek om die swaard te gebruik teen hulle wat ‘goed doen’, m.a.w. die Here aanbid en dien, dat hul dit met die swaard mag afdwing om nie die Here te aanbid nie? (Weereens, die heidene mag so dink, maar nie gelowiges en die kerk nie, of hoe?)
Ons kom rusdae saam om (onder andere): die Woord te hoor, waarvan die wesentlike inhoud is: die wet (beide tafels van die wet) en evangelie van ons Here, soos Hy beveel het. So, as die owerheid die plek, samekoms en geleentheid waarop ons ‘veral’ die Evangelie moet verkondig, verbied, dan verbied hy ‘n Goddelik wesentlike bepaalde aspek van evangelie verkondiging, ons kan dit nie ontken nie, en daarom:
Geld Hand. 4:19 en Hand. 5:29 duidelik in hierdie geval, dan moet die kerk van Christus, dan moet kerkrade, dan moet leraars verootmoedigend en nederig – natuurlik nie in ‘n arrogante hoogmoedige gees nie, maar dienend – bely teenoor die owerhede van die dag (wat baie kerkrade en gelowiges al die afgelope maande gedoen het met briewe aan die owerhede en ons deputate): Ons moet aan God meer gehoorsaam wees as aan mense, so help my God.
2. ‘n Tweede verskil, is dat dit blyk dat ds. Chris, en baie ander verklaarders van Romeine dit eensydig lees en verstaan, en nie die duidelike bybelse onderskeid maak – in die konteks van die hele Skrif – tussen die ‘onderwerping’ aan gesag/owerhede/persone/instansies ens. wat Hy daargestel het aan die eenkant, en die ‘gehoorsaamheid’ aan daardie persone en gesagsinstellings aan die anderkant nie. Douglas Moo in sy Romeine kommentaar verduidelik dit as volg (beklemtoning bygevoeg – slc):
“In demanding “submission” to the state, Paul is not necessarily demanding obedience to every mandate of the state. Key to this restriction is the recognition that the word “submit” (hypotasso) in Paul is not a simple equivalent to “obey” (hypakouo). To be sure, they overlap, and in some contexts, perhaps, they cannot be distinguished (cf. 1 Peter 3: 1, 6). Moreover, submission is usually expressed through obedience. Nevertheless, submission is broader and more basic than obedience. To submit is to recognize one’s subordinate place in a hierarchy established by God.
It is to acknowledge that certain institutions or people have been placed over us and have the right to our respect and deference. In addition to rulers (see also Titus 3: 1), Paul also calls on believers to submit to their spiritual leaders (1 Cor. 16: 16) and even to one another (Eph. 5: 21; i.e., in the ways Paul outlines in 5: 22– 6: 9). Christian slaves are to submit to their masters (Titus 2: 9), Christian prophets to other prophets (1 Cor. 14: 32), and Christian wives to their husbands (1 Cor. 14: 35 [?]; Eph. 5: 24; Col. 3: 18; Titus 2: 5).
In each case, one person is to recognize the rightful leadership role that another human being has in his or her life. But implicit always in the idea of submission is the need to recognize that God is at the pinnacle of any hierarchy. While not always explicit, Paul assumes that one’s ultimate submission must be to God and that no human being can ever stand as the ultimate authority for a believer. The parallel between a Christian’s submitting to government and a wife’s submitting to her husband is particularly helpful. The wife is to recognize that God has ordained her husband to be her “head,” that is, her leader and guide. Thus, she must follow his leadership. But Paul would never think that a wife must always do whatever her husband demanded.
I once counseled a Christian woman who took her need to submit to her husband so seriously that she felt obliged to obey him by engaging in sex with him and another woman at the same time. I urged her to recognize that her ultimate allegiance was to God, the authority standing over her husband. She needed to follow the higher authority in this case and disobey her husband. But this did not mean that she was simply to dismiss her husband or to renounce his general authority over her. In a similar way, it seems to me, we can also, as believers, continue to submit to governing authorities even as, in certain specific instances, we find that we cannot obey them. When they order us to do something incompatible with our allegiance to God, our higher authority, we must, as Peter and John put it, “obey God rather than men” (Acts 5: 29). (Moo, Douglas J.; Romans (The NIV Application Commentary Book 6) (pp. 429-430). Zondervan.)
So, gelowiges erken alle gesag wat oor ons aangestel is, of dit ouers, kerkrade of die burgerlike owerhede is, ons onderwerp ons daaraan, dus erken daardie gesag is van God, ons mag nie anders nie. Maar ons gehoorsaamheid aan daardie goddelike instellings en gesag is nie onvoorwaardelik of absoluut nie, anders het man of vrou, ouer of ds/predikant/kerkraad ons afgod geword in die plek van die enigste ware God, in stryd met die eerste gebod en die res van die Skrif.
En ek glo ds. Chris en baie ander gelowiges wat saamstem dat daar ‘n verbod is op eredienste, sal in beginsel hiermee saamstem, die verskil is dan oor die vraag: het die owerhede, ja, slegte of goeie owerhede, die mandaat om dit wat God beveel het, te verbied? Ek glo van harte, die hele Skrif leer, néé.
In die woordeskat van ‘covid-tye’, die Here se eredienste en alles wat daarmee saamgaan, wat ons nie net na gees nie, maar ook na liggaam versterk, is ‘noodsaaklike dienste’ omdat God dit so bepaal het, wat soos al die ander ‘noodsaaklike dienste’, en nog meer moet voortgaan in alle tye, dit moet die geloofs- en kerlike standpunt wees van die kerk van Christus, ongeag die wêreld of die heidene se ‘interpretasie’ van die kerk as bloot maar net nog ‘n ‘sosiale organisasie of vergadering’.
En as die staat dit ontken en teenwerk, dan mag die kerk van Christus nie daarmee saamwerk nie, ons moet juis teenoor die hele wêreld getuig, dat God self, en die aanbidding van God wesentlik is, gelowiges het deur die eeue met hul lewens geboet daarvoor, en dat, saam met al die mediese en liggaamlike versorging, die geestelike versorging netso, en nog meer belangrik is tot heil van die hele totale mens, sien 1 Tim. 4:8.
3. Die beroep op Lev. 13 om geen eredienste te regverdig vir buitengewone omstandighede, gaan nie op nie.
Die melaatsheidswette en optrede van die melaatse, priester, die laer, die stad, ens., bevestig juis dat dit die is wat siek is, die wat melaats is, wat afgesonder moet word, nie hulle wat gesond is nie. Die aanbidding van God, die laer aktiwiteite moes voortgaan (v. 46; 14:8ev). En as ons meen dat omdat ons covid nie kan sien nie, en daarom moet almal verbied word om saam eredienste te hou, wel, dan moet ons vir altyd eredienste verbied, want ons ‘sien’ nooit wie is altyd siek of nie siek nie, in die verlede, hede of toekoms nie. Nie gesondheidswette, die Wêreld ‘gesondheids’ organisasie of statistieke bepaal wesentlik eredienste of nie, maar God se Woord, sy bevele, sy wil, en dit is kerkrade wat daaroor moet besluit in die lig van die Woord, nie die staat nie.
4. Daniel 6 en die verbod op eredienste
Ja, inderdaad moet ons sover moontlik op ‘n ordelike en eerbiedige wyse getuig teenoor hulle wat ‘buite’ die kerk is, ook die ongelowige owerheid as hulle ons dwing om hulle ongehoorsaam te wees, wanneer eredienste en die aanbidding van God verbied word, soos Daniël en Petrus en Johannes gedoen het. Maar let juis op Daniël se optrede, toe hy hoor van die ‘verbod’ om alleen die enige ware God aan te roep, en die ‘gebod’ om ‘n mens te aanbid (v. 8):
“En net toe Daniël verneem dat die bevelskrif geskrywe was, het hy in sy huis gegaan; en hy het in sy bo-kamer vensters gehad wat oop was in die rigting van Jerusalem, en hy het drie maal op ’n dag op sy knieë geval en gebid en lofprysinge uitgespreek voor sy God, net soos hy tevore gedoen het.” (Dan. 6:11)
i. Daniël tree onmiddelik op, hy gaan aanbid die Here dadelik, soek nie toestemming of goedkeuring om dit te doen nie.
ii. Hy doen dit nie in die geheim nie, maar in die openbaar.
iii. Hy prys die Here, sing die Psalms.
Ja, natuurlik, hierdie is nie ‘n publieke erediens in Dan. 6 nie, maar die beginsels van aanbidding, ‘n eerste tafel aspek, geld en is van toepassing in ons huidige besinning, want Daniël se lewe is nou in groot gevaar, soos ons lewe in gevaar is met die covid pandemie, dus ‘n sesde gebod soos nou (saam met die 4de en 5de gebod kwessies):
Dit lyk vir my die nederige Daniël is besig om hier in standvastigheid selfs ‘uitdagend’ te doen wat ds. Chris veroordeel by ons wat glo die publieke eredienste moet bloot voortgaan omdat die Here dit beveel het, dat ons “soos (ons) tevore gedoen het” ons aanhou sal doen deur die Here se genade, wat Daniël hier openlik in die ‘openbaar’ doen? Dus ons en Daniël tree op teen die owerheid van ons dag omdat hulle iets beveel wat God nie beveel nie, die vierde gebod is mos ook belangrik soos die eerste of tweede of derde gebod is, of hoe?
Ja, mens kan amper sê Daniël tree ‘uitdagend en te revolusionêr’ op, hoekom het hy nie in die geheim gaan aanbid nie, hoekom hou hy nie die 6de gebod deur in die geheim te aanbid nie, of ten minste nie ‘tydelik’ te aanbid totdat die 6de gebod gevaar verby is nie? Nee, hy stel sy eie lewe in gevaar (oortreding van die 6de gebod volgens sommige?), wat dan mos ook ‘sonde’ is, soos ons wat erediensbywoning Sondae doen en gaan aanhou doen, in sommige se oë ‘sonde’ is, in covid 6de gebod-gevaar tye en in stryd met die owerheid se bevel?
Teenoor die owerheid van sy dag het Daniel geglo die aanbidding van God, in die publiek vir hom persoonlik moes voortgaan, midde Babilon, hy is God meer gehoorsaam as mense … soos baie van die kerk dit gaan wees komende Sondag en daarna, DV, om Hom nederig aan te hou aanbid in die publieke eredienste, van rusdag tot rusdag soos ons nog altyd gedoen het. … soos Daniël (6:11).
Gelowiges wat glo ons moet aanhou eredienste hou omdat God dit beveel het, en dat die owerheid buite sy mandaat optree om die evangelieverkondiging op die rusdae in samekomste verbied, bely van harte die inhoud van ons belydenis in navolging van die Skrif, soos verwoord in antwoord 94, aangaande die eerste gebod:
“Vraag: Wat gebied God in die eerste gebod?
Antwoord: …. Ek moet die enige ware God reg leer ken, Hom alleen vertrou, my slegs aan Hom met alle nederigheid en geduld onderwerp en van Hom alleen alle goeie dinge verwag. Ek moet Hom met my hele hart liefhê, vrees en eer. Sodoende sien ek eerder van alle skepsels af as om in die minste teen sy wil te handel.
Ons glo dit is sy wil dat sy eredienste juis midde pandemie tye ordelik en rustig moet voortgaan.
Broeders wat meen die Skrif leer ons moet die owerhede in hierdie verbod op eredienste gehoorsaam, kan maar met ons verskil, maar weet dit, ons verskil met julle ook op grond van die Skrifalleen, dit is vir ons ‘n ook ‘n saak van beide tafels van die wet, van gewete voor ons heilige en liefdevolle God. Ons glo van harte dat deel van wat goed is midde hierdie swaar en uitdagende en hartseer tye, is die strewe om al drie gebooie (en natuurlik al die ander gebooie) in dankbaarheid na te kom, ja 4de, 5de en 6de gebod, mag die Here ons genadig wees in hierdie strewe, tot sy eer en die heil van ons naaste.
5. Die 6de gebod en die liefde vir ons naaste
En natuurlik ja, daar kan billike maatreëls wees wat ons tydens eredienste kan toepas as die ouderlinge dit goed ag in die lig van die Woord en mediese inligting wat oorweeg kan word, maar die saak bly vasstaan: as baie ander sosiale aktiwiteite en sogenaamde ‘essensiële dienste’ toegelaat word onder beperkte maatreëls, hoeveel te meer die mees ‘essensiële diens’, die Here se publieke eredienste, wat goed is vir ons ewigheidsbelange, maar ook goed is vir ons gemoedstemming en gesondheid in hierdie lewe, want die mens sal nie van brood alleen lewe nie, maar van elke woord wat uit die mond van God gaan (Matt. 4:4)
Let wel: die saak vir voortgaande publieke eredienste staan en val nie by hierdie ‘konsekwentheids’ argument nie, dit staan of val by: wie bepaal of daar eredienste mag wees, in beide reën én droogte, gesondheid én siekte, vrede én oorlog, ens. (HK Sondag 9 en 10): by God of die mens?
Laastens, ek plaas hier weer twee artikela wat ek reeds in Mei 2020 geskryf het (en die ander een einde 2020), ek dink die sake daarin geld nog steeds, dalk nou nog meer (ek het die artikel so bietjie aangepas waar nodig):
DIE HERE BRING DIE VIRUS TYE OOR SY KERK OM TE SIEN WIE VREES EN VERTROU ONS WERKLIK
“En Hy het jou verootmoedig en jou laat honger ly en jou die manna laat eet wat jy en jou vaders nie geken het nie, om aan jou bekend te maak dat die mens nie van brood alleen lewe nie, maar dat die mens lewe van alles wat uit die mond van die Here uitgaan.” (Deut. 8:3)
“Maar Hy antwoord en sê: Daar is geskrywe: Die mens sal nie van brood alleen lewe nie, maar van elke woord wat deur die mond van God uitgaan.” (Matt. 4:4)
Die burgerlike owerheid het besluit vanaf einde Des 2020 dat die land terug is op vlak 3. Daar het ongelukkig absoluut niks verander vir die kerke nie. Die president se toespraak gisteraand kan in een sin saamgevat word:
Restaurante, gyms, ontspanningsplekke, winkels, ens. is ‘n essensiële dienste …. maar die Here se kerk, die eredienste Sondae, die bediening van die evangelie op rusdae is nie ‘essensiële dienste’ nie, daar is nie plek vir die kerk van die Here in krisistye nie, nie eers onder dieselfde ‘streng voorwaardes’ wat winkels, ondernemings, restaurante, ens., geniet nie.
‘n Mens kan dit egter van ‘n humanistiese onchristelike owerheid verwag, dat die kerk, die evangelie, die Here vir hul niks of maar min waarde en betekenis het.
MAAR, wat van die kerk van die Here?
Dit wat nou plaasvind, nl. dat die Here se kerke nie mag saamkom nie, is net die simptoom van ‘n baie groter en wesentliker probleem van die kerk (wat al dekades kom, myns insiens, vandat gereformeerdes de facto die koninkryksbeginsels van onder andere NGB artikel 36 verwerp het, HK Sondag 32-44 verwerp het), en daardie groter krisisprobleem is dat ons kerke nie net die vierde gebod versaak het nie (die eerste tafel van die wet), maar ook en veral die eerste drie gebooie, sien veral HK v/a 95:
Vraag 95: Wat is afgodery?Antwoord: Dit is om in die plek van die enige ware God wat Hom in sy Woord geopenbaar, het, of naas Hom iets anders uit te dink of te hê waarop jy jou vertroue stel.
Die owerheid is slegs een van God se gesagsliggame wat die Here daargestel het (Rom. 13:1,2 sien die woord ‘magte’ in meervoud), langs die gesin, kerk, ens. Die owerheid het (in die verlede al) en is veral nou besig om alle gesag en mag oor te neem, ook die kerk s’n, om god op aarde te probeer speel = ‘n messiaanse staat of messiaanse staatisme. Hul beperk hul nie tot hul terrein van ‘wet en orde’ nie, wat hul in elkgeval glad nie goed uitvoer nie, as mens kyk na die misdaad en moord statistiek van ons land. Dit is nie aan die owerheid gegee nie, maar aan die kerk (die ouderlinge) op hul terrein, die kerklike terrein, wat moet besluit of daar eredienste is of nie, en dit ook en veral in enige tyd van krisis, plaag of moeilike omstandighede.
‘Kerk en staat’ moet langs mekaar saam regeer onder God, nie die een oor die ander, soos nou nie. Wat tans aangaan, is humanistiese marxistiese Staatisme (sien hier die tien kenmerke van staatisme), waar die staat probeer doen wat ander gesagsinstellings van die Here en lewensterreine (veronderstel is om) te doen en oor besluite neem. Die huidige staat heers verkeerdelik oor die kerk van die Here en die hele lewe van ons land, asof hul god op aarde is waaraan alle mense afhanklik moet word, ook nou met die ekonomiese krisis wat ons in die gesig staar. Slegs die Here het absolute gesag en mag oor alle terreine van die lewe, nie die kerk of die staat of enige ander gesagsinstelling nie. Alle regeringsvlakke, persoonlik, gesin, gemeente of burgerlike regering is beperk. Dit is tragies as ‘n land, volk en veral die kerk, nie eers besef watter groot slawe ons van die staatisme geword het nie (onwillig baiemaal, maar baiemaal ook vrywillig), en ons mense onderwerp aan net nog meer en meer slawerny van die staat, en dit alles sogenaamd in die ‘naam van die HERE en die Woord’, deur ‘n eensydige en/of verdraaide verklaring van Romeine 13 en ander Skrifgedeeltes.
Die corona-virus en die Here se voorsienigheid
Ek glo in die Here se voorsienigheid, gebruik Hy ook hierdie virus om te wys wie vrees en vertrou sy sigbare kerk werklik in ons tye, in die woorde van Deut. 13:3, beproef die Here ons ‘of julle werklik die HERE julle God liefhet met julle hele hart en met julle hele siel.’ Die Here wil sien of sy kerke, hulle wat sy Naam bely, werklik lewe van die Woord wat uit sy mond gaan, nie net die (eensydige) aanhang van die 5de en 6de gebod nie, nie net die tweede tafel nie, maar ook die eerste, tweede, derde en veral vierde gebod in hierdie tye, dus ook die eerste tafel, soos ons Here en sy Seun ons leer:
“En Hy het jou verootmoedig en jou laat honger ly en jou die manna laat eet wat jy en jou vaders nie geken het nie, om aan jou bekend te maak dat die mens nie van brood alleen lewe nie, maar dat die mens lewe van alles wat uit die mond van die Here uitgaan.” (Dt 8:3)
Op hierdie stadium lyk dit asof die kerk van die Here bloot net van brood en vrees lewe, net tweede tafel sake is ons oor bekommerd, Spr. 29:25, wat die staat sê, doen en gee, is absolute wet wat in detail uitgevoer word …. maar nie God se wet van aanbidding op sy rusdag nie? Die Koning van die Kerk, Jesus roep ons egter op om te , ‘lewe (van) elke woord (dus ook die eerste tafel, dus ook die eerste, tweede, derde en veral vierde gebod in ons tye) wat deur die mond van God uitgaan” (Matt. 4:4).
Daar is al meer getuienis van kerke en ander instansies aan die owerheid wat besig is om uit te gaan, om die owerheid op te roep om die Here se kerk te laat gaan om Hom te aanbid soos Hy beveel (Ex.5:1-8; Hebr. 10:25), en dit is goed so, doen so voort, tydig en ontydig. Maar onthou, dit spreek net die saak korttermyn aan … totdat ….. die volgende ‘ramp, plaag, pandemie, gevaar’ of wat ookal ons tref … en dan maak die owerheid weer die kerke toe vir maande, dalk jare …. en so bly ons slawe van die staat en ‘n valse heer, in stryd met die vryheid wat ons ontvang het in Christus vir elke terrein van lewe en denke.
Daarom moet die belangriker langtermyn onderwerp ook baie aandag geniet in ons tye: dat veral gelowiges en kerke sal besef en dit aan mekaar en die owerheid moet oordra: dit is nie aan die burgerlike owerheid gegee deur die Here om te besluit wanneer kerke ‘mag oop en toegemaak’ moet word in enige tye nie, die kerk besluit self daaroor in die lig van die Skrif, in die lig van hul Koning se stem (Joh. 10:27; Hand. 17:11) deur die gesag wat die Here daargestel het vir sy kerk, die ouderlinge (1 Tim. 3; Tit 1; Hebr. 13:17).
Mag die Here ons krag en wysheid gee, verootmoediging voor Hom vir uitkoms, en om te staan by ons ongetwyfelde Christelike geloof.
Beide kerk en staat moet dus opnuut opgeroep word tot bekering tot die enigste Koning, Jesus Christus, wat Koning is van beide die kerk en die wêreld:
“Wees dan nou verstandig, o konings; laat julle waarsku, o regters van die aarde!Dien die Here met vrees, en juig met bewing.Kus die Seun, dat Hy nie toornig word en julle op die weg vergaan nie; want gou kan sy toorn ontvlam. Welgeluksalig is almal wat by Hom skuil” (Ps 2:10–12)
Ons bely juis nou, in hierdie tye opnuut, ons opgestane Koning en Heer, Hy is nié meer in die krip of aan die kruis nie:
“…wat Hy gewerk het in Christus toe Hy Hom uit die dode opgewek het en Hom laat sit het aan sy regterhand in die hemele,bo alleowerheid en mag en krag en heerskappy en elke naam wat genoem word, nie alleen in hierdie wêreld nie, maar ook in die toekomstige.En Hy het alle dinge onder sy voete onderwerp en Hom as Hoof bo alle dinge aan die gemeente gegee,wat sy liggaam is, die volheid van Hom wat alles in almal vervul.” (Ef 1:20–23)
ROMEINE 13: MOET DAAR EEN COVID WET WEES VIR ALLE KERKE EN GROEPE?
Die argument word baiemaal gevoer:
“Ons moet verstaan dat nie al die kerke en kerkgroepe gaan ordelik volgens ‘redelike’ covid maatreëls Sondag eredienste hou nie, maar in massas wanordelik ‘in duisende bymekaar kom’, en DAAROM is dit nodig dat alle kerke verbied word om eredienste te hou, ook hulle wat in groepe van bv. 50 of 100, wil bymekaar kom, al is dit hoe ordelik…’
Nou ongeag die beginsel vraag of die erediens se getal beperk mag word, al dan nie deur die staat, of die staat enigsins kan voorskryf watter reëls om na te kom of nie …. is hierdie spesifieke rede en/of goedkeuring van die absolute verbod op publieke eredienste ‘ogv dat baie ANDER onordelik en onverantwoordelik optree’ -oneag hoe goed bedoel ookal- onoortuigend en onbybels, want:
die burgerlike owerheid word opgeroep om ‘n onderskeid te maak tussen ‘goeie en slegte dade’, in hierdie geval, ordelike en onordelike optredes, tussen kerke wat bv 100 in getal ordelik bymekaar kom, en hulle wat in 1000e ‘wanordelik’ bymekaar kom:
“… WANT die owerhede is geen voorwerp van vrees by die GOEIE dade nie, maar by die SLEGTE.” (Rom. 13:3)
Hoekom moet die ‘goeie ordelike’ kerke (of dit nou min of baie is) vervolg/verbied word, omdat daar hulle is wat wanordelik en ‘sleg’ optree ‘in massas teen alle regulasies’?
So, volgens almal wat hul beroep op Rom. 13 om te leer dat dit leer dat ons ‘onvoorwaardelik’ nie mag eredienste hou … as die Staat so sê nie… en ‘omdat’ baie ander kerke nie die getalle beperking respekteer nie’…. julle eie argument daarvoor is dan direk in stryd met Rom. 13, wat duidelik onderskei tussen ‘goeie en slegte’ optredes al dan nie, of hoe?
Die burgerlike owerheid moet daarom die wanordelike oortreders straf en die ordelikes beskerm, sodat die ordelikes kan voortgaan in die eredienste, laasgenoemde moet nie dieselfde behandel word as ‘die een wat kwaad’ doen nie, Rom. 13:4.
Soos ek reeds baiemaal geskryf het, daar moet baie bekering en reformasie plaasvind – veral binne die kerk – oor die verhouding ‘kerk en staat’, beide staatisme en rewolusionisme moet verwerp word, sien gerus my blog (proregno.com) daaroor onder ‘covid-19’, maar ek skrywe hierdie hierbo om te wys dat die ‘kom-ons-verbied-alles-omdat-sommige-misbruik-maak-daarvan’ argument aangaande die ‘verbod op alle eredienste’, nie bybels verantwoordbaar is nie.
Ons verbied nie alle drank, omdat sommige (baie?) drank misbruik nie, of hoe? Ek persoonlik dink baie euwels sou vermy kan word om alle drank te verbied, punt…. maar ek weet drank is nie self die euwel wat verbied moet word nie, maar die misbruik daarvan is die groot probleem en moet op verskeie ander maniere aangespreek word. Dronkaards is die probleem, en moet aangespreek word, nie wyn self nie, of mense wat matig drink nie: “Moenie dronk word van wyn nie—daarin is losbandigheid; maar word met die Gees vervul.” (Ef. 5:18)
Moet daardie selfde bybelse onderskeid nie ook getref word in terme van kerklike groepe en eredienste wat gehou word nie, soos Romeine 13 leer? As winkels, eetplekke, oefenplekke, filmplekke, ens., met sekere beperkings kan voortgaan, hoeveel te meer die noodsaaklike eredienste wat God beveel het?
Die engele en die publieke eredienste – watter skouspel openbaar die Kerk van Christus deur nie publieke eredienste te hou midde pandemiese tye nie?
“… want ons het ’n skouspel geword vir die wêreld, vir die engele sowel as vir die mense. … Daarom moet die vrou ’n aanduiding van gesag op die hoof hê ter wille van die engele.” – 1 Kor. 4:9; 11:10
“…. sodat nou deur die gemeente aan die owerhede en magte in die hemele die menigvuldige wysheid van God bekend gemaak kan word” – Ef. 3:10
“Aan hulle is geopenbaar dat hulle nie vir hulleself nie, maar vir ons dié dinge bedien het wat julle nou aangekondig is deur dié wat die evangelie aan julle verkondig het in die Heilige Gees wat van die hemel gestuur is—dinge waarin die engele begerig is om in te sien.” (1 Pe 1:12)
Behalwe die vraag van of die Kerk van Christus nog gehoorsaam is aan die vraagstuk van die hoofbedding in die publieke eredienste soos geleer in 1 Kor. 11:1-16, is daar ook die moeilike tog baie belangrike vraag oor a) wat beteken die frase in vers 10, “ter wille van die engele”, en dan veral ‘n toepaslike vraag vir ons tye waarin publieke eredienste verbied word:
Watter implikasie het verbod op eredienste vir die boodskap wat daardeur na die hele wêreld uitgaan, elke dag, maar ook en veral op die rusdag (sien HK Sondag 38) waarvan die engele ‘begerige’ getuies is, wat die ‘heilige vergaderings’, die eredienste bywoon om opnuut die ‘menigvuldige wysheid van God’ te hoor en saam ons die Here te loof en te prys vir sy reddingswonder in Jesus Christus vir al die volke? En is ons wat sy Naam bely nog werklik ‘begerig’ om die Here in sy samekomste te bid, nog voor maar ook veral nou midde covid-tye?
En, as die engele bedroef word as die skeppingsorde wat God daargestel het tussen man en vrou nie erken word en tentoongestel word deur ‘hoofbedekkings’ in die samekomste nie, hoeveel te meer kom die vraag op, of hul nie ook ontstel is deur die skeppingsordelike, heilsordelike, Goddelike bevel en verordeninge tot publieke eredienste, die vierde gebod, wat nie nagekom word nie, ja, ook juis midde tye van ‘gesondheid én siekte … voorspoed én teëspoed … (want ons glo dat) alles ons nie per toeval nie, maar uit sy Vaderhand toekom’ (HK Sondag 10)?
“… en laat ons ons onderlinge byeenkoms nie versuim soos sommige die gewoonte het nie, maar laat ons mekaar vermaan, en dit des te meer namate julle die dag sien nader kom.” (Heb 10:25)
Mag kerkrade, gemeentes, gelowiges, predikers, ens., opnuut biddend besin of dit wel God se wil is, om in tye van siektes en swaarkry, wel die mees ‘essensiële eredienste’ op te hef?
Lees gerus die ondergenoemde verklarings en bid en besin verder daaroor.
Mag die Here ons genadig wees, “o God, verlos Israel uit al sy benoudhede!” (Ps. 25:22; Gal. 6:16)
Verskillende verklarings:
“Só is ook die teenstelling tussen die Korintiërs in hulle selfverheffing en die apostel in sy navolging van Jesus Christus. Sy deel is nie die kroon van ’n koning nie, maar die kruis en stryd en dood. Soos die gedoemde die arena moet binnegaan om deur sy doodstryd ’n skouspel vir die vergaderde menigte te word, is Paulus ook gestel tot ’n skouspel vir die hele wêreld. Die toeskouers is engele en mense. Die bewoners van die onsigbare en die sigbare wêreld het belang by die stryd van die apostel vir die voortgang van die evangelie. Hy is wel ’n bejammerenswaardige skouspel, maar die hele skepping is daarby betrokke.” – EP Groenewald verklaring
“Hierby voeg 10 nou nog ’n verdere aspek: Die gevolg van die bekendmaking van die geheim is dat God nou die ryke verskeidenheid van sy wysheid deur die kerk bekend laat word het aan die bose magte in die hemelruim. … .Dit is dus nie net Paulus se taak om die goeie boodskap te verkondig en verder te verduidelik nie. Dit is wesenlik ook die taak van die kerk om God se heilsplan met die wêreld onder die aandag van die ganse wêreld en alle magte wat daaroor heers, te bring.” – JH Roberts
“It is as if a great drama is being enacted. History is the theatre, the world is the stage, and the church members in every land are the actors. God himself has written the play, and he directs and produces it. Act by act, scene by scene, the story continues to unfold. But who are the audience? They are the cosmic intelligences, the principalities and powers in the heavenly places.”- John Stott
“Ons weet dat daar ook engele wat (die eredienste) bywoon, wat Christus as hoof beskou en Hom dien.” – Calvyn verklaring
“… engele (is) dienende geeste, aan wie die taak opgedra is om vir ons saligheid te sorg (Hebr. 1:14), aan wie die taak opgedra is om ons op al ons weë te bewaak (Ps. 91:1), ons te omring (Ps. 34:8), ons te vermaan, te troos en oor ons wag te hou. …. Dit was God se wil om engele aan te wys vir die versorging van ons saligheid. Daarom woon hulle ook heilige vergaderings byen die kerk is vir hulle soos ‘n skouburg waarin hulle die verskeidenheid en menigvuldigheid van God se wysheid waarneem (Ef. 3:10).” – Calvyn, Institusie, deel III, 20, 23.
““Dit verstaan sommigen van de leraars der gemeente, die in de Schrift ook engelen, dat is, boden of gezanten Gods genaamd worden, Mal. 2:7. Openb. 1:20. Doch kan bekwamelijker verstaan worden van de dienstbare geesten, die vanwege hun ambt eigenlijk engelen doorgaans genaamd worden. Want dewijl dezelve in de vergaderingen der gelovigen tegenwoordig zijn, Ps. 34:8. Matth. 18:10, en door alle onordentelijkheid of ongeschiktheid, die daar zou mogen gepleegd worden, bedroefd worden, zo vermaant de apostel de vrouwen, dat zij deze heilige geesten ook behoren te ontzien, om hen hierin niet te bedroeven.” – Die Statevertaling kanttekeninge
“Others say because of the good angels. Jews and Christians have had an opinion that these ministering spirits are many of them present in their assemblies. Their presence should restrain Christians from all indecencies in the worship of God. Note, We should learn from all to behave in the public assemblies of divine worship so as to express a reverence for God, and a content and satisfaction with that rank in which he has placed us.” – Matthew Henry
“Dit moet sy doen ter wille van die engele omdat die engele boodskappers van God is (Matt. 18:10; Heb. 1:14) wat toesien dat die verordeninge van God uitgevoer word.” – Die Bybel Verklaar
“Die woorde: “ter wille van die engele” is moeilik te verklaar omdat daar geen verdere verwysing na die engele is nie. Dit is moontlik dat Paulus verwys na die opvatting dat die engele die boodskappers van God is (Ps. 104:4; Hebr. 1:7) wat toesien dat die verordeninge van die Here uitgevoer word. Wanneer die vrou met bedekte hoof optree, word die engele tevrede gestel dat alles verloop soos God dit bedoel het. …. die verwysing na die engele ’n herinnering dat die lewe van die gelowige nie slegs in aardse verhoudinge betrokke is nie, maar ook in hemelse verhoudinge. Hy moet dus hier sy lewe inrig met die oog op die toekomstige heerlikheid wat vir Hom weggelê is. En dit doen hy of sy deur te hou by wat God verorden het.” – EP Groenewald
“….because of the angels. This probably refers to the invisible heavenly beings (6:3; Heb. 1:7) who are present with the Corinthians when they worship (cf. Ps. 138:1) and whose presence makes propriety in worship that much more important. The NT elsewhere uses the fact that angels are watching as one motive for obeying God’s commands (see 1 Tim. 5:21; Heb. 13:2; 1 Pet. 1:12). – ESV Study Bible
“…because of the angels. Angels were witnesses of creation (Job 38:4,7) and are witnesses of God’s wisdom in the church (Eph. 3:10). They would observe the dishonoring of God’s created authority structure in the Corinthian church. – The KJV-Reformation Heritage Study Bible
She is to fall in obediently with that divine economy of which she forms a part with the angels, and not to break the divine harmony, which especially asserts itself in worship, where the angelic ministers mingle with the earthly worshippers; nor to ignore the example of the holy ones who keep their first estate, and serve in the heavenly sanctuary. – Vincent’s Word Studies
“… most and best interpreters understand here by angels, the good angels; for the apostle would hardly have spoken of devils under the notion of angels, especially speaking to deter persons from actions; and so it teaches us, that the good angels, who are ministering spirits for the good of God’s elect, at all times have a special minstration, or at least are more particularly present, in the assemblies of people for religious worship, observing the persons, carriage, and demeanour; the sense of which ought to awe all persons attending those services, from any indecent and unworthy behaviour.” – Matthew Poole
PUBLIEKE EREDIENSTE OF NIE IN COVID-TYE, IS ‘N VRAAG OOR WIE IS DIE HOOGSTE EN FINALE SOEWEREIN: GOD OF DIE STAAT(ISME)?
“Government likes religion to bless its acts, crown its dictators, sanction its laws, define its wars as just, be decorous masters of national ceremonies. And since on grounds of religion religious men may criticize acts or laws or wars or modes of waging war, government prefers quietness and contemplation to excess of zeal.” – Owen Chadwick
“The word sovereignty means one who is above all. It is the supreme and highest power. The Christian defines the Sovereign Lord as unlimited, independent, with original authority.”
For fallen man, sovereignty belongs to the state because the state is the source of law. Since the Christian can have no other gods (Ex. 20:3), history is defined appropriately by Augustine as a conflict between the City of Man and the City of God. As in all conflicts, we must choose this day whom we will serve.
Calvinists often limit the doctrine of sovereignty to a systematic theological definition of God. Much more work is needed in developing the implications of sovereignty for the Kingdom of God and its application in terms of the law-word of God.
In this posthumously published volume, R. J. Rushdoony examines the comprehensive implications of God’s sovereignty with a clear eye to critiquing the various places where man posits sovereignty-especially the sovereign state. This is a must-read for anyone seeking to understand the crises of our times.
A few quotes from this important book, to help understand our (post)modern humanistic times, also in South Africa (the headings added – slc):
Like in the old SA, the new SA church at large, are also blessing and accommodating the modern SA messianic state and not calling them to repentance, faith and submission to the Lord and King of all, Jesus Christ (Psalm 2; Matt. 28:18; Rom. 13:1-7; 1 Tim. 2:1-8; 6:15; see also BC article 36)
“[Quoting Owen Chadwick:] “Government likes religion to bless its acts, crown its dictators, sanction its laws, define its wars as just, be decorous masters of national ceremonies. And since on grounds of religion religious men may criticize acts or laws or wars or modes of waging war, government prefers quietness and contemplation to excess of zeal.” (p. 311)”
1. Increasing Covid laws give the power hunger states even more power over a nation, who seem to accept it willingly “What we have are two anarchistic would-be sovereigns, modern man, and the modern state. Two sovereigns, however, cannot co-exist with any peace. As a result, both are extending their powers and their self-will. The modern state grows daily more powerful,and modern man grows daily more lawless. For “sovereign” man,the way of expressing his claim of sovereignty is to defy the law and will of the state. Both man and the state seek to displace God as the center. The means of attaining this role as the center of being is power. Hence the voracious hunger of the state for ever-increasing controls over every area of life and thought. (p. 122)
2. The modern state is marxist to the core, taking away freedom from the people, promising them salvation by law/state “Marxism’s theoretical foundation has been the shift of the governing or sovereign power, the necessitating or predestining force, from God to the state. In varying forms and degrees, all over the world, the state is now the necessitating force or power. By claiming sovereignty, the modern state declares itself to be the necessitating power over man. As such, it is increasingly denying freedom to the economic sphere, to the family, to the school, and to the church. It cannot claim sovereignty without necessitating all things.
3. Arminianism, Hegelianism and the modern state “It is not an accident that the rise of Arminianism coincided with the rise of the modern state. Arminius warred against the doctrine of the necessitating God. Man’s freedom required, he held, deliverance from such a God. To abolish necessity from theology is not to abolish necessity but to transfer it to another realm, and the state was progressively freed from God’s necessitating power to become Hegel’s god walking on earth, a this-worldly necessitating power. (pp.463–464)
4. Christians are the true biblical anti-revolutionaries, not those in the visible church pleading for undonditional obedience to the modern state
“Christians, by affirming the sovereignty of the triune God and the universal Kingship of Jesus Christ, thereby deny the modern doctrine of sovereignty and the people. The fact that most Christians are unaware of the conflict does not alter the fact that the humanists recognize that Christ’s lordship spells death to the modern state, because it undercuts its premise. (p. 107)
5. Unforgivable sin is against the holy truine God, not the modern humanistic state “It is the Christian who is increasingly viewed as the enemy of the state as he stands in terms of the crown rights of Christ the King.He thereby challenges the sovereign claims of the state in the name of the King of kings, and the Lord of lords (1 Tim. 6:15).Increasingly, in the eyes of the sovereign state, this is the unforgivable sin. (p. 362)
6. One is the Lawgiver for all areas of life, also for the state = God good, holy and righteous law applied to civil society The modern state, whether openly or implicitly, hates the church and resents its every effort to be Christian. This should not be surprising. When the church proclaims the whole word of God, it introduces a canon or rule in the public arena which judges every sphere of life and thought. The premise of the state is that it is the source of all law and judgment; its basic faith is that the state is judge over all and to be judged by none. A moral order and law apart from the state which judges the state is rightly seen as an attack on state sovereignty. (p. 356)
7. If, even in pandemic times, the state, and not God and His Word, determines worship services for His church, then the State has become the sovereign predestinating god of our times
“If there is no law beyond state law, no justice beyond and over the state, and no supreme court of Almighty God over all courts of state, then there is no criterion whereby the state can be called wrong. Then justice becomes what the state does, as in Marxism and fascism. (p. 340)
8. The false social gospel supports the false humanistic messianic state, and attacks true Christianity and Christendom “The social gospel is really a civil gospel; it espouses salvation by the state and its laws, and its hope shifts from God to the state. This has a major impact on the doctrine of the atonement. In the 1930s, a pastor who adopted the social gospel began to preach also against the orthodox doctrine of Christ’s atonement; he ridiculed it in language used by others who preceded him, calling it “butcher shop theology” to preach atonement by the blood of Jesus.
This juxtaposition of the social or statist gospel and the denunciation of the blood atonement doctrine was an essential and logical one. If salvation is an act of state, the work of men who are essentially good and who unite to make a better world, to look for a change in men through Christ’s atonement rather than through the civil gospel is not only false but misleading. As a result, whenever the civil revolution flourishes, Christianity is under attack. (p. 272)
9. Both an non- or antichristian democatic-sosialistic state and fascist state should be rejected by Christians “The advocates of the civil gospel are ready to see a fascist state as evil, but not a truly democratic and socialistic state. Sin, however, is not a monopoly of the left or the right, but common to all men. (p. 273)
10. Same battles, different idols through history “Christians, who were attacked by the pagan philosophers for their belief in predestination, were the champions of man’s freedom, because they freed man from his environment and its controls and placed man under God, not under nature or the state. The same battle is again being waged, but all too many churchmen are on the wrong side. (p. 76)
[Martin Selbrede comments on this paragraph as follows: What is he saying here? That too many modern churchmen are not champions of freedom because they place man under the state, or under nature, rather than under God. In a word, modern compromised Christendom co-opts false sovereignties. To do so, it must deny the total lordship of Christ over everything He hath made. The compromised church then enables the state to regulate, and finally coerce and persecute, faithful Christians who insist that Christ is Lord: that Christ is sovereign and the state and church are not.
John Owen put his finger on the reason for this kind of defection back in 1652, addressing the text of Luke 17:20 and the invisible sovereign Kingdom of Christ described therein. He held that such declension from Biblical faith arose when men “have been so dazzled with gazing after temporal glory, that the kingdom which comes not by observation hath been vile in their eyes.”
Men want to walk by sight: they want a God they can see, and so they’ve graduated from golden calves to modern power states. The God who dwelleth in unapproachable light, who exercises sovereign control by a single overarching decree over all time and space, has become the stone the builders have rejected.That stone shall nonetheless become the head of the corner.”]
Finally and most importantly,
10. True outward change and reformation starts with inward change by the sovereign work of regeneration and faith in Christ, not the messianic state trying to save us and society with laws:
“Society changes only as the members of society change, only as men and women are regenerated by Jesus Christ. Apart from regeneration, a society can have some material progress, but no real advantage or freedom for most men as a rule. The areas of freedom have been the areas of Christian faith, and, as that faith wanes, freedom wanes.” – RJ Rushdoony
1 Enige navrae moet per e-pos of whatsapp gedoen word, verkieslik nie telefonies nie.
2 Boeke word nie uitgehou nie, behalwe wanneer inbetaling reeds gedoen is.
3 Daar moet gepoog word om boeke af te haal in Carletonville, Potchefstroom of Pretoria soos prakties gereël. Indien boeke gepos word is dit op u eie risiko. LET WEL: ek pos net deur Postnet of ander privaat pos instansies (minimum bedrag: R100 per pakkie). Pryse hier onder sluit nie posgeld in nie, en moet dus nog by bereken word.
4) Elke opvolgende boeklys vervang die vorige boeklyste en pryse. Ek dateer ook die laaste boeklys op soos boeke verkoop word of daar boeke bykom, so maak seker of die boeke nog beskikbaar is voordat u bestel, dankie.
5) Hier is die rekening vir inbetaling, asook kontak besonderhede:
6.1. Stuur u lys van boeke wat u wil koop na bogenoemde kontakbesonderhede (e-pos of whatsapp).
6.2. Ek sal laat weet wat beskikbaar is en die spesifieke bedrag wat inbetaal moet word, laat weet ook of u boeke gaan kry in Carletonville, Potch of Pretoria, en of dit bv. per Postnet gepos moet word.
6.3. Sodra ek u inbetaling ontvang het, is die boeke u s’n.
————————————————————————————–
Boekelys 10: 5 Desember 2021
AFDELING A: TWEEDEHANDSE BOEKE – Die Tien Gebooie, prof. PJ De Bruyn, 331bl., R50-00 R40-00
– Die Brief aan die Romeine kommentaar (swart hardeband), dr. Willie D. Jonker, 207bl., R50-00R30-00
– Die Openbaring van Johannes kommentaar (swart hardeband), dr. EP Groenewald, 227bl., R50-00R30-00
– Die Hiernamaals: wat sê die Bybel?, klassieke werk van William Hendriksen oor die hiernamaals, verskillende belangrike vrae beantwoord, vertaal in Afrikaans, 205bl., R80-00 (baie skaars boek) R50-00
– Die dekor van die Nuwe Testament: ‘n Kultuurhistoriese Agtergrondstudie, prof. dr. Schalk Duvenhage, goeie boek om die regte gebruik van kultuur agtergrond te gebruik om die Bybel beter te verstaan in sy historiese en kultuur konteks, hardeband, 240bl., R60-00R40-00
– Christus die Middelaar (Wegwysers in Dogmatiek), dr. WD Jonker, 213bl., R40-00R20-00
– Die Gees van Christus (Wegwysers in die Dogmatiek), dr. WD Jonker, 277bl., R40-00R20-00
– The Heidelberg Catechism: a study guide, GI Williamson, 240bl., R70-00R40-00
– Kingdom of the Cults, Walter Martin, 544bl., R90-00R50-00
– Knowing God, JI Packer, 316bl, R40-00R30-00
– Nuwe en Ou Dinge: artikels van dr. Willie Snyman, R50-00R40-00
– Elke Dag in U Lig: oordenkings uit die Johannes Evangelie, MJ Booyens, R30-00R20-00
– Die werk van Geloof, gesprekke oor die boek Handelinge, MJ Booyens, R20-00R10-00
– Die Heilige Doop in die NT, L. Floor, R30-00R20-00
– Hy wat met die Heilige Gees Doop, L. Floor, R30-00R20-00
– Die Evangelie van die Koninkryk, L. Floor, R20-00R10-00
– Die Kerkorde, GPL van der Linde, R40-00R20-00
– Handleiding by die Kerkorde, Kruger, Spoelstra, ens., R40-00R30-00
– Geloof deur die Eeue, LF Schulze (dogma geskiedenis), R30-00R20-00
– Verklaring en Prediking van die OT, JL Helberg, R20-00R20-00
– Die Navolging van Christus, SCW Duvenhage, R30-00R20-00
– Die Kultuurkleed van die Mens, H van der Wateren, R30-00R20-00
– Evangelical Hermeneutics: The New vs the Old, Robert L. Jones, 524p., R100-00R50-00
– Truth War: Fighting for Certainty in an age of deception, John MacArthur, 224p., R50-00R30-00
– Worldly Saints: The Puritans as they really were, Leland Ryken, 281p., R100-00R50-00
– Lectures to my Students, C Spurgeon, 443p., R80-00R50-00
– Long War against God: The History and Impact of the Creation/Evolution Conflict, Henry Morris, 344p, R100-00R50-00
– Divine Sovereignty and Human Responsibility, DA Carson, 270p., R70-00R40-00
– Reading between the Lines: A Christian Guide to Literature, GE Veith, 254p., R50-00R30-00
– Preaching to a Postmodern World, G. Johnson, 189p., R40-00R30-00
– A History of Israel: From Conquest to Exile, John J Davis & JC Whitcomb, 542p., R100-00R50-00
– Preaching with Freshness, B. Mawhinney, 258p., R50-00R30-00
– Christianity and Western Thought, volume 1, C. Brown, 447p., R100-00R50-00
– Acts of the Apostles with the Greek Text, FF Bruce, 491p. R50-00R30-00
– An Introduction to the Old Testament, EJ Young, 456p., R50-00R30-00
– The Millenium, L. Boettner, 389p., R40-00R20-00
– Revised Church Order Commentary, I van Dellen & M. Monsma, 372p., R70-00R50-00
– Roman Catholicism, L. Boettner, 466p., R50-00R30-00
– Handboek by die Bybel, DP Alexander, 2de uitgawe, 680p R100-00R50-00
– D. Martyn LLoyd Jones Authorised Biography by Iain Murray, 2 volumes (394&831p.), R150-00R100-00
Afdeling B: Nuwe boeke
– Ancient Philosophy, Gordon H. Clark, 530p., R150-00R100-00
– The Challenge of Postmodernism: An Evangelical Assessment, DS Dockery (ed.), 425p., R100-00R50-00
– The Gospel According to Jesus: What is Authentic Faith?, John Macarthur, 300p., hb, R200-00R100-00
– Jesus Blood and Righteousness: Paul’s Theology of Imputation, B. Vickers, 254p., R70-00R40-00
– In Six Days God Created: Refuting the Framework and Figurative Views of the Days of Creation, P. Bedard, 252p., R100-00R60-00
– Handbook of Contemporary Theology, David L. Smith, 393p., R100-00R50-00
– A Tale of Two Cities: The Father and His Two Sons, John MacArthur, 221p., R50-00R30-00
– Creation without Compromise: A Christian worldview response to evolutionary challenges to the faith, DD Crowe, 296p., R50-00R30-00
– New Life in the Wasteland: 2 Cor and the Ministry, Douglas Kelly, 160p., R40-00R20-00
– Living Zealously, Joel Beeke, 137p., R30-00R20-00
– Famine of the Land: A Passionate Calling for Expository Preaching, Steven Lawson, 134p., R50-00R30-00
– Light and Heat: The Puritan View of the Pulpit, B. Bickel, 184p., R30-00R20-00
– Truth Decay: Defending Christianity against Challenges of Postmodernism, Douglas Groothuis, 302p., R70-00R40-00
– Creation: A Witness to the Wonder of God, Mark Futato, 120-00, R30-00R20-00
– Justification: Understanding the Classic Reformed Doctrine, 461p., R150-00R100-00
– The Banner of Truth: Magazine Issues 1-16, Sept. 1955 to Aug. 1959, 516p., R200-00R100-00
– By His Grace and for His Glory: A Historical, Theological and Practical Study of the Doctrine of Grace in Baptist Life, 442p., R100-00R50-00
– Marriage, Divorce and Remarriage: Critical Questions and Answers, J. Newheiser, 310p., R100-00R60-00
– Refuting Compromise: A Biblical and Scientific Refutation of Progressive Creationism (Billions of Years) as popularized by Astronomer Hugh Ross, J. Sarfati, 411p., R50-00R30-00
– Historical Theology: An Introduction to Christian Doctrine, Gregg L. Allison, 778p. R300-00R250-00
– Philosophical Foundations for a Christian Worldview, J.P. Moreland & William Lane Craig, 653p. R250-00R200-00
– Christian Apologetics Past and Present: A Primary Source, vol. 1: to 1500, W. Edgar & K. Scott Oliphant (ed.), 498p. R200-00R150-00
– The Pattern of Sound Doctrine: Systematic Theology at the Westminster Seminaries (essays in honor of Robert B. Strimple), D. van Drunen (ed.), 311p. R100-00R60-00
“DAT EK MET DIE GEMEENTE VAN GOD YWERIG MOET OPKOM” — HK, vraag 103. deur dr. SJ van der Walt
[Bron: Die Vaste Fondament – Oordenkings volgens die Heidelbergse Kategismus. Beklemtonings bygevoeg]
Hieraan wil ek dink en my siel uitstort in my: hoe ek gewoond was om voort te trek met die skare, hulle gelei het na die huis van God, met die stem van jubel en lof — ‘n feesvierende menigte!” — Ps. 42:5.
Die deelname aan die openbare eredienste is ‘n onmisbare element van die Sabbatsviering. Deur die bediening van Woord en sakramente word ons geloof versterk en ons geestelike lewe opgebou. Die kerkklok wat daar lui om ons kerktoe te roep, kan dus vir ons ‘n oordeelsklok word as ons nie op die roepstem ag gee nie. As ons plek leeg is in die kerk, dan is dit nie onmoontlik nie dat ons plek ook in die hemel eendag leeg sal wees. Hy wat die kerk nie besoek nie, is ‘n selfmoordenaar, want hy vermoor sy eie siel. Hy laat sy siel doodgaan van geestelike honger en dors, terwyl daar in die kerk volop voedsel en drank van die ewige lewe is. Hy minag Gods genade wat hom in die prediking van die Evangelie aangebied word, en slaan God se hand van genade weg. Hy het geen behoefte om saam met Gods volk God se heilige Naam openlik aan te roep in gebed en sang nie. Hy gee ‘n slegte voorbeeld aan die medegelowiges en is deur sy traagheid die oorsaak dat die geestelike peil van die gemeente daal en dat ook andere hom navolg op die pad na die verderf. Hy bevlek dus ook sy hande met die bloed van ander, wat deur hom tot struikeling gebring word.
Maar bywoning van die dienste is nog nie genoeg nie. Ons moet ook ‘n lewendige deel neem aan die erediens. Ons moet van harte saam sing en bid. Ons moet met heilbegerige siele luister na Gods Woord en dit opneem in die gemoed en dit agterna nog weer oordink. Ons moet gebruik maak van die sakramente en met ‘n warm hart ons offergawe gee vir die armes en vir die onderhoud van die kerk. O, ons kan soms so koud en vormlik wees in ons godsdiens. Ons stap somaar so gedagteloos na die kerk, uit pure gewoonte. Ons gaan sit daar soos poppe en stap daarna weer huistoe, sonder dat ons God waarlik ontmoet en gedien het in sy huis. Dit kom ook daarvandaan dat ons lewe self dikwels so koud en onverskillig is. Mens kan God nie op Sondag met ‘n warm hart dien as jy Hom tydens die duur van die week vergeet nie. Mens kan God nie saam met die gemeente dien in sy huis as jy origens afgesonderd lewe en nie belang stel in die gemeentelike lewe nie.
Wie waarlik één is met Gods volk, sal op die Sabbatdag ‘n onweerstaanbare drang gevoel om saam met die gemeente God te dien in sy huis. Hy sal voel dat sy plek is onder sy broers en susters waar hulle besig is om ons hemelse Vader te dien en waar Hy sy kinders vertroos en bemoedig deur die prediking van die Evangelie.
Soos ons reeds gesê het, raak die Sabbatsviering ons hele persoonlikheid en gee dit aan ons ‘n menswaardige bestaan; dit wil dan sê as ons op die Sabbat waarlik rus, nie soos ‘n masjien wat gaan staan tot hy Maandag weer begin werk nie, maar as ons rus soos God rus, nl. in die verlustiging van wat Hy tot stand gebring het in die sesdaagse skepping en in die ontplooiing van die skepping tot sy volkomenheid in die ewigheid. Waar die moderne wêreld van die Sabbat ‘n vakansiedag maak vir sy sg. ontspanning, het dit geen geestelike waarde nie en word die menslike persoonlikheid meer en meer gemeganiseer. Die mens verloor also sy sin van verantwoordelikheid en van ewige waardes, en daarom is ons hele lewe ontwrig en is die mens ook nie in staat om een van die ander gebooie te onderhou nie. Sonder godsdiens — geen moraliteit.
“DIE EWIGE SABBAT IN HIERDIE LEWE BEGIN” — Vr. 103
“Daar bly dus ‘n sabbatsrus oor vir die volk van God; want wie in sy rus ingegaan het, rus ook self van sy werke soos God van syne. Laat ons ons dan beywer om in te gaan in dié rus, sodat niemand in dieselfde voorbeeld van ongehoorsaamheid mag val nie” — Hebr. 4:9-11.
Die regte Sabbatsviering veronderstel ‘n lewe wat in Christus gewortel is.
Ons lewe kan nie gebreek word en in twee verdeel word nie. Ons kan nie God op Sondag dien en weer vir satan van Maandag af nie. Ons kan nie op die Sabbat met Gods Gees vervul wees en dan weer in die week met die gees van Beëlsebul nie.
Die ware Sabbatsviering kan alleen plaasvind as ons hele lewe in die Sabbatstemming gehou word. Gedurende die week moet ons lewe op die Sabbat gerig wees om alles in orde te kry om God op ‘n aangename en rustige wyse te kan dien as die Sabbatdag aanbreek. En die Sabbatdag moet gerig wees op die week wat voorlê, om ons met hemelse krag en moed te vervul en ons in staat te stel om die werk, wat gedurende die week op ons wag, tot Gods eer te kan doen.
Ons moet dus gedurende die week só lewe en só werk dat ons Sondag met heilbegerige harte na Gods huis sal kan gaan om God daar te loof en te dank vir wat ons deur sy krag in daardie week kon doen; en op Sondag moet ons God só dien in sy huis en só met Hom omgaan dat ons genoeg krag en moed en leiding van God sal vind om in die week wat voorlê, ons lewe tot sy eer en tot nut van ons medemense te kan voer.
Om waarlik op Sondag in die diens van God te kan rus moet ons die vrede van God wat alle verstand te bowe gaan, in ons siel ervaar. Ons sondes moet versoen wees deur die bloed van Christus, en die mag van die sonde moet in ons siel gebreek wees deur Gods Heilige Gees. Ons moet dus nie meer slawe van die sonde wees nie maar diensknegte van die Allerhoogste. Dan sal ons hier op aarde reeds ‘n floue voorsmaak geniet van die ewige Sabbatsrus, wat daar oorbly vir die volk van God. Dan sal ons hart vol dankbaarheid en tevredenheid wees, en ons sal ‘n diepe en stille vertroue in God hê wat deur geen storms van die lewe vernietig sal kan word nie; en also sal ons dan iets van die hemelse vrede in ons siele smaak.
So sal ons hele lewe in sekere sin ‘n Sabbatsviering wees, want in ons binneste sal dit altyd Sabbat wees, wat ook al buite ons mag plaasvind. En hierdie Sabbatsvrede sal selfs deur die dood nie kan verbreek word nie. Inteendeel, die dood sal ons in staat stel om die volle hemelse Sabbatsvrede te geniet, wat ons hier maar net ten dele gesmaak het. Mag ons dan steeds daardie Sabbatsrus belewe en nie die sonde toelaat om ons sielevrede te kom versteur nie!
Dit gaan in die Sabbatsgebod ten diepste om Christus. Al is die Sabbat self gewortel in die skeppingswerk van God, het dit vir ons ‘n werklikheid geword in die versoening van ons sondes deur die kruis en die opstanding uit die dood in Christus. Dit is dus ‘n heerlike en ewige werklikheid. Tog moet ons nog deur stryd en verdrukking ingaan in die volle vrede en vreugde van onse Here. Elke Sabbatsviering hier op die aarde behoort ons dus met ‘n intense verlange na die volmaakte hemelse Sabbat hiernamaals te vervul. As ons die Sabbat so te sê in die poorte van die hemelse Jerusalem deurbring, sal ons ook soos Paulus ‘n verlange hê om ontbonde te wees en met Christus te wees, want dit is verreweg die beste (Filipp. 1:23). _______________________________________________
“Gedenk julle voorgangers wat die woord van God aan julle verkondig het; aanskou die uiteinde van hulle lewenswandel en volg hulle geloof na. Jesus Christus is gister en vandag dieselfde en tot in ewigheid.” (Heb 13:7–8)
Leerprediking: Nederlandse Geloofsbelydenis artikel 8&9
Die Drie-enige God is die Fondament van ons Geloof(Ps. 33:6)
Lees: Psalm 33:1-6 & Matteus 3;13-17
Teks: “Deur die Woord van die Here is die hemele gemaak en deur die Gees van sy mond hulle hele leër.” (Ps. 33:6)
Tema: NGB artikel 8&9: God is een Wese en Onderskeie in Drie Persone
Preekopname (GK Carletonville, 2020-11-15, nota: die inhoud van die preek en teksnotas hier onder stem nie altyd ooreen nie, die audio preek is meer volledig):
waar kan ek samevattend lees wat jul glo volgens die Bybel,
dan het ons ons belydenisskrifte om te wys wat ons glo.
Maar as ons gevra word in essensie wat ons glo,
dan kan dit ook saamgevat word in hierdie 3 sake:
1. God is, en Hy het sy wil geopenbaar deur sy onfeilbare Woord (NGB 1-7)
2. Christus is die enigste Verlosser (NGB art. 16-23)
3. Dat die enigste ware God, drie-enig is: een goddelike wese, in drie onderskeie persone (NGB art. 8-11),
God die Vader, God die Seun, en God die Heilige Gees,
en dit is waarby ons stilstaan vanoggend, as ons leer uit die Skrif daarvan,
soos saamgevat in NGB art. 8&9.
In NGB 8 bely ons wat behels die konsep of term dat God ‘drie-enig’ is,
en in art.9, die rede of bron waarom ons dit glo,
nl. die Skrifgeronde vir hierdie leerstuk wat ons van harte glo.
Ons kyk vervolgens daarna:
I. Artikel 8 – God is een Wese en onderskeie in drie Persone
Ons bely eerstens:
“Ons glo volgens hierdie waarheid en hierdie Woord van God in ‘n enige God, een enige wese, in wie drie Persone is, naamlik die Vader en die Seun en die Heilige Gees, wat in werklikheid en in waarheid en van ewigheid af onderskeie is volgens die eienskappe wat Hulle nie met mekaar deel nie.”
Dus, wat ons moet raaksien is, dat hierdie waarheid, dat God Drie-enig is,
nie in die geskiedenis ontstaan het nie, dit is nie deur mense of die kerk uitgedink nie.
Ja, die konsep of term ‘drie-eenheid’ om die werlikheid van God ‘wat een Wese is in drie Persone’ het natuurlik eers ontstaan in die eerste 4 eeue na Christus.
Daar het baie ketters opgestaan in daardie eeue, wat Christus se Godheid, of dat die Gees ook God is, ontken, en die kerk het vanuit die Skrifte geantwoord daarop, en hul het gekom met hierdie term en ander terme om dit te verduidelik, wat reeds daar in die Bybel staan.
Daarom dat ons die belydenisskrifte het wat genoem word in die laaste paragraaf daar by artikel 9,
Die leer van die heilige Drie-eenheid is in die ware kerk van die tyd van die apostels af tot nou toe altyd onderhou en gehandhaaf teenoor die Jode, Mohammedane en sommige valse christene en ketters soos Marcion, Mani, Praxeas, Sabellius, Samosatenus, Arius en derglike, wat tereg deur die regsinnige vaders veroordeel is.
Daarom aanvaar ons in hierdie opsig graag die drie belydenisse, naamlik dié van die Apostels, Nicéa en Atanasius en ook wat die ou vaders in ooreenstemming hiermee besluit het.
Die tweede saak om raak te sien, dat hierdie een ware God word onderskei ‘volgens die eienskappe wat hul nie met mekaar deel nie’:
1. Die Vader is die oorsaak, oorsprong en begin van alle sigbare en onsigbare dinge.
2. Die Seun is die Woord, die Wysheid en die Beeld van die Vader.
3. Die Heilige Gees is die ewige Krag en Mag wat van die Vader en die Seun uitgaan.
So elkeen het ‘n unieke taak en roeping, en tog is almal by en met mekaar betrokke, daarom:
Nogtans volg uit hierdie onderskeiding nie dat God in drie gedeel is nie, aangesien die Heilige Skrif ons leer dat die Vader en die Seun en die Heilige Gees elkeen sy eie selfstandigheid het, deur sy eienskappe op so ‘n wyse ondeskei dat hierdie drie Persoon slegs een enige God is.
Dit is dus duidelik dat die Vader nie die Seun en die Seun nie die Vader is nie; eweneens dat die Heilige Gees nie die Vader en ook nie die Seun is nie.
Elkeen is wat Hy is, Hy is nie die ander een nie, maar daar is geen verdeeldheid nie.
Dit wil die belydenis dan ook verduidelik:
Nogtans is hierdie Persone, wat so onderskeie is, nie gedeel nie en ook nie onderling vermeng nie. Want die Vader en die Heilige Gees het nie vlees aangeneem nie, maar slegs die Seun. Die Vader was nooit sonder sy Seun of sy Heilige Gees nie, want al drie is van gelyke ewigheid af in een en dieselfde wese. Daar is nie ‘n eerste of ‘n laaste nie, want al drie is een in waarheid, mag, goedheid en barmhartigheid.
II. Waarom glo ons dat God een Wese is in drie Persone, dus, dat God drie-enig is?
Kyk hoe eenvoudig antwoord die HK dit, in Sondag 8,
Vraag: Terwyl daar maar tog net een, enige Goddelike Wese is, waarom praat jy van drie, naamlik die Vader, Seun en Heilige Gees?
Antwoord: Omdat God Hom so in sy Woord geopenbaar het dat hierdie drie onderskeie Persone die enige, ware en ewige God is.
… want dit is wat die Skrif openbaar leer, en deur die geloof aanvaar ek dit so.
Nie my verstand, mense, wêreld bepaal wie en hoe God is nie,
maar die Here se Woord, sy Openbaring.
En geliefdes, dit geld vir ALLES wat ons glo volgens die Bybel:
Omdat God so sê, en as Hy sê iets is goed, dan is dit goed,
as Hy sê iets is sleg, dan is dit sleg.
Hierdie is dalk die mees wesentlike belydenis en beginsel van ons belydenis!
Daarom dat die belydenis in art. 8 begin met:
Ons glo volgens hierdie waarheid en hierdie Woord van God in ‘n enige God1, een enige wese, in wie drie Persone is
NGB9 begin met die woorde:
Ons weet dit alles sowel uit die getuienisse van die Heilige Skrif as uit hulle werkinge, veral uit werkinge wat ons in onsself voel. Die getuienisse van die Heilige Skrif wat ons leer om in hierdie heilige Drie- eenheid te glo, staan op baie plekke in die Ou Testament en dit is nie nodig om hulle almal op te noem nie.
So wat ons belydenis leer is dat die hele saak van God as een wese in drie persone vind ons regdeur die Skrif
By die skepping, reg in die begin lees ons:
IN die begin het God die hemel en die aarde geskape. 2En die aarde was woes en leeg, en duisternis was op die wêreldvloed, en die Gees van God het gesweef op die waters. 3En God het gesê: Laat daar lig wees! En daar was lig.
God die Vader wat skep deur sy Seun deur die krag van die Gees
Dit wat ons gelees het daar in Ps. 33:6,
“Deur die Woord van die Here is die hemele gemaak en deur die Gees van sy mond hulle hele leër.” (Ps 33:6)
Deur die Woord = die Seun
Die HERE = die Vader
deur die Gees
God is een wese in drie Persone
In Gen.1:26,27 lees ons ook van:
“En God het gesê: Laat Ons mense maak na ons beeld, na ons gelykenis…En God het die mens geskape na sy beeld; man en vrou het Hy hulle geskape”;
En God het gesê: Laat Ons mense maak na ons beeld …
God = enkelvoud
Laat ONS mense maak = meervoud
God is een maar ook drie, soos die Skrif later openbaar.
En dan gaan ons belydenis verder, en bely dat die Skrif geleidelik openbaar,
al meer openbaar oor God wat Drie-enig is,
‘n baie belangrike sleutel tot Skrifverklaring:
Kan nie die eerste 50 bladsy van ‘n storieboek lees wat 200 bladsye het nie,
moet die hele storie lees, van begint tot einde om die hele storie te ken!
Soveel te meer die Bybel!
Ons bely:
“Welliswaar sê hy nie hoeveel Persone daar is nie, maar wat vir ons in die Ou Testament enigsins duister is, is in die Nuwe Testament baie duidelik. Want toe die Here in die Jordaan gedoop is, is die stem van die Vader gehoor, wat sê: “Dit is my geliefde Seun” (Mat 3:17). Die Seun is in die water gesien en die Heilige Gees het Hom in die vorm van ‘n duif geopenbaar. Buitendien is vir die doop van alle gelowiges hierdie formule deur Christus vasgestel: “Doop hulle in die Naam van die Vader en die Seun en die Heilige Gees” (Mat 28:19).
Doop hul in die Naam … nie name nie (dus God is een) van die Vader, Seun en Heilige Gees (God is drie Persone)
Sien ons verskeie plekke in die NT wat bely dat God drie en een is.
In Matt.3:13-17 lees ons van die toe na Jesus gedoop is:
En nadat Jesus gedoop was, het Hy dadelik uit die water opgeklim, en meteens gaan die hemele vir Hom oop, en Hy sien die Gees van God soos ’n duif neerdaal en op Hom kom.En daar kom ’n stem uit die hemele wat sê: Dit is My geliefde Seun in wie Ek ’n welbehae het.
– Jesus is die Seun, wat juis gekom het om die verlossingswerk te doen.
– die Gees kom werk die heiligmaking uit wat Christus bewerkstellig
– en die stem uit die hemele is die Vader wat ons geskape het en ons kom red in Christus.
In die Evangelie van Lukas sê die engel Gabriël aan Maria, die moeder van die Here: “Die Heilige Gees sal oor jou kom en die krag van die Allerhoogste sal jou oorskadu. Daarom ook sal die Heilige wat gebore word, Seun van God genoem word” (Luk 1:35); eweneens: “Die genade van die Here Jesus Christus en die liefde van God en die gemeenskap van die Heilige Gees sy met julle almal” (2Co 13:13) en: “Want daar is drie wat getuig in die hemel: die Vader, die Woord en die Heilige Gees en hierdie drie is een; en daar is drie wat getuig op die aarde: die Gees en die water en die bloed en die drie is eenstemmig” (1Jo 5:7-8).
So vir die kerk, is die Drie-eenheid ‘n moeilike maar baie duidelike saak, daarom:
“Ons word op al hierdie plekke baie duidelik geleer dat daar drie persone in een enige Goddelike Wese is.”
Dit is dus ‘n leerstuk wat baie vas staan, ons hoef nie daarin te twyfel nie.
En dan volg ons belydenis met woorde wat baie belangrik is, ook vir ons geloof oor die algemeen, en ons skrifbeskouing:
“Al gaan hierdie leer die menslike verstand ver te bowe, glo ons dit nou tog deur die Woord, terwyl ons verwag om die volle kennis en vrug daarvan in die hemel te geniet.”
Hierdie woorde is baie belangrik:
– die leerstuk gaan ons verstand te bowe, maar nie teen ons verstand nie!
Ons geloof is nie irrasioneel nie, maar bybels-rasioneel, ons ‘redelike godsdiens, sien Rom. 12:1,2.
– deur die Woord aanvaar ons dit vir die waarheid:
Ons glo, daarom verstaan ons!
Verder moet ons ook let op die besondere ampte en op die eie werkinge van die drie Persone met betrekking tot ons: Die Vader word ons Skepper deur sy krag genoem; die Seun is ons Saligmaker en Verlosser deur sy bloed; die Heilige Gees is ons Heiligmaker deur sy inwoning in ons hart.
TOEPASSINGS
1. Die leer van die Drie-eenheid is die mees basiese kenmerk van ‘n ware kerk:
Alle dwaalleraars en dwalinge tas gewoonlike enige Persoon van die Godheid aan of hul verhouding tot mekaar.
Vandag: Moslems, Jode, Mormone, Jehowa getuies, Nuwe Hervormers, ens.
“Daarom aanvaar ons in hierdie opsig graag die drie belydenisse, naamlik dié van die Apostels, Nicéa en Atanasius en ook wat die ou vaders in ooreenstemming hiermee besluit het.”
Teenoor die sektes soos die Jehova-getuies en Mormone en valse godsdienste soos die Judaisme en die Moslems, moet ons dus die Drie-eenheid van God handhaaf soos die Woord dit geopenbaar het.
2. Die leer van die Drie-eenheid is dus van groot belang vir ‘n mens se saligheid. Dit is God Drie-enig wat die mens red, nie net een van die Persone nie.
Aldrie Persone is betrokke en daarom kan geen Persoon of enige van Sy werke afgemaak word as onbelangrik nie. Die intieme band (verbond) tussen Drie-eenheid volg tot ‘n intieme band tussen gelowiges.
‘Hier is my Seun in wie Ek ‘n welbehae het!’
Ons is nie net ‘jesus gelowiges’, of net ‘vader gelowiges’ nie, of net ‘gees gelowiges’ nie,
maar God Drie-enig gelowiges, sien weereens HK Sondag 8… omdat God Hom so geopenbaar het.
3. Vir ons lewensbeskouing.
Onderliggend aan die Drie-eenheid, is ‘n baie belangrike waarheid wat ons ook moet vashou.
Onthou, die skepping en alles getuig van God se krag en heerlikheid.
Laat ons mense maak na ons beeld.
En so sien ons dit ook in die wêreld:
– alles is een, maar daar is ook verskeidenheid.
Een mensdom, maar verskillend volke en tale
Een mensheid, maar ook man en vrou
Soos aldrie Persone een is in waarde en wese, so is bv man en vrou ook.
Maar, soos elkeen eie rol en taak het, so het man en vrou ook verskillende take.
Sien die eenheid en verskeidenheid beginsel ook soos dit orals in die skepping reflekteer, al is dit hoe gebroke.
Daarom,
Geliefdes, leer jouself, gesin, gemeente die waarheid van die Drie-eenheid:
Daar is geen nuwe dwalinge nie, slegs ou dwalinge in nuwe baadjies.
Herman Bavinck, die bekende gereformeerde dogmatikus skryf tereg as volg:
“Met die belydenis van God se Drie-eenheid staan en val die ganse Christendom, die gehele besondere openbaring. Dit is die kern van die geloof, die wortel van alle dogmatiek, die wese van die verbond.”
Daarom moet die ware Kerk van Christus daadwerklik opnuut seker maak wat sy nog glo, en daarvolgens optree teenoor hul wat hul belydenis ondergrawe in leer, diens en tug, en mekaar “vermaan om kragtig te stry vir die geloof wat eenmaal aan die heiliges oorgelewer is” (Judas 3).
Uit:Die Bybel, 2020 vertaling met hoofletters, p. 384. Bybelgenootskap van Suid-Afrika.
” ‘n Lewens- en wêreldbeskouing is “die geheel van antwoorde op fundamentele vrae aangaande God (of wie of wat ook al afvallig in die plek van God gestel word), mens en wêreld en hul onderlinge verhoudinge.” (Prof.dr. HG Stoker, Oorsprong en Rigting, band 1, Kaapstad, Tafelberg-Uitgewers: 1967, p.15)
Volgens prof. Gerrit Smit, was bogenoemde kaartprentjie die wêreldbeeld van die mense van OT tyd, hy skryf:
“In die tyd van die Ou Testament was die wêreldbeeld van die mense, in die figuur hier bo uitgedruk, dat die aarde gegrondves is op pilare, met water onder die dieptes van die aarde (onpeilbare diepte in die figuur). Wat die 2020-vertaling dus in gedagte het, is dat die oerwater verwys na hierdie ”onpeilbare diepte” van die wêreldbeeld van die tyd.”
Maar was dit die bybelse skrywers, Moses, die profete, die apostels, ens. se wêreldbeeld ‘letterlik’?
As die 2020-vertaling spreek van die ‘OT wêreldbeeld’ en prof. Smit spreek van ‘die wêreldbeeld van die tyd’, verwys dit na twee verskillende wêreldbeelde, of is dit een en dieselfde saak, dit is nie presies duidelik vir my nie?
Ek as Christen, het bv. vandag ‘n heel ander wêreldbeeld as ‘n ateïstiese evolusionis, terwyl ons met dieselfde feite om ons werk, dieselfde wêrklikheid om ons beleef en sien, maar ons verklaar ‘die dinge’ om ons anders vanweë ons verskillende ‘wêreldbeelde’? Dit is seker ook so deur die ganse geskiedenis, vanaf die eerste man en vrou, Adam en Eva, tot vandag toe, soveel te meer ook so met die geinspireerde bybelse skrywers in hulle tye ook, of hoe?
So dit is nie vir my seker of die 2020-vertaling se prent presies dieselfde sê as wat prof. Smit bedoel met ‘die wêreldbeeld van die tyd’ nie. Maar dit daar gelaat vir eers.
Verder, as ons vandag praat van die ‘sonsonder of die son kom op of gaan af’, beweer ons daardeur die aarde is plat? Nee natuurlik nie, maar hoekom dink ons die bybelse skrywers bedoel met alles wat hul skryf, noodwendig dit moet ‘letterlik’ verstaan word, of alles ‘geestelik/simbolies’?
As die bybelse skrywers, simboliese taal gebruik vir letterlike werlikhede, gebeure, ens., is dit noodwendig dat dit letterlik bedoel word? Natuurlik glo ek self in die ‘letterlike’ skepping in 6 dae, omdat die Teks dit self openbaar en daar geen aanduiding uit die Teks is, van Genesis tot Openbaring, dat Gen. 1-3 bv. net ‘simbolies en/of mities’ verstaan moet word nie. Maar dit is nie die fokus van my artikel nie, maar wel om te vra, wat is die bybelse skrywers se ‘wêreldbeeld’, en, was dit enigsins of presies dieselfde as die ‘nabye oosterse’ wêreld om hulle, hetsy oor watter onderwerpe ookal, ook die kosmologie?
En ja, ons ken die eeuelange debat oor wat alles ‘letterlik’ en/of ‘geestelik/simbolies’ bedoel word, of dat alles ‘letterkundig’ (grammaties-histories en openbaringshistories, ens.) verstaan moet word, d.w.s. volgens die bedoeling van ‘n bepaalde literatuursoort, bv. geskiedenis, poësie, evangelie, apokaliptiese literatuur, ens.
As Johannes deur die hele Openbaringsboek van simboliese taal gebruik maak, kan die bybelse skrywers orals, ook daarvan gebruik maak, of hoe? ‘n Mens sal dus elke teks binne sy (grammaties-historiese en openbaringshistoriese) konteks moet versigtig bestudeer om die betekenis daarvan te bepaal, as ‘letterlik en/of geestelik/simbolies’ ens.
Ons moet daarom baie versigtig wees om ‘n sekere wêreldbeeld aan die bybelse skrywers toe te dig of by hul in te lees, asof hul presies netso gedink het as die (heidense) wêreld om hulle, soos die vyande van die Bybel natuurlik deur die eeue probeer doen het, om die Bybel te probeer bespotlik en ‘outyds’ te maak, dat die ‘moderne wetenskap’ moet die Bybel red en die bybelse wêreldbeeld ‘reghelp’, onder andere deur moderne evolusionisties-ideologiese wêreldbeeld wat nou ‘van beter’ weet.
En, watter rol speel die Goddelike inspirasie deur sy Gees, of word dit vergeet en word die geinspireerde skrywers (2 Tim. 3:16; 2 Petrus 1:21) gesien as bloot slagoffers van hul tye se ‘heidense wêreldbeelde en denke’? Of is dit weer die valse dualistiese Skrifbeskouing wat meen die Bybel is onfeilbaar in ‘geestelike sake’, maar nie in geskiedenis, kosmologiese en ander hier-en-nou, tyd, plek en werklikheid openbaringshistoriese uitsprake nie?
Prof. Smit wys heeltemal tereg op die ‘Skrifritiese kringe’ wat ‘n sekere Babiloniese wêreldbeed teruglees in Genesis 1, as hy skryf:
“Uit Skrifkritiese kringe word beweer dat Genesis 1:2 verstaan moet word vanuit die invloed wat die ou Babiloniese wêreldbeeld op die skrywers van die Ou Testament gehad het en dat die skrywer van Genesis téénoor die Babiloniese wêreldbeeld wil verduidelik dat dit God is wat geskep het. Ons sien hierdie aanname ook in die inleiding van die 2020-vertaling op Genesis waar gemeld word dat die boek in die tyd van die Babiloniese ballingskap sou ontstaan het. Dit is egter hoogs te betwyfel of die Skrifkritiese aanname dat Moses nie die outeur van Genesis was nie, en of die boek in die tyd van die Ballingskap ontstaan het, korrek is, aangesien die Rabbynse verklaarders asook die vroeë kerk geen twyfel gehad het oor die herkoms en outeurskap van die boek nie. Sonder om in ‘n lang debat daaroor te gaan, kan ons nie aanvaar dat Genesis uit die ballingskap-tyd dateer nie.”
In aansluiting hierby, wil ek lesers wys op verskillende bronne om te bestudeer oor hierdie Skrifkritiese aannames wat baiemaal deur regsinniges ook oorgeneem word, bv. dat die Genesis-geskiedenis (en wêreldbeeld) gebaseer is op die ‘Babilon Nabye Ooste’ wêreldbeeld, en nie uniek op Godsopenbaring nie (sien veral die artikel van dr. John Byl, ‘Genesis and Ancient Cosmology‘, om te sien waar die ‘OT wêreldbeeld’ kaartprentjie heel waarskynlik vandaan kom):
(The purpose of this blog is to promote a Christian worldview, based on the Bible as God’s inerrrant and fully authoritative Word, in accordance with the Confessions)
“Does Genesis 1 reflect ancient cosmology, which we now believe to be erroneous? Many Christians scholars argue this to be the case. …
A similar view of Genesis cosmology (nota: die ‘OT wêreldbeeld kaart van die 2020-vertaling) can be found in John Walton’s The Lost World of Genesis One. Walton thinks the Israelites so dim-witted that they did not even know that the Sun was further away than flying birds (p.16). Much of the recent promotion of this can be traced to various articles by Paul Seely. Seely contends that the Hebrews were scientifically naive and thus would be influenced by their Babylonian and Egyptian backgrounds to believe that the raqia of Genesis was solid (p.235).
The implications are far-reaching. Enns concludes that God accommodates Himself to the limited scientific knowledge of the time, presumably to convey theological truths. Seely extends such accommodation to many other historical events in Gen.1-11 (Perspectives on Science and Christian Faith 60 (2008):44-47). He contends that the message of Gen.1-11 is theological, not history or science as such. This clearly limits the range of biblical authority. It also raises the obvious problem of how to discern the divine kernel from the accommodated chaff. Does Genesis 1 in fact reflect ancient cosmology? ….
In sum, I conclude that the Bible says very little about the details of physical cosmology beyond the creation of the sky, sun, moon and stars. However, it does point to the existence of a heavenly realm beyond the 3 usual physical dimensions.
It seems to me that the current attempt to read Genesis as accommodation to erroneous ancient pagan cosmology is motivated primarily by the desire to constrain biblical authority so as not to contradict modern secular science. This itself is just another form of accommodation, whereby God’s word is tailored to fit human reason.”
“For those who start with the naturalist assumption that the physical world is all that exists, Biblical cosmology will make little sense. If, on the contrary, we start with God as the prime reality then the physical universe is reduced to a mere subspace of a much larger reality. The acknowledgment of heaven, with its intimate interactions with the physical world, renders very plausible the existence of angelic and other supernatural influences in our earthly realm. In sum, modern cosmology is a shallow materialist reduction of reality. Modern man may have gained in knowledge of material things but has impoverished his wider knowledge of reality as a whole.”
“The article at hand addresses the use of “background” material informing the study of the Bible. For instance, when the Bible describes God’s creating work, does it do so in ways that might be comparable to other “creation” accounts in the Ancient Near East? ….
A treasure trove of “background” information has become available in the last century. In the first half of the twentieth century this was used to show the reliability of the biblical text, but in the last fifty years it has been used in much the opposite way. Comparisons to other Ancient Near Eastern “creation” accounts, for instance, have lately led John Walton to argue that the church has misunderstood Genesis for millennia. He argues that the Genesis creation account only tells us about the function of the created things, not their origins. According to him, this view of Genesis 1 matches the Egyptian and Mesopotamian way of telling their creation stories.
Weeks’ article from 2010 was written before Walton’s books and arguments had really begun to gain traction. Yet Weeks’ arguments are pertinent: he points out that the use of this biblical background material to back up the biblical account opened up the likelihood that the same material would be used to break down the biblical account—the methodology was flawed. The Christian must first of all receive the text in faith. …
Weeks concludes that if scholars are going to read the text of Scripture as if it was locked into its own time and culture, then they need to realize that they themselves as scholars are also locked into their own time and culture (235). Yet scholars constantly act as if they have transcended this problem. This is illogical.”
“In addition, one of the assumptions of comparative study is that the thought of the Bible is more similar to the thought of the ancient world than it is to present-day Christian thought. Noel Weeks notes that this methodology can have a negative effect on attempts to apply Scripture to the present: “If the Bible speaks in the time-bound concepts and ideas of its time, which are not applicable to our time, and if the Bible is to play any role on the contemporary scene, then there must be a complex process of translation.” The end result is that this approach will “undermine the effective authority of Scripture and the center of authority and certainty must shift to the church” [“Ambiguity of Biblical Background, 235].”
“The Columbus myth is another example of historical revisionism, the attempt by secularists to cast the Church in a negative light. Liberal historians relish the fact that schoolchildren all over the country are being taught that Christians are ignorant, flat-earth kooks who will not listen to reason and science. When the facts of history are accurately surveyed, however, we discover true science never conflicts with the Bible. Scientific misinformation is never promoted through an accurate understanding of the Bible. Instead, the manipulation of truth always occurs outside the biblical worldview.”
“Het is een misvatting dat de kerk eeuwenlang geloofd heeft dat de aarde plat is, betoogt prof. Benno Zuiddam. De mythe van het geloof in een platte aarde is in de 19e eeuw bedacht door antichristelijke wetenschappers. …
Het wereldbeeld van een kerk die geloofde in een platte aarde is dus een misvatting. De hoogtijdagen van de mythe waren tussen 1870 en 1920, toen darwinisten deze leugen gebruikten in hun strijd tegen de kerk over de evolutietheorie. Scheppingsgeloof moest vereenzelvigd worden met een platte aarde en belachelijk gemaakt worden.
De atheïstische professor Dawkins in Oxford doet het nog steeds zo. Van hem kun je dat verwachten. Het is echter jammer dat deze mythe ook in Bijbelgetrouw Nederland als waarheid verspreid wordt.”
“We also hear other “timeless tales,” stories that everyone knows through one source or another. We all know, for example, the story of the flat earth; in the Middle Ages, people believed that the earth was flat and those who went too close to the edge would fall off. Other familiar tales from the past could be added to this one, stories told so often and so widely that they attain the status of “myth.” …
Modern Myths About Christianity and Western Civilization is bursting with the fruits of Sampson’s research. The book is a stimulating and exciting read, and Sampson clearly works from a perspective that values the historicity and authority of the Bible. Though he has much to say that is negative about modernity’s credos and their narrative expression, he also makes positive statements about the value of a truly Christian worldview, one that touches all of life and offers a proper approach to all we encounter.”
“The Biblical Science Institute fully embraces the presuppositional approach to apologetics. This means that the Bible is the ultimate authority in all matters, including its own defense. It means that we recognize that there is no external standard superior to God’s Word, and we refuse to pretend that there is. If that doesn’t make sense to you, don’t worry: we will explore this issue in great depth. The presuppositional approach is the most powerful defense of the faith I have seen, and is quite easy to learn. But it is also poorly understood by many Christians. Some people have the misguided impression that the presuppositional approach means that you shouldn’t use external evidence (science, history, and so on) when defending the Christian faith. But nothing could be further from the truth. We will use a great deal of science in this ministry (hence the name). But we will do it in a proper presuppositional (biblical) way.
Ask questions in the online forum and have them answered by Dr. Jason Lisle and other Ph.D. scientists.”
Ma Dorothea, Doret en Ouma Jannetta tydens die geleentheid van Doret se aflegging van haar belydenis van geloof (“… en as ek my herinner die ongeveinsde geloof wat in jou is, wat eers gewoon het in jou grootmoeder Loïs en in jou moeder Eunice, en wat—daarvan is ek oortuig—ook in jou is.” (2 Tim. 1:5)
Lees: Matteus 16:13-23
Teks: “Hy sê vir hulle: Maar julle, wie sê julle is Ek? En Simon Petrus antwoord en sê: U is die Christus, die Seun van die lewende God.Toe antwoord Jesus en sê vir hom: Salig is jy, Simon Bar-Jona, want vlees en bloed het dit nie aan jou geopenbaar nie, maar my Vader wat in die hemele is.En Ek sê ook vir jou: Jy is Petrus, en op hierdie rots sal Ek my gemeente bou, en die poorte van die doderyk sal dit nie oorweldig nie.” (Matt. 16:15–18)
Tema: Jesus vra vanoggend vir Doret, en vir elkeen van ons wat sy Naam bely: “Maar jy/julle, wie sê jy/julle is Ek?”
Preekopname (GK Carletonville, 2020-11-22 nota: die inhoud van die preek en teksnotas hier onder stem nie altyd ooreen nie, die audio preek is meer volledig):
Preek: Matteus 16:15Vier geslagte wat deur die Here se genade, die ‘goeie belydenis’ vashou: “Stry die goeie stryd van die geloof, gryp na die ewige lewe, waartoe jy ook geroep is en die goeie belydenis voor baie getuies afgelê het.” (1 Tim. 6:12)
Geliefdes in ons Here Jesus Christus,
Daar is baie belangrike vrae in die lewe waarmee ons worstel,
lewensvrae wat ons ons hele lewe besig hou,
as ek ongetroud is, met wie gaan ek trou?
as ek ’n gesin het, hoe gaan ek hul versorg en wat gaan van hulle word?
wat gaan van my/ons gemeente/kerkverband word?
vrae oor die ekonomie, politiek, van ons dag?
ons volkslewe, ons land met al sy volke, se toekoms?
MAAR, die belangrikste vraag, is die vraag wat ons hier hoor in ons Teks,
dit is nie net belangrik vir ons ewige toekoms nie, maar ook ons tydelike toekoms.
Dit is hierdie ALLERBELANGRIKSTE vraag wat dan ook sin gee,
aan alle ander lewensvrae bepaal, en dit is:
As ons Here Jesus vra,
deur alle eeue, tye en plekke,
ook vir Doret vanoggend opnuut, en vir ons almal saam:
“Maar julle (maar jy)… wie sê julle/jy is Ek?” v. 15 (x2)….
Dit is ’n allesomvattende vraag vir my hele lewe en ganse bestaan
En daarom vir Doret opnuut vanoggend, én ons almal wat sy Naam … bely
is dit opnuut belangrik om te leer wat Jesus hier vra,
en wat die antwoord op sy vraag is,
en hoe dit ons lewens elke dag raak.
Eerstens, is daar die antwoord wat ons nie moet gee nie, nie moet bely nie:
en dit is, om ‘n Jesus volgens wat die mens sê Hy is te bely
wat die mens graag wil hê….
Jesus is hier in ons Teks oppad na sy lydingsweg en week in Jerusalem,
En wil hier eers sy volgelinge laat verstaan en laat besef, wie Hy werklik is.
Jesus begin eers met die vraag:
Wie sê die mense dat Ek, die Seun van die mens, is?
Dus, wie sê die mense is Jesus, wat is die wêreld se mening?
Waarop die dissipels antwoord:
Sommige Johannes die Doper, en sommige Elía, en ander Jeremia of een van die profete.
Die mense sê eerstens dat Jesus Johannes die Doper is,
In Matt.14:1,2 lees ons:
EN in daardie tyd het Herodes, die viervors, die gerug van Jesus gehoor 2 en aan sy knegte gesê: Hierdie man is Johannes die Doper. Hy het uit die dode opgestaan, en daarom werk dié kragte in hom.
Tweedens, sê mense Hy is Elia, Jeremia of een van die ander profete
In Luk 9:7, 8, lees ons, sommige het gesê:
7 … Johannes is uit die dode opgewek; 8 en deur ander: Elía het verskyn; en deur ander. Een van die ou profete het opgestaan.
Elia en Jeremia was van hierdie ‘ou profete’ en die mense het gemeen dat Jesus een van hulle was wat opgestaan het
Nou wat is belangrik om raak te sien in hierdie belydenis van die mens … wat mense gemeen het wie Jesus is …
Is dat:
Vir die mense oor die algemeen, was Jesus net nog ‘n mens gewees, dalk ‘n goeie mens, ‘n talentvolle mens, ‘n begaafde mens, een wat dalk ‘n paar goeie wonders kan werk soos die
profete van ouds …. maar bloot ‘n mens …
En hierdie mensgesentreerde belydenis aangaande Jesus, is deur die eeue en vandag nog so springlewendig:
a. die Moslemgeloof beskou vandag nog vir Jesus as bloot ‘n goeie profeet, die 2de belangrikste profeet van Allah … die belangrikste is natuurlik Mohammed
b. die Hindoeistiese geloof sien Jesus as bloot ‘n goeie mens wie saam met al hul ander miljoene gode aanbid moet word, omdat elke mens eintlik ‘n god is of deel van god.
c. die Boedha geloof ontken totaal dat Jesus meer as bloot ‘n hoër of beter mens waarna ons almal moet strewe
d. die humanistiese geloof, waarin die mens self god is, beskou jesus bloot as ‘n goeie mens wie se voorbeeld ons moet volg. In samewerking met die valse geloof en liberale teologie word jesus bloot beskou as ‘n goeie mens, wat ons leer om reg te lewe. Jesus is egter dood, sy voorbeeld lewe vandag nog in geskrifte oor hom en in sy volgelinge, sien bv die ketterse groepe soos:
– Jesus Seminar
– Nuwe Hervorming
So, dit is wat die wêreld bely van Jesus, die Seun van die mens is
Bloot ‘n goeie mens, dalk die mees verhewe engel en grootste profeet van alle tye … maar dit is al …
Nou, ons kan maklik sê dat gelukkig is dit nie wat ons glo en wat ons bely nie, maar
Is dit nie maar ook baiemaal ons belydenis aangaande Jesus nie, ten minste ons praktiese lewe nie?
Ja, ons laster nie vir Jesus of haat Hom nie,
Maar is Hy in ons alledaagse lewe nie maar ook baiemaal net ‘n goeie mens vir ons nie
Bloot ‘n ‘liewe jesus’ figuur wat oulik is, maar bloot net ‘n mens by wie ons net waardevolle lewenslesse kan leer … by wie ons goeie maniere kan leer
‘n persoon wat ons sal oproep wanneer dit ons pas … wanneer ons in nood is
‘n spaarwiel in my lewe …
EN DAAROM IS DIT SO BELANGRIK OM TE WEET:
Nou hoekom vra Jesus hierdie vraag, dat hul sal bely oor sy Naam ?
Jesus waarsku ons deur hierdie vrae,
Dat ons nie die antwoorde op ons vrae by die mens moet soek nie
Nie by die vyande van God nie
Nie by valse godsdienste van ons tye nie
Nie by humanisme nie
Nie by die nuwe hervorming nie
Nie by die wêreld nie
MAAR OOK NIE BY ONSSELF NIE en wat ons dink wie en wat Jesus is en moet wees vir ons nie !!!
Nee!
Waar moet ek dan gaan om Jesus te leer ken?
Waar moet ek leer wie Jesus vir my moet wees,
om hierdie ALLERBELANGRIKSTE VRAAG VAN JESUS TE ANTWOORD?
Die ANTWOORD vind ons in die dissipels se antwoord op Jesus se tweede vraag:
Maar julle, wie sê julle is Ek? vra Jesus hier…
Ja, die wêreld sal My haat en my verag en my Naam verdraai en lieg oor wie Ek is, MAAR
JULLE … Doret
JULLE … my dissipels
JULLE … die kerk
JULLE … wat saam en afsonderlik my Naam bely
Wie SE JULLE is Ek ?
En dan kom die antwoord by monde van Simon Petrus:
U is die Christus, die Seun van die lewende God.
Ja, Jesus is die ‘Seun vd Mens’ v.13
Hy is die volgens die geslagsregister van Matt.1
– die seun van Dawid
– die seun van Abraham
dus volkome mens, maar sonder sonde
Maar, Hy is ook die Een
Wat uit die maagd Maria gebore is
– Immanuel, God met ons (1:23)
Hy is Jesus, die Christus, d.w.s. die Gesalfde een waarvan die OT geprofeteer het sal kom om ‘sy volk van hulle sondes te verlos’ (1:21)
– Hy, die Seun van die mens is ook die een, nadat Hy gedoop is kon aanhoor uit die hemele, nadat die Gees op Hom neergedaal het:
“Dit is my geliefde Seun in wie Ek ‘n welbehae het” (Matt. 3:17)
God se eniggebore Seun, dus God SELF!
Hy is die een wat siekes gesond gemaak het, duiwels uitgedryf het, mense opgewek het uit die dood …
Hy is die Christus, die Seun van God, wat volgens v.21 vir ons gely het, gesterf het, maar ook weer opgestaan het uit die dode, deur die krag van die Gees
SODAT ons vergifnis van sonde kan ontvang
mag lewe tot in ewigheid
vir ewige versoen kan wees met ons Vader.
Hy is die Seun van die Mens, die Seun van God waarvan ons lees in Matt.28:16-20,
dat Sy dissipels Hom moet aanbid
Omdat alle mag in hemel en aarde nou aan Hom behoort
Jesus is die Een wat vir ons intree by die Vader
En wat sal terugkom om te oordeel oor die lewende en dode …
WAT ONS ALLES WEER VANOGGEND …. BELY … HET, met die woorde van die AGB.
Hoor jy DIT, Doret, alle lidmate, ons almal wat hier is vandag?
WIE HIERDIE JESUS IS WAT u bely?
En as Petrus hierdie ALLERBELANGRIKSTE antwoord gee,
dan wys Jesus vir hom waar hy hierdie antwoord gekry het, DIE BRON van sy belydenis:
Toe antwoord Jesus en sê vir hom: Salig is jy, Simon Bar-Jona, want vlees en bloed het dit nie aan jou geopenbaar nie, maar my Vader wat in die hemele is. En Ek sê ook vir jou: Jy is Petrus, en op hierdie rots sal Ek my gemeente bou, en die poorte van die doderyk sal dit nie oorweldig nie. – Mat 16:17-18
Nie uit die mens nie, wereld nie, nie uit myself nie, kom die antwoord op die lewensbelangrike vraag nie:
Dit kom van God die Vader self,
uit genade deur die geloof.
Die antwoord lê nie in onsself, of in mens nie ‘vlees en bloed nie’
Maar in en die Woord van God wat dit deur sy Gees in ons harte bevestig…
DIT is nie ‘my handeling’ van geloof, ‘ek wat kies’ wat my red nie,
dit is nie ons ‘belydenis van geloofafleggingsdaad’ opsigself hier vanoggend wat ons red nie,
net so min as wat die doop handeling (klein of groot)
net so min as wat die nagmaalviering volgende week
OPSIGSELF ons kan red,
netso min is dit ons eie handelinge wat ons kan red.
DIT IS, Hy in wie ek glo, wat my red,
dit is die Objek of Inhoud van my geloof: Jesus self WAT MY RED,
geloof is slegs die instrument waarmee ek Christus ontvang,
wat ook ‘n genadegeskenk van God is aan elkeen van sy kinders:
Ef. 2:8-10, geloof is ‘n geskenk, gawe van God …
Kol. 1:29, genadiglik gegee is om in Hom te glo…
En HIERDIE werklikheid is so belangrik, vir ons om te hoor wat sy Naam bely,
want dieselfde Petrus wat nou so mooi BELY
is die een wat ‘n paar verse later ‘n struikelblok is, vers 22, 23 … Satan genoem!
Dieselfde Petrus wat Jesus later sou verloën,
omdat Petrus op die verkeerde rots (kleinletter) vertrou het, nie meer op die Rots,
die inhoud van v. 18, Jesus self nie, maar op sy eie kragte en woorde.
Daarom, Doret, ons almal wat sy Naam bely….
Wat vandag opnuut ook nou voor die gemeente JA gaan sê vir Jesus …
Moenie vergeet vir wie jy JA gaan sê nie
Leer Hom elke dag nog beter ken
Moenie hierdie as die einde van jou katkisasie (om te leer) sien nie
Maar as die oorgaan tot verdere groei in dankbare liefdesdiens en trou,
Waar jy ook as belydende lidmaat mag gaan sit aan
die nagmaaltafel volgende week,
om die INHOUD van die nagmaal te gedenk, Matt. 16:15:
Christus, die Seun van die lewende God.
Mag jou lewe dan ook getuig van hierdie Jesus wat jy nou gaan bely
En dit behels, om net ‘n paar voorbeelde te noem uit die Timoteus briewe, waar Paulus vir Timoteus oproep om Christus se Naam te bely, verkondig en vas te hou in leer en lewe:
1. “Dit is ’n betroubare woord en werd om ten volle aangeneem te word, dat Christus Jesus in die wêreld gekom het om sondaars te red, van wie ek die vernaamste is.” (1 Tim 1:15)
Nie net vir regverdiging nie, maar vir heiligmaking het jy en ons vir Jesus nodig.
2. ““SO ook moet die vroue hulle versier met behoorlike kleding, gepaard met beskeidenheid en ingetoënheid, nie met vlegsels of goud of pêrels of kosbare klere nie, maar, soos dit vroue betaam wat die godsvrug bely, met goeie werke.” (1 Tim 2:9–10)
Laat die ware leer wat jy hier bely, ook oorgaan in dade, dat jou hele lewe wys dat jy in Jesus glo.
3. “Stry die goeie stryd van die geloof, gryp na die ewige lewe, waartoe jy ook geroep is en die goeie belydenis voor baie getuies afgelê het. Ek gebied jou voor die aangesig van God wat aan alle dinge die lewe gee, en van Christus Jesus wat voor Pontius Pilatus die goeie belydenis betuig het,” (1 Tim 6:12–13)
Ja, skaam jou nie vir die evangelie nie, lê dit orals voor baie getuienis af, hier vanoggend, maar ook orals op elke lewensterrein.
4. “Maar bly jy in wat jy geleer het en waarvan jy verseker is, omdat jy weet van wie jy dit geleer het,” (2 Tim. 3:14) … “en as ek my herinner die ongeveinsde geloof wat in jou is, wat eers gewoon het in jou grootmoeder Loïs en in jou moeder Eunice, en wat—daarvan is ek oortuig—ook in jou is.” (2 Tim. 1:5)
Geloofsbelydenis is intens persoonlik, maar nie individualisties nie, glo saam, dien saam, soek mekaar op in en deur die geloof, deel jou gawes met ander, in die gesinslewe, ook in die gemeente.
5. Laastens, mag jy deur die Here se genade, saam alle ander gelowiges, soos Paulus, nou, heeltyd en aan die einde van die jare, bely:
“Ek het die goeie stryd gestry; ek het die wedloop voleindig; ek het die geloof behou.” (2 Ti 4:7)
Want, Hy wat dit beloof, op hierdie Rots, v. 16, Christus self sal Hy sy gemeente bou, vir elkeen van sy kinderr afsonderlik, en saam, en die poorte van die doderyk sal dit nie oorweldig nie!
Doret, gemeente, almal: mag ons van harte bely en daaruit lewe:
die modernistiese (evolusionistiese?) benadering tot tekskritiek
“Julle mag by die woord wat ek julle beveel, niks byvoeg nie, en julle mag daar niks van weglaat nie; sodat julle die gebooie van die Here julle God mag onderhou, wat ek julle beveel. … Want ek betuig aan elkeen wat die woorde van die profesie van hierdie boek hoor: As iemand by hierdie dinge byvoeg, dan sal God oor hom die plae byvoeg waarvan in hierdie boek geskrywe is.” (Re 22:18)” (Deut 4:2; Op. 22:18)
“Ons bely dat hierdie Woord van God nie deur die wil van ‘n mens gestuur of voortgebring is nie, maar die heilige mense van God het dit, deur die Heilige Gees gedrywe, gespreek, soos die heilige Petrus sê. Daarna het God deur sy besondere sorg vir onsen ons saligheid sy knegte (profete en apostels) beveel om sy geopenbaarde Woord op skrif te stel en Hy self het met sy vinger die twee tafels van die wet geskrywe. Daarom noem ons sulke geskrifte die heilige en Goddelike Skrif.” (Nederlandse Geloofsbelydenis artikel 3, Die geskrewe Woord van God)
“Die Ou Testament in Hebreeus (wat die moedertaal van God se volk in die ou tyd was) en die Nuwe Testament in Grieks (die taal wat algemeen bekend was aan die volkere toe dit geskryf is), is onmiddellik deur God geïnspireer en deur sy buitengewone sorg en voorsienigheid in alle eeue suiwer bewaar en is daarom betroubaar; sodat in alle godsdiensgeskille die Kerk hom uiteindelik daarop sal beroep. Maar omdat die ganse volk van God nie almal die oorspronklike tale ken nie, wat reg het op en belang het by die Skrifte en wat beveel word om hulle in die vrees van God te lees en te ondersoek, daarom moet hulle vertaal word in die volkstaal van elke nasie tot wie dit kom, dat die Woord van God oorvloediglik in almal kan woon en hulle Hom op geskikte wyse mag dien, en deur die volharding en vertroosting van die Skrifte hoop kan hê.” (Die Westminster Konfessie, hoofstuk 1.8, Oor die Heilige Skrif)
“God, die hoogste regter, het nie net gesorg dat sy Woord, wat die ‘krag van God (is) tot redding is vir elkeen wat glo’, deur Moses, die profete en die apostels neergeskryf is nie, maar het ook toegesien en dit gekoester met sy vaderlike sorg vandat dit neergeskryf is tot die huidige tyd, sodat dit nie deur Satan se geslepenheid of bedrog van die mens korrup kon word nie. Daarom skryf die kerk dit tereg toe aan Sy unieke genade en goedheid wat sy het en tot aan die einde van die wêreld sal hê, ‘n ‘profetiese woord wat baie vas is’ en die ‘Heilige Skrif’ waarvan, al sal die hemel en aarde vergaan, sal nie een uit een, hoewel hemel en aarde vergaan, ‘sa; nie een jota of titteltjie’ ooit verbygaan nie.” (TheFormula Consensus Helvetica 1675, Canon 1)
“Vraag 123: Wat is die tweede bede? Antwoord: Laat u koninkryk kom. Dit is: Regeer ons so deur u Woord en Gees dat ons ons hoe langer hoe meer aan U onderwerp. Bewaar u kerk en laat dit groei. Vernietig die werke van die duiwel, elke mag wat teen U opstaan, en alle kwaadwillige planne wat teen u heilige Woord bedink word totdat die volkomenheid van u ryk kom waarin U alles in almal sal wees.” (Die Heidelbergse Kategismus, Sondag 48)
(Nota: U moet asb die vorige artikel as inleiding op die grond/brontekste debat van die 2020 vertaling en baie ander vertalings wat met mekaar verskil, eers lees voordat u hierdie opvolg artikel lees.)
Inleiding
Vir elke kind van God, vir die ware kerke deur die eeue, vir alle gelowiges, ook ons as gereformeerde gelowiges, wat bewe vir sy Woord (Jes. 66:2), is ‘wat’ presies die Woord is, dus, waaruit die Woord bestaan, ‘n saak van groot erns. Die verse hierbo waarsku ons ook om nie by die Woord by te voeg nie, of weg te neem nie, dit het groot gevolge, die plae van God kan ons tref.
Tot en met die einde van die 19de eeu, was die kerk, ten minste die gereformeerde kerke basies eens oor dit wat ons hierbo bely, in navolging van die Skrif, naamlik, dat:
1. nie net dat die oorspronklike geskrifte (autographa) van die Ou en die Nuwe Testament, wat dus direk deur die profete, apostels, ens. geskryf (insluitende Paulus) is, onfeilbaar goddelik direk geinspireer is nie (maar nou nie meer bestaan nie), maar baie belangrik ook:
2. dat die afskrifte (apographa) wat daarvan gemaak is deur die eeue, ook genoem ‘manuskripte’ (‘hand-geskrewe’, Jordaan, G.J.C. 1998. Tekskritiek van die Griekse Nuwe Testament. ‘n Eerste Ontmoeting. Ongepubliseerde klasdiktaat. Potchefstroom: TSP., bl. 1), deur God se voorsienigheid en besonder sorg bewaar gebly het deur alle eeue vir sy kerk, vandat dit opgeteken is die eerste keer oorspronklik (eerste eeu nC, wat die NT betref), daarna kopieë/afskrifte gemaak is, en dit oorgelewer is deur alle eeue deur ‘n verskeidenheid afskrifte, tot vandag toe.
Dus, ons ‘het’ die Woord van God in die afskrifte deur al die eeue, ons soek dit nie nog nie, ons moet dit nie nog ‘vasstel’ deur ‘nuwe ontdekkings’ of die ‘besondere gawe of amp van moderne tekskritici’ nie.
Dr. John Robinson in sy doktorale tesis, ‘The Doctrine of Scripture in the Seventeenh Century Reformed Theology‘ (1971) some dit as volg op wat die gereformeerde standpunt is volgens die gereformeerde belydenisskrifte van die 16de en 17de eeue in navolging van die ‘presupposisies’ (veronderstellings) vanuit die Skrif:
“Reformed theologians were not arguing for the obvious authenticity of the no longer extant autographs. Instead, they were claiming authenticity for the received texts which they referred to as the ‘authentic sources,’ the ‘first editions,’ the ‘Greek and Hebrew originals,’ the ‘original texts.’ The authenticity of the Greek and Hebrew ‘sources’ was held to be absolute both in form and content . . . In summary, the Reformed theologians held that only the received Hebrew text of the Old Testament and the Greek text of the New Testament were authentic, authoritative editions of the Scriptures.”
“In other words, • They did not appeal to non-extant autographa. They appealed to the Greek and Hebrew texts that they knew, and devoted themselves to translating them into modern languages to give the Word of God to the people; and they used these translations as the Word of God with divine, and infallible authority. • No one at the time of the Reformation was so foolhardy as to affirm that the ‘Canon of Scripture is . . . solely and alone in the original autographs of the inspired authors, which have not one of them been in the possession of the Church since the second century A.D. It is altogether irrational to take the position that the inerrant Bible is solely and alone in the original autographs which no one has seen since the Church had a Canon, and which no one can ever see.”
Hierdie belydenis deur die geloof in God se voorsienige bewaring van sy Woord ook in die afskrifte deur die eeue, vanaf die eerste eeue en daarna, het aan die einde van die 19de eeu onder groot aanval gekom, in so ‘n mate, dat onder gelowiges oor die algemeen, maar ook gereformeerdes onderling, erg verdeeld ontstaan het en vandag nog voortduur, sodat ons vanaf die 20ste eeu sit met baie vertalings wat by heelwat tekste met mekaar verskil, dat sekere verse weggelaat is of nie te vinde is in die nuwe moderne vertalings nie (bv. NAV, BDV, NIV, NASB, ESV) teenoor die ouer vertalings wat daardie verse nog steeds het (bv. KJV, Statevertaling, OAV).
Prof. Barry Gritters (PRCA), vat die groot verandering wat plaasgevind het as volg saam, in sy insiggewende artikel, A Critical Analysis of the KJV and Some Modern English Translations (2011):
“The issue here regards which old manuscripts (copies of the Hebrew and Greek originals) are used to make the English translation. There are differences in the old copies of the Hebrew and Greek texts and it must be determined which is the proper manuscript to use.
About 120 years ago, to oversimplify this, two very old Greek manuscripts were found—one in Egypt and one in the Vatican—that differed fairly significantly from the copies that were used to translate the Bible both for centuries before and centuries after the Reformation; differed from the manuscripts used to translate the KJV. These old manuscripts are centuries older than the others that had been known since the early church era.
To oversimplify the debate, the modern assumption is that “if it is older it must be better.” In the prefaces of the new translations may be heard the claim that the KJV translators did not have the advantage of modern research—that is, the advantage of textual criticism based on these older manuscripts.
There are many good books written on the subject of the original manuscripts of the Bible. My recommendation would be to start with reading Wilbur Pickering, Jakob VanBruggen, or Edward F. Hills.
Suffice it to say that “older is better” is a fallacy, answered well in the scholarly books written about these manuscripts. To go further than the works of the three authors listed above, one may consult the library of Theodore Letis, and the works of Letis himself, who specialized on this question of manuscripts.
Second, there is good reason to believe the argument of the providential preservation of God’s Word, that is, that God preserved His Word in its original integrity, and would not have allowed it to be lost for almost 2000 years. The argument includes a point that rings true to this writer: God would not allow His church to hold the Scriptures without the church having any confidence that what she holds is indeed the Word of God; or, worse, that the only way to be confident that it is the Word of God is to hear experts, textual critics, say so.”
So, sedert die twee ou manuskripte ontdek is (genaamd Codex Vaticanus en Codex Sinaiticus), wat heelwat verskil met die bestaande Textus Receptus en Bisantynse tekstradisies, het basies twee of drie verskillende ‘tekskritiese’ tradisies of standpunte ook ontwikkel (daar is natuurlik ook baie variasies tussen die verskillende groepe en verskillende benaderings). Dit kan as volg opgesom word soos verwoord in hierdie artikel, The Ecclesiastical Text:
“Regarding the preservation of the Greek New Testament, there are two main schools of thought: (1) the Critical Texts, and (2) the Ecclesiastical (or, Traditional, Byzantine, Majority, etc.) Texts.
(1) Three or so Critical Texts were discovered in the 1800′s in Egypt. Most Bible versions are based off of them today. They disagree with 8% of the text of scripture that had been preserved in the Ecclesiastical Texts that the Church had been using for 1800 years. This significantly affects the Doctrine of Inspiration, as many verses you learned in Sunday School, according to the Critical Texts, are not the Word of God.
(2) The Ecclesiastical (Majority, Byzantine, etc) Texts comprise about 5,000 manuscripts from across the world, and have been the traditional text that the Church has always used. The King James Version (Textus Receptus) comes from this tradition. The reformers and puritans were universally agreed in their affirmation of the Ecclesiastical Text, not for circumstantial reasons, but because of scriptural reasons. Below are resources that defend the majority, Church history view.”
(nota: die twee standpunte word ook soms genoem die ‘Bisantynse Tekstradisie [Ekklesiastiese/Oorgelewerde/Aanvaarde teks] v die Alexandrynse Tekstradisie [Kritiese teks/NA-UBS teks])
Dit bring my uiteindelik by die groot doel van hierdie artikel van my:
Om bronne aan te beveel oor ‘n Gereformeerde (vantilliaanse?) presupposionele benadering en standpunt oor moderne tekskritiek en opnuut te vra wat is die wesentlike presupposisies/veronderstellings wat onderlliggend is aan hierdie twee benaderings tot die Teks van die Woord, spesifiek die NT waarop ons artikel fokus.
Ek is van mening, dat ons hier in Suid-Afrika hoofsaaklik en oordonderend, soos in die res van die wêreld, veral vanaf die 20ste eeu meestal net blootgestel is aan die eenkant van die debat, veral soos Bruce Metzger dit gepopuliseer het en dit basies omtrent deur alle gereformeerde kerke en teologiese skole gevolg is. Ja, die Kritiese Teks standpunt het die ‘textus receptus’ (aanvaarde tekssiening) van ons tyd geword, en weë jou as jy daarmee verskil, jy word uitgekryt as ‘onwetenskaplik, outyds, kjv-only, onkundig, ens. deur sommige ‘moderne tekskritici’, wat baie seker is oor hul nuwe ontdekkings en ‘wetenskaplike gereedskap’ teenoor die of ‘korrupte en/of ‘onkundige’ standpunt van ons gereformeerde konfessies en voorvaders van die verlede oor die Teks van God se Woord.
Ja, daar is baie wat nederig die standpunt van die Kritiese Teks bevorder en aanhang, maar baie se standpunt is eenvoudig: die Teks wat die kerk deur die eeue gehad het, veral die Textus Receptus as onder-afdeling van die Meerderheidsteks (die Oorgelewerde Teks) is op baie plekke korrup, en nou is dit die taak van die ‘moderne tekskritiek’ om die Woord ‘so na as moontlik aan die oorspronklike te herstel’ (Jordaan, 1998: 2).
So, wat die moderne tekskritiek bely, na my mening in stryd met dit wat die gereformeerde belydenis bely, is dat die kerk van die Here het nie vir 1500-1800 die ‘oorspronklike’ Woord gehad nie, of ten minste die ‘hele’ Woord nie, daar is volgens hulle dele bygevoeg of weggelaat. Die oorspronklike, of ‘nader aan die oorspronklike'(?), is dus eers herontdek met die twee ouer manuskripte.
Die geweldige rewolusionêre presupposisie en voorveronderstelling met hierdie standpunt, as die moderne tekskritici konsekwent is, is dan moet hul erken, dat in die toekoms kan ons dalk nog manuskripte ontdek (uit die 2de eeu nC?) wat vir ons wys dat bv. Joh. 3:16 of Op. 22: 18 was nie deel van die oorspronklike nie, en dan moet dit ook uit of wegverklaar word in ‘n voetnota?
Met ander woorde, die kerk van die Here (evolueer?) al meer na die ‘oorspronklike’ Woord van God, ons ‘het’ nie God se finale volle of hele Woord nie, is die wesentlike veronderstelling van die moderne tekskritici, waaronder ook baie regsinnige (ortodokse) gereformeerde gelowiges tel.
Sien die bronne wat hierbo en onder vermeld gaan word, om te sien hoe ‘n regsinnige calvinistiese teoloog soos BB Warfield ‘n groot paradigmaskuif bevorder het toe hy ‘kritiekloos’ die Kritiese Teks benadering omhels het, en omtrent die hele gereformeerde wêreld het gevolg, waaronder die ‘gereformeerde baptis’, James White, een van die grootste verdedigers en aanhangers is van hierdie benadering. Sien sy (soms spottende) opmerkings oor die gereformeerde belydenis en teoloë se standpunt hier:
Ek stem saam met White oor die (vanselfsprekende) siening dat geen hervormer, kerktradisie, belydenis, ens. volmaak of onfeilbaar is nie (sien NGB art. 7), maar dit is duidelik dat sy benadering is bloot die teenoorgestelde van hul wat met hom verskil, nl. hy aanvaar bloot die ‘Moderne textus receptus’ van ons tyd as die norm, die Kritiekse Teks, dat ‘ouer’ (twee manuskripte) is vanselfsprekend beter as die ‘oorweldigend baie’ (van die Oorgelewerde, Aanvaarde of Ekklesiastiese Teks), sonder om enige begronding te gee wat mens oortuig dit is so.
Ek stem ook saam dat oor en weer in die debat karikature van mekaar se argumente gemaak kan word, bv.
Nie almal wat ten gunste is van die Oorgelewerde Teks is ‘KJV Only’ nie, daar moet ‘n duidelike onderskeid gemaak word tussen om te sê, bv. “ek glo die KJV of die OAV is die beste mees betroubare vertaling van die Bybel”, en hulle wat meen ‘n sekere vertaling is onfeilbaar en kan nie verbeter word nie.
Aan die anderkant, ‘almal’ wat ten gunste van die Kritiese Teks is, is nie on-ortodoks of ongereformeerd nie, dalk inkonsekwent, maar ‘hulle’ verwerp nie almal die Triniteit nie, of Jesus se Godheid nie, dit is bloot nie waar nie. Daar is baie regsinnige gereformeerde broers wat die Kritiese Teks benadering volg (of sommige noem dit ook ‘n ‘eklektiese’ benadering tussen al die tekstradisies), omdat hul heel waarskynlik glo dat die Here in sy voorsienigheid en sorg ook die twee manuskripte later in die geskiedenis gegee het, om ons juis te help om die Woord te herstel weg van die ‘korrupte teks’ oorlewering wat in die geskiedenis plaasgevind het. Amper so iets soos Josia wat eeue later die wet ‘herontdek’ het?
Vergelyk ook bv. Joh. 1:18 in die OAV en die Direkte Vertaling, die laaste vertaling is gebaseer op die Kritiese Teks en het die woorde ‘self God’ met verwysing na Jesus as God, terwyl die Oorgelewerde Teks, die Textus Receptus dit nie het nie. Beteken dit nou die OAV is ‘anti-trinitaries’, nee, natuurlik nie, dit is ‘n verskillende lesing op grond van verskillende tekstradisie.
Ja, daar was en kan sommige ketters wees wat deur die eeue doelbewus God se Woord wou korrupteer, die aanslag op Jesus se Godheid, die leer van die Drie-eenheid (sien NGB artikels 8-11), die historiese werklikheid van kwade planne teen God se Woord waarteen ons in Sondag 48 van die HK (sien hierbo) bid, en dalk was dit die poging met die herontdekking van die 2 manuskripte. Maar ek is self nie heeltemal oortuig daarvan nie, dalk is ek inkonsekwent of nog te onkundig oor die onderwerp, mag die Here my vergewe as ek te verdraagsaam is oor die opkoms van die Kritiese Tekstradisie en Moderne Teksritiek beweging, maar my eie standpunt is nog steeds wat ek reeds in hierdie artikel meer volledig verduidelik het:
1 Ons glo dat God in sy voorsienigheid vir ons 66 boeke gegee het, wat die kerk deur sy Gees ontvang het in die geskiedenis.
Implikasie: daar sal nie deur die geskiedenis ‘n 67ste boek wees om by die kanon te voeg nie (al ontdek ons dalk nog een van bv. Paulus se ander Korinthiërs briewe).
2 Ons glo dat God in sy Voorsienigheid reeds deur die eeue betroubare manuskripte gegee het van die oorspronklike. Ons soek nie nog ‘beter’ of ‘oudste’ of die ‘beste manuskripte’ om by die ‘ware Woord’ uit te kom nie.
Implikasie: daar sal nie deur die geskiedenis vir ons manuskripte gegee word wat die voriges verbeter in die sin dat dit sekere dele weglaat of byvoeg nie (die waarskuwing van Deut. 4:2 en Op. 22:18 word ter harte geneem).
3 Tekskritiek en vertalingsimplikasie: die ouer manuskripte wat die kerke deur die eeue gehad het (Aanvaarde of Oorgelewerde Teks) is die grondteks wat gebruik behoort te word vir vertalings (ook die nuwer vertaling wat nou aan gewerk word deur die Bybelgenootskap. Nota nou bygevoeg: die BDV of 2020 vertaling het dit ongelukkig nie gedoen nie, hul volg die Kritiese Teks benadering), terwyl daar wel in voetnotas bloot vermeld kan word dat manuskripte wat later ontdek is, wel hierdie of daardie vers in het of nie in het nie, sonder om ‘n waarde-oordeel of uitspraak oor die vaste kanon/manuskripte te maak, in navolging van die Skrif, soos ons dit bely in NGB artikel 2-7 (asook die ander gereformeerde belydenisskrifte hierbo).
Die gras verdor, die blom verwelk; maar die woord van onse God hou stand in ewigheid. – Jesaja 40:8″
Ons kort dus ‘n Afrikaanse vertaling in die toekoms wat uit die Meerderheidsteks gemaak word (waarvan die Textus Receptus ‘n deel is, wat wel in sekere plekke verskil, maar oorweldigend oorteenstem. Die Kritiese Teks verskil baie met hierdie twee tekstradisies), en bloot in die voetnotas vermeld watter verskillende lesings daar is in ander tekstradisies/manuskripte (die NKJV is so ‘n voorbeeld van ‘neutrale’ teksnota benadering, sien ook die verskillende ‘Majority Text‘ uitgawes en benaderings wat dit navolg).
Ek glo hierdie benadering laat dit toe dat God se voorsienige bewaring en sorg oor alle eeue strek, dus nie net tot die 18de eeu nie, ook nie net vanaf die 18de eeue nie, maar geld vir alle eeue tot die laaste dag.
Ekself stem daarom meer saam met Douglas Wilson, ‘n voorstaander van die Ekklesiastiese/Bisantynse Teks, se versigtige benadering:
Wat belangrik is, is dat almal wat bewe voor sy Woord, albei standpunte en tradisies deeglik sal bestudeer in die lig van die Skrif (Hand. 17:11) se ‘presupposisies’ aangaande die Here se Woord, biddend.
Soos hierbo genoem, is die Kritiese Teks (Westcott-Hort en later Nestle-Aland uitgawes van die ‘Alexandrianse Tekstipe en tradisie) vandag die hedendaagse ‘textus receptus’, die Aanvaarde teks en standpunt wat in 90 persent gevalle gevolg word in alle moderne vertalings. Daarom wil ek graag lesers aanbeveel om die anderkant te bestudeer en te lees, veral die gereformeerde skrywers wat ek hier vermeld, wat ook doktorsgrade het in tekskritiek en ander belangrike terreine.
Moet u nie laat afskrik deur sommige (nie almal nie!) se hoon en spot van die Ekklesiastiese Teks tradisie soos bely in ons geformeerde belydenisskrifte nie. Soos u hierdie bronne lees gaan u ook baie mites (veral oor Erasmus) hoor en hoe dit reeds weerlê is, misverstande oor sekere standpunte, wat is wesentlik op die spel oor hierdie saak, opnuut leer oor verskillende standpunte, opnuut ons gereformeerde vaders se goeie stryd waardeer vir die suwere bewaring van God se Woord, ens.
‘n Saak het altyd twee kante, bestudeer opnuut albei kante, lees nie net Metzger, die vader van moderne tekskritiek nie, maar lees ook wat sy gereformeerd-konfessionele tydsgenoot, ook ‘n beoefenaar van tekskritiek, ook ‘n gekwalifseerde teoloog geskryf het oor die saak, EF Hills. Moet nie net glo wat Westcott en Hort geskryf het nie, lees ook hul tydgenoot, JW Burgon, wat met hulle verskil het. Lees en luister nie net na James White nie (Kritiese Teks), maar ook na sy tydgenoot, die gereformeerde Theodore Letis, asook dr. Jacob van Bruggen, gereformeerde Nuwe Testamentikus, en baie andere wat nie bloot met die hoofstroom tekskritiek saamgaan nie.
En baie belangrik, lees die oorspronklike bronne self, nie die (ongelukkig) baie karikature wat sommiges van mekaar se standpunte maak oor en weer nie, sien HK Sondag 43, wat vir ons almal geld, ongeag watter kant van die debat ons staan.
Hier is die verskillende gereformeerde bronne om te raadpleeg, wat duidelik wys dat die pro-textus receptus, pro-bisantynse teks standpunt geensins net ‘n onderwerp is van ‘n klomp ‘fundamentalistiese baptiste en amerikaners’ was of is nie, maar van geleerde godsvresende gereformeerde teoloë en akademici:
“For more than a century the Byzantine Text-type has been in exile. Meanwhile, endeavours to re-establish the original text o f the New Testament have not succeeded. The question thus arises whether it is necessary to keep the banished text silent forever. This article describes the revival of a plea for listening also to the Byzantine Text-type in restoring the ancient text. Arguments against this text in exile are evaluated. Two points in favour of the banished text are introduced: I. Its readings are nearly always supported by one or more o f the other text-types: why should the accomplices go scot-free? 2. Its readings have more than once the flavour of authenticity: why should we leave innocent readings in exile?”
“There is plenty of work for Reformed textual criticism. She, however, directs her attention to defining a conviction and does not lose herself, like the modern textual criticism, in a quest for the unknown. How many people will still wish to present themselves in the 20th century for this work on the preservation of the text of the New Testament? How many will still have interest in this work? This question can not easily be answered by people, we can only conclude with the absolute certainty, that the ancient text of God’s inspired Word both now and in the future will remain an object of God’s special care.
This certainty creates for us the obligation to treat the text that has been handed down to us with great care. This obligation lies in the confession of the Reformation (Westminster Confession chapter 1, 8):
“The Old Testament in Hebrew (which was the native Language of the People of God of old), and the NewTestament in Greek (which at the time of writing of it was most generally known to the Nations), being immediately, inspired by God, and by his singular Care and Providence kept pure in all Ages, are therefore authentical: so as in all Controversies of Religion, the Church is finally to appeal into them.”
DR. THEODORE LETIS RESOURCES: Articles, Lectures and Books
1. The Quest for the Historical Text, The ESV, and The Jesus Seminar
Hierdie lesing is fundamenteel om te verstaan dat ‘moderne tekskritiek nie ‘n neutrale vakgebied is nie. Net soos beide skeppingsleerders en evolusioniste beide dieselfde ‘bewyse’ bestudeer, is dit hul veronderstellings (presupposisies) wat die groot verskil is en maak in elkeen se ‘bevindings’. Dieselfde is die geval met ‘tekskritiek’, almal bestudeer dieselfde manuskripte, maar hul vertekpunte van en oor die Bybel bepaal hul ‘tekskritiese’ bevindinge en gevolgtrekkinge.
2. John William Burgon Rescued, Resuscitated, and Reconsidered
3. Edward Freer Hills: The Life and Legacy of a 20th Century Burgonian Wie van ons weet iets van dr. Hills, hy was ‘n gereformeerd konfessionele man wat onder van die beste van gereformeerde teoloë en apologete gestudeer het, soos ‘n Grecham Machen en Cornelius van Til. Hierdie lesing gee ‘n goeie inleiding en oorsig oor die belang van dr. Hills vir ons gereformeerde siening van tekskritiek.
“Having been taught this before I took my first course in Greek NT, I walked into class wearing the spectacles of faith; believing that God had promised to preserve his words (Psalm 12:6-7, 119:89-91; Matt. 5:17-18, etc.) and presupposing that he had actually done that through his singular care and providence [WCF I.8]. Since the modern text-critical model of reasoned eclecticism assumed corruption instead of preservation, it appeared to me as out-of-accord with reality (i.e., as defined by biblical revelation).
I was, of course, not the first man to discover this perceived inconsistency. As I researched the matter, I discovered the writings of Dr. E.F. Hills who was a student of Van Til and well-studied in the field of textual criticism. Having approached and examined the extant manuscript evidence from a vigorously Van Tillian perspective, Hills came to prefer the Textus Receptus over the modern critical text.”
“Edward F. Hills studied under such OPC pillars as Dr. Machen, Dr. Van Til, Dr. Murray, and Dr. Stonehouse (a time when giants roamed the earth) and he graduated from Westminster Theological Seminary. He went on to become a credentialed text critic who would eventually hold four degrees, two of which were from Ivy League institutions (Yale and Harvard), including a doctorate, and with graduate studies at the University of Chicago.“
Hier is die inleiding op sy twee belangrikste werke:
“Edward F. Hills (1912-1981) was born and raised in Oak Park, Illinois. After graduating from high school he attended Yale University where he excelled in the Latin classics and was a Phi Beta Kappa graduating summa cum laude in 1938.
From Yale he entered Westminster Seminary in Philadelphia where he studied under the famous J. Grescham Machen and other well known scholars.
Under the tutelage of Dr. N. B. Stonehouse, he was introduced to the new Greek New Testament of Westcott and Hort, Greek rival of the old Textus Receptus. Hills became exceedingly troubled concerning the significant differences between the two Greek texts. “Had not God inspired His Word? Had not God promised to preserve it? How could this newly edited 19th century text displace the one used for centuries by the Church?”
In this same class, however, he also learned that among scholars in England there had been one loud, dissenting voice to this newly praised text, John William Burgon, an Oxford scholar who had opposed Westcott and Hort in the revision committee.
Unfamiliar with this name, Hills wondered, “Who was this Burgon and what was his vociferous objection?” He determined to study this issue himself.
After he obtained the Th.B. Degree from Westminster, he studied at Columbia Seminary in Atlanta, Georgia where he earned the Th.M. From there, he studied at the University of Chicago for two years and transferred to Harvard University where he earned his Th.D. in New Testament text criticism.
His years of intense research have resulted in two significant books: The King James Version Defended and Believing Bible Study. Edward F. Hills has been called the Father of the 20th century renewal of the Textus Receptus.“
“Moreover, the time has now come for this present edition to make its unique contribution felt. Unique in that, while Hills was the only recognized, published New Testament text critic to advocate the primacy of the Byzantine text either in his day or in the present, no one since has been more innovative than he was in attempting to integrate his confessional, theological perspective with the discipline of New Testament text criticism.
This is a taboo that even the recent Majority Text advocates have attempted not to transgress, preferring to work from within a purely scientific framework. But Hills’ training under J. Gresham Machen, John Murray, R. B. Kuiper and most especially, Cornelius Van Til, would not allow him to rest content with the neutral method to which he had been initiated at the University of Chicago and Harvard. Kuiper recognized the value of this integrational approach to a highly specialized discipline, in which few confessing evangelicals had ever distinguished themselves …..
It is evident that Dr. Hills is entitled to a hearing because of his scholarship. I think it no less evident that he deserves a respectful hearing because of his theological convictions. This is not just another book on New Testament Textual Criticism. On the contrary, its approach to that theme is decidedly unique. Dr. Hills founds his criticism of the New Testament text squarely and solidly on the historic doctrines of the divine inspiration and providential preservation of Holy Scripture, and it is his firm conviction that this is the only proper approach. Hence, he not only differs radically with those critics who have a lower evaluation of the Bible, but is also sharply critical of those scholars whose evaluation of the Bible is similar to his but who have, in his estimation, been persuaded that they ought not to stress the orthodox view of Scripture in their study of the New Testament text.
Underlying this position taken by Dr. Hills is a philosophy of truth. God is truth. Because God is one, truth exists as unity. And as God is the author of all diversity, truth also exists as diversity. In a word, there is the truth, and there are also truths. By reason, which is a precious gift of the common grace of God, the unbeliever can, and actually does, grasp many truths. But for the proper integration of truths and knowledge of the truth, faith in God, as He has revealed Himself in Holy Scriptures, is indispensable. Hence, in every department of learning the conclusions of reason must be governed and controlled by the truth which is revealed in God’s Word and is perceived by faith. Any so-called neutral science which seems equally acceptable to the faithful and faithless but sustains no conscious relationship to the Scriptures is by that very token headed in the wrong direction.”
“The Protestant Reformed Churches join those who are celebrating the 400th anniversary of the publication of the King James Version of the Bible. Our celebration of the KJV’s quatercentenary is a thankful celebration; we are thankful to God. We celebrate the King James Bible because it is the version that these churches use in public worship, in the seminary, for family and personal devotions, in our schools, on the mission field, and at consistory meetings, classis, and synod, and so many other functions.
In that respect our celebration of the 400th anniversary of the KJV differs from so many other celebrations. There are many celebrations that have taken place, and some that will yet take place, at which the King James Bible is praised for its literary and historical value. The KJV and Shakespeare’s plays are often regarded as the twin pillars of the ‘golden age’ of English literature. It is pointed out that they have done more to develop the English language than anything written after them. Together they added hundreds of words and expressions to the English language. Many fine things are said about the KJV. It is acclaimed as the ‘noblest monument of English prose.’
But these celebrations—not all of them, but many of them—are a bit like the building of the tombs of the prophets and the garnishing of the sepulchers of the righteous by the scribes and Pharisees of Jesus’ day. For these are the same people who have jettisoned the KJV from their churches, who have harsh things to say about the practical usefulness of the KJV, and who years ago already have replaced the KJV with one or more of the modern versions.
The Protestant Reformed Churches and the Protestant Reformed Seminary celebrate the anniversary of the publication of the King James Bible because we are genuinely thankful to God for this Bible, because we use this Bible, and because we regard this Bible as the best translation of the Bible in the English language.”
“While no primary doctrine of Christianity is lost in the Critical Texts, many secondary and tertiary doctrines are significantly altered. See here for a list of 40 Doctrinally Significant Variants. … Thus the doctrine of inspiration, of what is the inspired Word of God, is very much affected. God places a curse upon those who either cut out or add to the Word of God (Rev. 22:18-19).”
Hierdie is ‘n goeie oorsigtelike en baie leersame lesing van dr. David Allen, aangebied by die ‘British Reformed Fellowship se konferensie (‘The Word of God for our generation’). Aanlyn hier beskikbaar, die teks van die lesing is hier beskikbaar.
Inhoud:
I want us to consider four things:
The Current “Evangelical” Position
The Biblical Doctrine of Preservation
The Historic Reformed Understanding of the Doctrine of Preservation
The Process of Divine Preservation
“Conclusion: Fundamentally there are only two Bibles, and they are based upon two streams of manuscripts. The first stream began with the apostles and the early church and has continued down through the centuries, based upon the precious Hebrew manuscripts and the traditional text of the Greek New Testament. This first stream appears, with very little change, in the Protestant Bibles of many languages, and in the Authorised Version or King James Bible. These manuscripts constitute 96% of all the available Greek manuscripts in existence!
The second stream consists of a very small number of Greek manuscripts (Vaticanus, Sinaiticus, Alexandrine, Ephraim, and Bezae); four of these were rejected by the Reformers, and there is no question that they would have rejected Sinaiticus.
Learned textual critics have concocted a Darwinian myth, namely, that the NT text was lost for more than 1,500 years and then began to be restored by Westcott & Hort, and eventually through the process of textual criticism will evolve a true copy of the original autographs!
Theodore Letis writes, “Warfield, . . . felt the need to shift the locus of authority away from extant editions to a theoretical autographic exemplar, that is, exclusively to the original text of Scripture.” And Warfield echoed the words of Dr. Hodge, “We do not assert that the common text, but only that the original autographic text was inspired.” He abandoned the sacred text of the Church for a future, unobtainable, scientific text reconstructed by the textual experts. One need only look today at the NIV – the product of Warfield’s evangelical, inerrancy-advocating heirs – as one tangible result of Warfield’s theory! Here Mark’s account of the resurrection is treated as non-canonical Dean Burgon writes, “The Church, remember, hath been from the beginning the ‘Witness and Keeper of Holy Writ.” Did not the Divine Author pour out upon her in largest measure, ‘the Spirit of truth,’ and pledge Himself that it should be that Spirit’s special function to ‘guide his children into all truth’? . . . That by a perpetual miracle, Sacred Manuscripts would be protected all down the ages against the depraving influences of whatever sort. . . . But the Church, in her collective capacity hath been perpetually purging herself of those shamefully depraved copies which once everywhere abounded in her pale. . . . Never, however, up to the present hour, hath there been any complete eradication of all traces of the attempted mischief – any absolute getting rid of every depraved copy extant. A few such copies linger on to the present day, ‘What in the meantime, is to be thought of those blind guides – those deluded ones – who would now, if they could, persuade us to go back to those same codices of which the Church hath already purged herself?”
Bishop Thompson, “Those who from deep conviction of the Traditional Text and the Authorised Version of the Bible, are considered a nuisance, incomprehensible and cranks. But those who stand in the ‘old paths’ (Jer. 6.16) of morality and of evangelical religion are content to bear reproach, confident that the Protestant Reformed theology, built upon the Textus Receptus and the King James Version, will yet be vindicated at the throne of God.”
Oorspronklike manuskripte, die Meerderheidsteks en vertalings, W.G. Crampton
God se voorsienigheid, die kanon en die grondteks, S. Le Cornu
“Skrif Alleen: Ons sien weereens hoe belangrik die Hervorming se sola Scriptura leerstuk is, in hierdie geval het dit te doen met hoe ons moet oordeel oor watter vertalings die beste is. Hier is die twee grootste leringe die verbale en die volkome inspirasie van die autographa (manuskripte) en die voorsienige bewaring van die geïnspireerde woorde (Einwechter, 1996:512, 44). Dit is, God het nie net die oorspronklike skrifte “onmiddelik geïnspireer” nie, maar Hy het ook die apographa (afskrifte) “deur alle eeue suiwer gehou” sodat hulle “eg” is.
Volgens die Woord van God –soos in die Westminister Geloofsbelydenis (14:2 xii) opgesom– deur verlossende geloof, “glo ‘n Christen dat wat ookal in die Woord geopenbaar word, op grond van die gesag van God wat sélf daarin spreek, waar is”. In sy Woord vertel God ons dat Hy sy Woord vir alle geslagte voorsienig sal bewaar. Die saak aangaande die egtheid van die geïnspireerde teks, op grond van ‘n meerderheid van die Hebreeuse en Griekse afskrifte, is nie ‘n opsie nie. Die Aleksandrynse Teks, wat dit onvoorwaardelik ontken, moet verwerp word en die Ontvangde Teks moet aanvaar word, soos verklaar word deur E.F. Hills (1956:133):
“Want die Hervorming se Teks (Textus Receptus) is die ware teks van die Griekse Nuwe Testament, dit sal altyd deur die spesiale voorsienigheid van God behoue bly en deur daardie Christene wat wel konsekwent dink hoog geëer word”.”
“Ons insiens gee die feit dat die Bisantynse familie van manuskripte oor ‘n tydperk van meer as duisend jaar gevind is (400 nC – 1600 nC) en waarvan dit duidelik is dat die akkuraatheid en gehalte van die teks grootliks bewaar is, aan ons die versekering volgens ons geloof in God wat deur sy genadige beskikking en voorsienigheid,[26] die suiwerste vorm van sy Woord vir ons bewaar het. Dit is nie iets wat ons (afgesien van die feite in hierdie artikel genoem) kan bewys nie, maar wat ons glo. Daar is logies gesien, geen rede waarom enige iemand kan beweer dat die tradisie van ‘n hoë standaard van reproduksie van die Bybel (400 – 1600 nC), nie ook in die vorige 300 jaar ( 100 – 400 nC) sou gegeld het nie. Belangrik om weer eens uit te wys, dat selfs Westcott en Hort saamstem dat die Bisantynse manuskripte baie min van mekaar verskil, dws dat die noukeurige bewaring hiervan oor ‘n lang tydperk wetenskaplik aanvaar en erken word.”
“In this book, Garnet Milne brings to us the documented information needful to assess both (1) the historic Protestant and Reformation view of the Holy Scriptures and their purity as we presently possess them; and also (2) how this view has degenerated among the professed heirs of the Protestant Reformation. Because the Reformed confessions, and especially the Westminster Confession of Faith received by Presbyterians, include creedal / confession statements about this matter, it is important that we understand the meaning intended, and hold one another accountable to prevent any deviation from the biblical doctrine of the Scripture’s Preservation. The men raised up by the Lord in times of Reformation, and for contributing to the work of the Westminster Assembly during the Second Reformation, did not fail to leave a testimony for us, with substantiated reasons, about this matter. Author by Author, Controversy by Controversy, Garnet Milne offers us the details.”
Sien hierdie artikel om te verstaan waar Hodge en Warfield afgedwaal het die van die gereformeerde konfessionele benadering tot die bewaring van die Skrif:
“Richard Muller notes that modern theologians, following Hodge and Warfield, have altered the doctrine of preservation so that inerrancy would only refer to the non-extant original manuscripts and not also the faithful copies we possess today:
“By ‘original and authentic‘ text, the Protestant orthodox do not mean the autographa which no one can possess but the apographa in the original tongue which are the source of all versions. The Jews throughout history and the church in the time of Christ regarded the Hebrew of the Old Testament as authentic and for nearly six centuries after Christ, the Greek of the New Testament was viewed as authentic without dispute (Leigh, Treatise, I.vi; c.f. Owen, Divine Original, in Works vol. 16, pg. 300-301). It is important to note that the Reformed orthodox insistence on the identification of the Hebrew and Greek texts as alone authentic does not demand direct reference to autographa in those languages; the ‘original and authentic text‘ of Scripture means, beyond the autograph copies, the legitimate tradition of Hebrew and Greek apographa. The case for Scripture as an infallible rule of faith and practice and the separate arguments for a received text free from major (i.e., non-scribal) errors rests on an examination of apographa and does not seek the infinite regress of the lost autographa as a prop for textual infallibility.
“A rather sharp contrast must be drawn, therefore, between the Protestant orthodox arguments concerning the autographa and the views of Archibald Alexander Hodge and Benjamin Breckinridge Warfield. This issue must be raised because of the tendency in many recent essays to confuse the two views. Like virtually all exegetes and theologians before and after them, they recognized that the text of Scripture as we now have it contains contradictory and historically problematic statements. They also recognized the futility of harmonizations of the text—but they insisted that all such difficult or erroneous passages ought to be understood as the result of scribal errors. Those who claim an errant text, against the orthodox consensus to the contrary, must prove their case. To claim errors in the scribal copies, the apographa, is hardly a proof: the claim must be proven true of the autographa. The point made by Hodge and Warfield is a logical trap, a rhetorical flourish, a conundrum designed to confound the critics—who can only prove their case for genuine errancy by recourse to a text they do not (and surely cannot) have.”
‘We … receive the Scripture in these languages only [i.e., Hebrew and Greek] as canonical and authentic. And what is more, not only the Autographa, which for many reasons belonging to the most wise counsel of divine providence, were allowed to perish: but in the Apographa as well‘ (Mastricht, Theologia Theoretico-Practica I.ii.10).
This is nothing but an evasive tactic invented to sidestep liberal critics. If the Bible, as it exists today and in our possession, is not infallible, then the foundation of our faith is shaky and the critics have prevailed against us. It’s meaningless to argue for the theoretical infallibility of the non-extant autographa. We must argue for the infallibility for the Bible in our possession.”
“Onder invloed van vondsten van bijbelhandschriften die op belangrijke punten afweken van de textus receptus, zijn geleerden eind negentiende eeuw begonnen aan de reconstructie van een nieuwe grondtekst van het Nieuwe Testament. Hoewel die arbeid nog steeds voortduurt, gaan de meeste nieuwe vertalingen uit van deze kritische tekst (zie een overzicht van de verschillen).
De GBS meent dat er goede redenen zijn om vast te houden aan de textus receptus en wijst alleen al om die reden elke vertaling van het Nieuwe Testament af die gebaseerd is op de kritische tekst. Wij geloven dat de Heere Zelf heeft zorg gedragen voor een getrouw bewaren van Zijn Woord door de eeuwen heen.”
“Today we have over 5,000 manuscripts containing various portions of the New Testament writings. Whereas we have an Old Testament text based upon the standardising work of the Masoretes, we know the New Testament from the great quantity of manuscripts available today. The best and most faithful representation of this text is the Textus Receptus, also known as the Traditional or Received Text.”
“The purpose of this site is to promote the view of Scripture set forth in the historic Reformed Confessions and specifically in Chapter 1 of the WCF/2LBCF. This is done through providing resources, blog posts, links to audios, etc. The site also has a library in which many of the older books can be found for free.
Over the past 200 yrs this view has been abandoned in favor of the modern view originating during the counter-reformation with the Roman Catholic priest, Richard Simon. The Reformers identified the texts that they considered authentic and the final judge in all controversies in their writings. (WCF/2LBCF 1.8)
Many myths have sprung up about Erasmus, the nature of the authentic Greek text which is called the Textus Receptus, the Authorized Version translators, etc. Here you will find resources demonstrating why such claims are without merit.”
While the following excerpt is over a hundred years old, the substance of its criticisms remains highly relevant today. The modern Nestle-Aland and United Bible Societies texts continue to follow the flawed text critical assumptions and methodologies of Westcott and Hort. As D. A. Carson recently stated: “The theories of Westcott and Hort… [are] almost universally accepted today…. Subsequent textual critical work accepted the theories of Westcott and Hort. The vast majority of evangelical scholars hold that the basic textual theories of Westcott and Hort were right and that the church stands greatly in their debt.” (The King James Version Debate, p. 75).”
WAS THE TEXTUS RECEPTUS BASED ON JUST A FEW MANUSCRIPTS?
“The Greek Textus Receptus underlying the KJV was first edited by Desiderius Erasmus and published in 1516. Erasmus had before him a half-dozen manuscripts during the editing process. Critics are quick to seize upon this “flaw” of the Textus Receptus to deride the KJV. However, these criticisms are unjustified.”
Hierdie nuwe studiebybel is gebaseer op die OAV, wat in die Textus Receptus tradisie staan. Die vertalersnotas wys dan in voetnotas waar die TR lesing verskil van die NU-teks (Nestle/Aland en UBS teks) en die MT-teks (Meerderheidsteks). Wat jammer is van hierdie poging, is dat ongeag die edele voorneme in die voorwoord dat hul nie in die vertalersnotas krities gaan wees en ‘waardeoordele’ uitspreek met woorde soos ‘die beste manuskripte…’ of ‘mees betroubare manuskripte…’ nie (wat die NAV en BDV wel doen, met sulke soort kritiese uitsprake) word dit tog gedoen, maar dan in verklarende artikels wat juis dit doen wat hul beloof het hul sal nie doen nie, naamlik waardeoordele uitspreek tussen die verskillende bron/grondtekste. Sien hier een voorbeeld:
“Markus se eienaardige slot: Markus 16:9-20”, waar die verklaarder beweer, “…wat met groot mate van sekerheid gesê kan word is dat die huidige verse 9-20 nie van Markus self kom nie, maar deur latere kopieerders saamgestel is uit gegewens van die ander Evangelies”
Die Verklarende Studiebybel is ‘n ‘mixed bag’ van goeie notas en hulpmiddels, dit help om te sien wat die variante lesings is in die NT, is gebaseer op die OAV ten minste, maar daar is ook liberale en afvallige notas, sien bv die notas by 1 Tim. 2:11-14, wat ‘n duidelike ‘n feministiese tydsgees inlees in the teks is, en baie misleidend is. Ek kry die gevoel dat daar nie ‘n mooi eenheid en samehorigheid is tussen verklarende notas, vertalersnotas en artikels se ‘teologie en belydenis’ nie.
DIE 2020-VERTALING: Die twee belangrikste sake om vertalings aan te beoordeel
Watter grond- of brontekste word gebruik?
Watter vertaalmetode word gebruik?
Bybelvertaling is ‘n sensitiewe saak, en heeltemal tereg. Die Woord in ons eie taal is God se openbaring aan ons, aangaande Homself, verlossing, om tot sy eer lewe en ons naaste te dien (2 Tim. 3:14-17; sien NGB art. 1-7).
In my studiejare, het ek ‘n werkstuk gedoen, in gespreksformaat, om ‘n lidmaat te help om die twee belangrikste sake in oog te hou, as ons vra:
Is ‘n bepaalde vertaling ‘n getroue en betroubare vertaling van God se onfeilbare Woord, vanuit die grondtale?
Ek plaas weer daardie werkstuk hier (gedoen in die NT vakgebied, onder leiding van prof. Fika J van Rensburg), in verwerkte vorm waar ek dit nodig geag het. Ek beplan ook om DV, in die toekoms meer oor hierdie sake te skryf, so hierdie dien as ‘n oorsigtelike inleiding op die onderwerp:
BEOORDELING VAN BYBELVERTALINGS
Beste Johan,
Ek sien uit na ons afspraak volgende week om te gesels oor die kwessie van Bybelvertalings.
Ek het solank hierdie brief as antwoord op jou vier vrae opgestel. Bestudeer dit asseblief sodat ons ’n goeie ingeligte gesprek Donderdag kan voer.
Hierdie is ’n moeilike maar belangrike onderwerp, en daarom is dit nodig dat ek heelwat terme moet gebruik, wat jy dalk nie ken nie. Bel my gerus as ek dit verder moet verduidelik, of anders kan ons dit volgende week bespreek.
Hou jou Bybel en belydenis byderhand sodat jy die argumente kan kontroleer. Gebruik asb albei die Afrikaanse vertalings (1933/53&1983) sodat jy juis die verskille kan vergelyk en bestudeer.
Dankie en groete
Slabbert
Inleidend
Johan,
Voordat ons na die vier probleemgevalle kyk wat jy in jou brief genoem het, moet ons eers oor die algemeen gesels oor die kwessie van Bybelvertalings. Ek glo dit sal jou ook help met die probleemgevalle.
a) Bybelvertaling is eerstens nie ’n maklike taak nie.
Dit verg baie kundigheid, wysheid en nederigheid om die Heilige Skrif, die Woord van die HERE, te vertaal (oor te sit)[1] in ons eie taal. Daar is verder die probleem dat die Skrif ontstaan het in tye, kulture, woordgebruik (idiome) en omstandighede wat oor ’n tydperk van omtrent 2000 jaar plaasgevind het. Al hierdie sake moet in ag geneem word. Verder sit ons – wat vandag, in die hede, die Woord van die HERE moet ontvang en verstaan – in ’n ander tyd, kultuur en omstandighede, wat alles ’n rol speel in hoe ons die Bybel vertaal, verstaan en toepas.
b) Bybelvertaling is tweedens, egter nie ’n onbegonne taak nie.
Ons aanbid ’n God wat in sy voorsienigheid sy Woord vir sy kinders bewaar deur die eeue, en wat sy Heilige Gees vir sy kinders skenk om hul in alle waarheid te lei, ook in die sorg om Bybelvertalings vir ons tye daar te stel.
Ons bely dan ook in NGB artikel 3 wat ons glo aangaande die “Geskrewe Woord van God”, wat ons basiese voorveronderstellings bevat aangaande Bybelvertalings:
“Ons bely dat hierdie Woord van God nie deur die wil van ’n mens gestuur of voortgebring is nie, maar die heilige mense van God het dit, deur die Heilige Gees gedrywe, gespreek soos die heilige Petrus sê. Daarna het God deur sy besondere sorg vir ons en ons saligheid sy knegte (die profete en apostels) beveel om sy geopenbaarde Woord op skrif te stel, en Hy self het met sy vinger die twee tafels van die wet geskrywe. Daarom noem ons sulke geskrifte die heilige en Goddelike Skrif.”
Uit ons belydenis kan ons weet dat God se geskrewe Woord ook vir ons en ons kinders bewaar en behoue bly.
Hoekom dan al die verskille en debatte in ons kerke vandat die 1983-vertaling bygekom het?
Wel, daar kan baie redes genoem word, maar sonder om in te veel detail te verval, wil ek net twee aspekte noem wat myns insiens die hele debat tussen die 1983 en 1933/53 vertaling (afkortings: OAV en NAV) bepaal. Ek dink ook hierdie twee aspekte sal ons help om jou vier probleemvrae te bespreek.
Die twee aspekte is as volg:
die verskillende grondtekste van die oorspronklike tale (OT: Hebreeus/Aramees; NT: Grieks) wat gebruik word vir die vertaling van die Bybel.
die verskillende vertaalmetodes
1. Grondtekste
Ons het nie meer die oorspronklike Griekse tekste waaruit die NT bestaan nie.
Ons het wel manusskripte (afskrifte) van die oorspronklike teks wat deur die eeue van geslag tot geslag ‘ge-copy’ is. Dit is interessant om te weet dat daar meer manuskripte is vir die NT as vir enige ander antieke dokument (oor die 5000 in Grieks; oor die 8000 in Latyn en nog baie in ander tale).
As hierdie klomp manuskripte vergelyk word dan sien ’n mens dat daar ’n oorweldigende ooreenstemming is tussen al hierdie manuskripte, veral in vergelyking met ander antieke dokumente.
Die meeste verskille wat daar wel is, is hoofsaaklik as gevolg van:
sekere gedeeltes wat nie in alle manuskripte voorkom nie
die verskillende maniere hoe die manuskripte vertaal word
Met die tyd is manuskripte gegroepeer (gerekonstrueer) om bepaalde eienskappe soos: ooreenkomste, tyd waarin dit ontstaan het, plek waarin die manuskrip voorgekom het, bepaalde kenmerke, ens.
Verskillende manuskripte het ook vir baie eeue verlore gegaan en is eers weer in die 19de eeu en die vroeë 20ste eeu ontdek.
Vandag, a.g.v. bogenoemde faktore is daar hoofsaaklik drie groepe rekonstruksies van die grondtekste:
Textus Receptus (Erasmus, 1516): die Meerderheids- tradisionele of oorgelewerde teks van die Griekssprekende kerke. Dit was dan ook die grondteks wat die kerk van die Reformasie, die King James Bible, die Statenvertaling en die OAV gebruik het.
Alexandrianse (Westcort-Hort) teks (1880): aan die einde van die 19de eeu is ’n paar manuskripte ontdek wat baie minder is maar as ouer beskou is as die Meerderheidsteks en die Textus Receptus, en wat heelwat daarmee verskil. Hierdie grondteks is die basis van die meeste moderne vertalings, gebaseer op die Nestle/Aland uitgawes, o.a. die NIV, NASB, ESV en die NAV (en die BDV, oftewel 2020-vertaling).
Meerderheidsteks (Farstad-Hodge, 1985): vandag is daar ’n groter terugkeer na hierdie rekonstruksie van die grondtekste, gebaseer op die meerderheid van bestaande Griekse manuskripte. Dit toon ’n groot ooreenkoms met die Textus Receptus, behalwe vir ‘n paar gevalle waar daar verskille is.
Die groot debat oor hierdie verskillende grondtekste is, of die manuskripte ‘geweeg’ moet word en of dit ‘getel’ moet word. Verder is daar nog die probleem wie bepaal die kriteria om finaal te besluit watter manuskripte is meer ‘betroubaar’ en ‘beter’. In vroeëre uitgawes van o.a. die NIV en die NAV is daar in die voetnota’s beweer dat die Alexandrianse teks ‘beter en betroubaarder’ is as die ander, maar hierdie akademiese hoogmoed is intussen gelukkig laat vaar in baie gevalle, maar nie in alle gevalle nie.
Onthou dat 85% van die inhoud van die NT in aldrie hierdie rekonstruksies gevind word. Die debat en gesprek is oor die tussen 13-15% verskil wat daar wel is.
Professor GLC Jordaan van ons teologiese skool, wat ons onderrig het aangaande die verskillende grondtekste, wys daarop dat die verskille in die manuskripte of groepe hierbo nooit die kerk ontspoor het nie. Hy skryf:
“Waar dwaalleer wel opgeduik het, was dit telkens die gevolg van die verkeerde verstaan van die Bybel – nooit gevolg van ’n verkeerde afskrif van die Bybel nie. In elke afskrif word steeds dieselfde ewige, onveranderlike drie-enige God geopenbaar, word dieselfde evangelie van verlossing en versoening in sy Seun verkondig, word die heerskappy van dieselfde Koning geproklameer.”[2]
Ten einde wys prof Jordaan verder daarop dat aanhangers van verskillende grondtekste niemand verseker kan sê syne is die regte en al die ander is verkeerd nie, en daarom vra dit van ons ’n benadering van “nederigheid ten opsigte van eie insigte en voorkeure.”[3]
Jy sien dus, Johan, wanneer die OAV en die NAV verskil in terme van gedeeltes wat daar is of nie is nie, iets weglaat (of byvoeg) nie, is dit nie noodwendig om daardeur “God se woord (te) verander of verdraai” nie, maar omdat daar ander grondtekste gebruik is. Dit beteken dat voorstanders van die OAV nie voorstanders van die NAV kan aankla dat hul die Woord verdraai nie, en voorstanders van die NAV nie daarop kan roem dat hul beter en meer betroubare grondtekste het nie.
As ’n mens na sekere vertalings kyk, dan sal hul in ’n voetnota ’n aanduiding gee hoekom dit verskil van ander vertalings en dus van ander grondtekste. Die New King James Version is myns insiens in hierdie verband die beste, aangesien dit gereeld aanwys waar die Textus Receptus verskil met die Aleksandriaanse en Meerderheidsteks.
Die verdere probleem aangaande Bybelvertaling, lê op die vlak van vertaalmetode, waar myns insiens die kwessie van die verdraaiing van die Woord wel ’n groter gevaar is.
Kom ons kyk so bietjie daarna.
2. Vertaalmetodes
“Without form, you loose meaning” – prof. C. John Collins[4]
Wanneer dit by die vertaling van die Bybel kom, is daar ’n wye verskeidenheid van vertaalmetodes beskikbaar.
Dit lê alles tussen ’n mees letterlike vertaling soos ’n interlinêre Bybel tot ’n parafrase soos bv. Die Boodskap.
Vir die doeleindes van die OAV en die NAV, moet ons egter kyk na die twee bekendste vertaalmetodes vandag, wat ek noem die brontaal-vertaling en die dinamies-ekwivalente vertaling (afkortings: BTV en DEV).
Verskoon maar al die akademiese taal, maar dit is nodig om hierdie belangrike onderwerp te verstaan.
’n BTV se fokus is om nie net die betekenis nie, maar ook die vorm/struktuur van die oorspronklike teks oor te sit op ’n verstaanbare wyse in ’n moderne taal. Inteendeel, dit redeneer dat sonder die inagneming van die vorm, die boodskap/betekenis ook verlore gaan. Dit beteken dat die manier hoe die sinne saamgestel is en selfs die woordorde so ver moontlik behou word in die moderne taal. Die fokus is op die teks, nie die leser nie.
’n DEV vertaling se fokus is om die betekenis van die oorspronklike teks so na as moontlik in die moderne taal en vorm oor te sit, sonder om noodwendig die vorm van die oorspronklike na te volg. Die klem val op die leser en nie die teks nie.
Tot en met die 20ste eeu was omtrent alle vertalings BTV georïentieerd, maar die geleerde, Eugene Nida, het die DEV die mees populêre vertaalmetode gemaak van die 20ste eeu.
Die OAV is ’n BTV en die NAV is DEV (Die BDV of 2020-vertaling is ‘n ‘bronteks’ gefokusde vertaling).
Dit verduidelik waarom dit so baiemaal vreemd op die oor klink as die twee vertalings saam gelees word.
Een van die medewerkers aan een van die nuutste Engelse vertalings, The English Standard Version (2001), som die verskil tussen die BTV en die DEV as volg op:
“The theory of dynamic equivalence in Bible translation emphasizes the reaction of the reader to the translated text, rather than the translation of the words and phrases themselves.”[5]
Johan, dit is veral hier, by die keuse van vertaalmetode, waar ek saam met jou besorg is oor die NAV.
As ’n mens selfs ’n vertaling soos die NIV vat wat ooreenstem met die NAV in grondteks én vertaalmetode, dan sien ’n mens onmiddelik dat daar selfs tussen hierdie vertalings groot verskille is. Dit sien ’n mens bv. veral in die vertaling van die Godsname, en hoe sekere dele heeltemal verskillend vertaal is.
Ek neem daarom baie mense nie kwalik as hul meen dat die NAV in baie dele streng gesproke nader aan ’n parafrase as ’n vertaling is nie.
Prof. SJ Du Toit (seun van Totius) wat aan die NAV begin saamwerk het, het later onttrek juis omdat hy geglo het dit moet ’n vertaling wees en nie ’n verklaring nie.
“My objective has been to discern whether or not dynamic equivalence (as it claims) does an equal – or even beter – job of conveying meaning in comparison to the essentially literal approach. I find that it fails, and fails consistently, and the more dynamic the translation, the worse the failure. I think that the explanation for this lies in two main impulses that undergird the dynamic equivalence philosophy: the separation of form and meaning and the desire to clarify the menaing of the text beyond what is actually present in the linguistic details of the text.” – prof. C. John Collins[6]
3. Probleemgevalle
As ons bogenoemde twee sake – verskillende grondtekste en vertaalmetodes – in ag neem, sal ’n mens die vier probleemgevalle wat jy in jou brief genoem beter verstaan. Kom ons kyk daarna:
1) 1 Johannes 5:7
Die groot vraag hier is of die drie hemelse Getuies “Die Vader en die Woord en die Heilige Gees” weggelaat is (NAV) of bygevoeg is (OAV)?
Die NAV grondteks het nie hierdie woorde nie, omdat hul ander grondtekste oftewel manuskripte volg as die OAV s’n.
Dit is dus nié omdat die vertalers van die NAV die Drie-eenheid wou ‘wegvertaal’ of om een of ander samesweringsteorie nie, maar bloot omdat hul die meerderheid van manuskripte volg wat nie hierdie inskrywing het nie (Alexandriaanse en Meerderheidsteks).
Daar is net ’n paar manuskripte, Griekse en Latynse afskrifte en die Latynse Vulgaat wat wel hierdie woorde bevat. Dit is verder belangrik om op te merk dat ook die Meerderheidsteks nie hierdie woorde bevat nie, wat in die oorgrote meerderheid met die Textus Receptus ooreenstem, behalwe by hierdie versgedeeltes.
Interessantheidshalwe, sekere aanhangers van die OAV probeer beweer dat die grondtekste van die NAV probeer die Drie-eenheid en Christus se Godheid ontken.
Vergelyk egter bietjie Johannes 1:18 in die OAV en die NAV. Die NAV en sy grondtekste is hier baie meer duidelik oor Christus se Godheid (… Sy enigste Seun, self God …) as die OAV (die eniggebore Seun wat in die boesem van die Vader is) op hierdie plek (so ook die BDV). As hul dus die Drie-eenheid of Christus se Godheid wou aantas, sou hul nie hierdie lesing gevolg het nie, of hoe?
Ekself is oortuig dat die 1 Joh. 5:7,8 moet bly, maar dit beteken nie in hierdie geval dat as ander grondtekste dit nie het nie, dat dit noodwendig ‘anti-Trinitaries’ is nie.
2) Johannes 1:5
Johan, in hierdie voorbeeld het ons duidelik te doen met ’n begrip of frase in die oorspronklike Grieks wat op verskillende manier vertaal kan word. Enige vertaling van hierdie gedeelte:
“dit nie oorweldig nie”
“het dit nie aanvaar nie”
“dit nie uitdoof nie”
is moontlik volgens die konteks. EP Groenewald, die bekende Afrikaanse verklaarder verduidelik dit as volg:
“Die werkwoord in die grondteks wat hier met “aanvaar” vertaal is, het ’n wye reeks betekenisse. Dit kan wees: aanneem, verkry, gryp, begryp, verstaan, bemeester of oorweldig. In hierdie teks kan dit selfs “blus” beteken. In ouer vertalings is die neiging om te vertaal: “die duisternis het dit nie oorweldig nie”. Dit is gedoen gedagtig aan die oorwinning wat Christus aan die einde oor die mag van die Bose sal behaal. So verstaan, word die slotwoorde van vers 5 as ’t ware ’n triomfantlike uitroep. Tog blyk dit uit die onmiddellike teksverband dat dit eerder vertaal moet word met “nie aanvaar nie”.
Die verloop van die Evangelie is ’n verhaal van die onwil van die mense om Jesus as die goddelike lig en lewe te aanvaar (vgl. 1:11; 3:19; 8:12–20). Die werkwoord in die verledetydsvorm dui op ’n gebeurtenis in die geskiedenis, maar ook op ’n dergelike gebeurtenis wat homself telkens op bepaalde tye herhaal. Die duisternis het nie net eenmaal in die verlede die lig nie aanvaar nie, byvoorbeeld deur die verwerping van Jesus, maar die duisternis doen dit iedere keer weer, ook in die lewe van die enkeling. Daar is verset teen die lig en ’n onwil om die lig te aanvaar. So was dit in die verlede en is dit vandag nog.”[7]
Die belangrike is die basiese boodskap dat die duisternis nie die lig kan of wil ontvang nie, wat in al die vertalings hierbo in ’n mindere of meerdere mate na vore kom. [8]
Daarom is dit nie ’n kwessie van die Bybel wat na goeddunke verander word nie, maar is dit ’n bewys van die worsteling om die beste vertaling moontlik daar te stel.
3) 1 Petrus 3:22
Die OAV fokus daarop dat die brontaal so naby as moontlik oorgesit word, terwyl die NAV daarop fokus dat die huidige lesers die begrip of betekenis van hierdie woorde so duidelik as moontlik verstaan.
Nou, of jy of ek daarmee saamstem of nie, as ’n mens die doel van ’n bepaalde soort vertaling (bv. die NAV) verstaan, dan sal ’n mens ook ’n beter begrip hê waarom ’n sekere sin so vertaal word.
Ek dink albei die OAV en die NAV se bedoeling is albei dat dit a) betroubaar moet wees, d.w.s. getrou aan die grondtale, en b) dat dit verstaanbaar is, d.w.s. dat die boodskap duidelik en helder moet deurkom in goeie Afrikaans.
Die OAV meen dat dit alleen gedoen kan word deur te fokus op die getrouheid aan die grondtale ook in sy vorm, terwyl die NAV dit doen deur te fokus op die leser of huidige ontvanger van die Bybel.
Omdat die NAV nie fokus daarop om ’n woord-vir-woord vertaling te wees nie, daarom beskou hul dit nie nodig om elke woord oor te sit nie.
Ek vermoed dit is die rede waarom die eerste uitgawe die woorde ‘engele en magte en kragte’ oorgesit het onder die frase ‘bose magte’.
Deur verdere studie het hul vermoedelik agtergekom dat hier van twee of drie verskillende begrippe gepraat word en nie net een nie (dit wil wys of op ’n hierargie van die bose magte of verskillende soorte bose magte, en nie net een groot groep nie[9]), en daarom het hul dit later weer reg vertaal as drie losstaande begrippe.
4) Baie vertalings
Johan, jy is heeltemal reg, die Woord van God, is soos God, onveranderlik en één. Dit bely ons ook volgens die Skrif:
“Want alle vlees is soos gras, en al die heerlikheid van die mens soos ’n blom van die gras. Die gras verdor en sy blom val af, maar die woord van die Here bly tot in ewigheid. En dit is die woord wat aan julle verkondig is.” – 1 Petr 1:24,25.
Die feit dat daar verskillende vertalings van dieselfde Bybel in verskillende tale en selfs in dieselfde taal is, vat nie hierdie feit weg nie, want ons bely dat die Heilige Skrif in sy oorspronklike tale onveranderlik en onfeilbaar is.
Dit is verder ook waar dat ’n mens dieselfde ding kan sê, maar op verskillende maniere. As die grondteks sê: “Jesus sê,” dan kan ek vertaal: “Jesus sê” of “Hy sê”, maar ek sê dieselfde ding, maar op verskillende maniere.
Ekself sal nogsteeds die eerste keuse gebruik, bloot omdat die grondteks dit so stel, en omdat ek dink die vertalers moet nie keuses namens die lesers maak nie, maar die lesers met die hulp van prediking, katkisasie, bybelstudie, verklarings, ens help om self keuses uit te oefen. Die voetnotas, en nie die teks nie, is die plek vir die vertaler se keuses en teologiese insigte hoort.
Faktore soos die ontdekking van nuwe manuskripte en die ontwikkeling van taal kan ook verdere vertalings tot gevolg hê.
Ekself is ook besorg waarom daar vandag so aandrang daarvoor is om omtrent elke 10 jaar net nog ’n vertaling uit te bring. Die King James Version was omtrent vir 300 jaar die standaard Engelse Bybel en die Statevertaling ook vir ongeveer 300 jaar. Skielik – dalk vandat die vertaalmetode begin fokus het op mensewoorde en nie God se Woord nie? – is daar omtrent elke 10 jaar (in bv Engels) net nog ’n nuwe vertaling. Ek dink nie dit kan ’n goeie ding wees nie.
Daar word baiemaal geredeneer dat vandag se wêreld en vandag se Afrikaans so radikaal verander het, dat ons daarby moet aanpas. Maar ek weet nie of dit so ’n goeie ding is nie. Moet die goeie Bybelse Afrikaans van die 1933/53 vertaling nie juis ons taal en kultuur bepaal en reformeer nie ? So het die KJV help veroorsaak dat die Engelse wêreld ’n goeie Engels ontwikkel het wat vir eeue bestaan het.
Dalk lê die probleem eerder daarby dat die wêreld die kerk infiltreer –ook wat woordeskat betref- en nie die kerk die wêreld verander nie. Moet my nie verkeerd verstaan nie, daar is natuurlik woorde en frases van die OAV wat beter en meer korrek vertaal kan word, soos wat in sekere gevalle wel waar is t.o.v. die NAV. Ek dink egter nie die fokus moet wees op die (post)moderne “TV Afrikaans” nie, maar wel op die brontaal in goeie Afrikaans vir vandag. Vertaalwerk is immers ook ‘n opvoedings- en kultuurwerk!
In sending- en evangelisasie situasies moet jong gelowiges geleidelik opgevoed word tot goeie bybelse ‘kerkafrikaans’.
’n Verdere probleem is dat vertaalwerk uit die hande van die kerk geneem is en nou bepaal word deur organisasies soos bv. die Bybelgenootskap. Dit veroorsaak baiemaal dat ons met minder as die beste van ’n vertaling mee moet vrede maak, aangesien alle denominasies so wyd as moontlik met ’n gesamentlike vertaling geakkomodeer moet word (dit is veral ook die geval met die 2020-vertaling, as mens sien wie al die ‘medewerkers’ is).
My eie mening is verder dat, ter wille van die eenheid van die GKSA en die onderlinge vrede, ’n kerkverband ’n amptelike kansel- en bedieningsBybel moet hê, bv die OAV. Ander vertalings, parafrases, ens moet dan as blote hulpmiddels aangewend word, bv die NAV, die Boodskap, die Lewende Bybel, ens.
Ek persoonlik sou verkies dat die Textus Receptus of die Meerderheidsteks as standaardteks gebruik en dan in die voetnotas aandui waar dit verskil met Textus Receptus/MT en die Aleksandrianse teks, asook die rede waarom hul dit verkies het. In die voetnotas kan ook verskillende vertalings- en verklaringsmoontlikhede gegee word. Maar, opmerkings soos die ‘beste grondtekste of mees betroubare grondtekste’ opmerkings spreek ‘n oordeel uit wat in stryd is met die bybelse leer dat God sy Woord vir ons bewaar het deur al die eeue, nie eers vandat die Alexandriaanse teks ontdek is in die 18de eeu nie, sien hierdie skrywe van my wat meer daarop ingaan:
Johan, ek hoop jy verstaan nou beter waarom die OAV en die NAV so verskil:
verskillende grondtekste
verskillende vertaalmetodes
Ons moet versigtig wees om allerlei motiewe aan die vertalers en voorstanders van die NAV (of 2020-vertaling) te koppel, alhoewel daar heeltemal tereg, baie vrae wel is wat mens besorg maak. As ’n mens hul vertrekpunte beter verstaan, kan ’n mens ook beter hul vertaal- en grondtekskeuses verstaan, sonder om noodwendig daarmee saam te stem.
Party medegelowiges van ons gaan so ver as om te beweer die NAV is nie die Woord van God nie. Ek wil nie daardie uitspraak waag nie, dit kan ‘n (baie) slegte of onbetroubare vertaling wees, maar ek laat die oordeel aan God oor.
Al wat ek in my eie studies van die brontale, vertaalmetodes, teologie, geskiedenis, ens. kan sê, is dat my eie beskeie mening is dat die NAV –o.g.v. sy vertaalmetode- nie ’n betroubare goeie vertaling is van die Woord van God in Afrikaans nie, en daarom gebruik ek dit nie as my bedieningsbybel nie en kan ek dit ook nie aanbeveel nie.
Die 2020-vertaling het pas verskyn, dit is brontaal georiënteerd in vertaalmetode maar volg nog die N/A teks. Hier kan my skrywes daaroor gelees word, en waarmee ek nog steeds besig is om te evalueer:
Johan, ek wil veral die volgende twee werke by jou sterk aanbeveel om jou verder te help met die vertaalkwessie:
In ons eie taal. Die waarde en gebruik van die 1933/53 en 1983 Afrikaanse Vertalings van die Bybel.
Tekskritiek van die Griekse Nuwe Testament. ‘n Eerste Ontmoeting.
As jy die boeke nie in die hande kry nie, kan jy dit by my kom leen.
Ek sal jou Donderdag ook verskillende boeke wys wat jy kan lees oor hierdie onderwerp.
Ek gaan ook op my blog, soos hierbo genoem, meer skryf oor beide vertaalmetode en grondtekste, hoe my blog dop.
Bronnelys (sien ook die voetnota bronne)
BIBLEWORKS ON CD-ROM 5.1
FARSTAD, A.L. 1993. The New King James Version in the Great Tradition. Nashville: Nelson.
JORDAAN, G.J.C. 1998. Tekskritiek van die Griekse Nuwe Testament. ‘n Eerste Ontmoeting. Ongepubliseerde klasdiktaat. Potchefstroom: TSP.
METZGER. B.M. 2000. A Textual Commentary on the Greek New Testament. Stuttgart: Deutsche Bibelgesellschaft.
RYKEN, L. 2002. The Word of God in English. Criteria for Excellence in Bible Translation. Wheaton: Crossway Books.
VAN BRUGGEN, J. 1997. The Ancient Text of the New Testament. Winnipeg: Premier Publishing.
VAN DER WALT, J. (red.). 1986. In ons eie taal. Die waarde en gebruik van die 1933/53 en 1983 Afrikaanse Vertalings van die Bybel. Potchefstroom: PU vir CHO.
[1] “Uit die een taal in ‘n ander taal oorsit.” – Verklarende Afrikaanse Woordeboek
[2]Tekskritiek van die Griekse Nuwe Testament. ‘n Eerste Ontmoeting. Ongepubliseerde klasdiktaat, TSP, 1998. Potchefstroom. p.64
[7]Die Evangelie volgens Johannes. Kaapstad: NG-Uitgewers.
[8] Similarly the verb ouj katevlaben includes the past of the preincarnate Logos, as of the Incarnate Logos, and extends into the era of the Church’s witness to the Logos made flesh, katalambavnein can mean “grasp” in the sense of makes one’s own (cf. Phil 3:12), understand (Eph 3:18), overcome or overtake (12:35, cf. 1 Thess 5:4). The context (cf. 10–12) suggests that acknowledging and receiving the truth of the revelation is primarily in view here. – George R. Beasley –Murray (WBC, VOL.36. John. Dallas: Word Books).
[9] Sien E.G. Selwyn, The First Epistle of St. Peter. The Greek Text with Introduction, Notes and Essays. Grand Rapids, MI: Baker Books, p. 207.
TOTIUS: DIE GRONDTEKS VAN DIE NT & VAN ‘N “AFRIKAANSE STATEVERTALING” NA ‘N “UIT DIE OORSPRONKLIKE TALE” VERTALING
Inleiding
In ‘n vorige artikel het ek verwys na die Nederlandse Statevertaling (1637) en die OAV (1933/53) wat voor in die onderskeie vertalings verklaar dat dit “oorgesit (is) uit die Oorspronklike Tale”, juis omdat daar baiemaal misverstand is oor of die OAV vertalers uit die oorspronklike tale vertaal het, en of hul bloot die Statevertaling (SV) vanuit Nederlands na Afrikaans vertaal het.
Ek het Totius se artikels gaan bestudeer wat Hy oor Bybelvertaling geskryf het (Versamelde Werke, 1977-uitgawe, deel 1: “II. Bybelvertaling”, bl. 93-185), en gesien dat hy eers in 1916 nog sterk gepleit het vir ‘n ‘Afrikaanse Statevertaling’, vir praktiese redes, o.a., omdat die SV vir die volk so bekend en geliefd was deur die eeue, en dat dit goed sou wees om daarby te bly so na as moontlik.
Tien jaar later, skryf Totius heel anders, en dit lyk my hy het moontlik die Dordtse Sinode van 1618/19 se vertalingsbesluite bestudeer, wat sy vorige standpunt verander het, nl. nie ‘n ‘Afrikaanse Statevertaling’ nie, maar ‘n unieke eerste Afrikaanse vertaling, nl. ‘Die ganse Heilige Skrif wat al die Kanonieke Boeke van die Ou en Nuwe Testament bevat, oorgesit uit die oorspronklike tale.”
Ek plaas een van sy artikels daaroor hier onder, asook ander aspekte wat bybelvertaling raak (watter brontekste moet gebruik word?), om daardie beginsels en historiese band in ag te neem, ook as ek in opvolgende artikels hier (weereens) gaan skryf oor die verskillende bron- of grondtekste wat onderliggend en verskillend is, tussen die 1933/53 vertaling (Textus Receptus = Oorgelewerde Teks, soos met die KJV, SV, NKJV, ens.) en die 1983/2020-vertaling (Nestle-Aland teks, soos met NIV, ESV, ens.). Totius maak nie baie uitsprake oor verskillende grondtekste nie, en as hy uitsprake maak, dan is dit baie versigtig en voorlopig.
Ek haal hier onder ook so paar aspekte daarvan aan en vra enige leser om vir my meer inligting te stuur as hul weet van meer ekplisiete uitsprake wat Totius in terme van die ‘beste grondteks’ gemaak het.
TOTIUS OOR BYBELVERTALING: ‘N PAAR AANHALINGS*
Die vertaler is nie ‘n verklaarder nie
“Die vertaler is nie ‘n verklaarder nie. ‘Maar wel moet hy (die vertaler), sal sy arbeid die naam van vertaal verdien, meer sien as los naas mekaar geplaaste woorde. Die gedagte in sy geheel moet hy raaksien, ook al hoef hy dit nie heeltemal te deursien nie’. (bl. 112; Het Kerkblad, 15 Junie 1916)
SLC opmerking: Totius haal vir FW Grosheide aan, en wys dat hy ‘n voorstaander is van ‘n getroue letterlike vertaling, nie ‘n verklaring nie.
2. Wie kan as verklaarders optree?
“Natuurlik manne wat goed tuis is in die grontale van die Skrif en meteen deeglike kennis van godsgeleerheid besit. Maar daar is meer nodig, ‘Hy moet ‘n taalgeleerde maar ook taalkunstenaar wees, en hierdie laaste bepaald wat sy moedertaal betref.’ (Grosheide)… Die vertalers moet in ons geval manne wees wat in die drie Hollandse Kerke werksaam is, van verskillende teologiese opleiding maar één op die grondslag van dieselfde belydenis.” (bl. 118, 120; Het Kerkblad, 15 Julie 1916 )
SLC opmerking: Totius is ‘n voorstaander van ‘n vertaling waarin die vertalers konfessioneel een is.
3. Bybelvertaling en tekskritiek: watter grondteks moet gebruik word vir die vertaling van die NT?
Totius verwys na die nuwe Nederlandse vertaling waaroor Grosheide geskryf het (in 1916, let wel: maak ‘n duidelike onderskeid wat Grosheide sê, uitgewys deur sy naam of tussen enkel aanhalingstekens, en wat Totius self skryf):
“In hfst. II spreek prof. Grosheide oor ‘Besonderhede wat by die vertaling van die Bybel ter sprake kom’. Die eerste is aan die orde ‘n paragraaf oor „Bybelvertaling en tekskritiek’ Prof. G. wys aan dat in die vorige eeu die vraag so belangrik geword het: Watter grondteks moet by die vertaling gevolg word ? In die 19de eeu is tog tal van nuwe handskrifte van die Nuwe Testament ontdek en die bekendes noukeurig bestudeer.
Soos die leser weet, bestaan daar van dieselfde Bybelboeke verskillende handskrifte, wat nogal aanmerklik van mekaar afwyk. Wat die Nuwe Testament betref, is egter, na veelvuldige arbeid, ‘n resultaat bereik. ‘Die nuwere uitgawes van die (Griekse) grondteks wyk nie soveel van mekaar af nie, en so kon daar ‘n sg. deursneeteks deur Nestle gegee word, wat baie gou hoog gewaardeer is en algemeen gevolg word’ (Grosheide) ….
Wat nou die grondteks van die Nuwe Testament aangaan, is prof. Grosheide daarvoor dat nie die Textus Receptus nie (die Griekse teks wat deur ons Statevertalers gebruik is) maar ‘n sogenaamde deursneeteks soos die van Nestle gevolg moet word. ‘Vir die 0u Testament was dit miskien nog moontlik om ‘n mens aan die Massoretiese teks te hou, maar om vir die Nuwe Testament die Textus Receptus, d.i. die vroeër algemeen aanvaarde teks, te volg, sal niemand seker verdedig nie (slc opmerking: daar was en is nog steeds goeie geleerde godsvresende verdedigers, wat ongelukkig bloot geignoreer of as belaglik afgemaak word vanuit ‘n ‘modernistiese gearriveerde tekskritici’. Ek sal in ‘n opvolgende artikel na ‘n paar skrywers verwys wat ook bestudeer moet word, om dit te vergelyk met die hedendaagse ‘Oorgelewerde Aanvaarde NA Textus Receptus’). Maar dan soveel moontlik? Dan kom ander besware op. Wat is ,soveel moontlik’? (Grosheide)
Enkele opmerkinge oor hierdie punt word teruggehou totdat ons by ons verdediging van ‘n „Afrikaanse Statevertaling” kom…. (bl. 115, 116; Het Kerkblad, 1 Julie 1916)
Soos aangetoon is, is daar een gevoele wat wil hê dat die Skrif uit die oorspronklike vertaal sal word. Ons het gesien watter besware daarteen opweeg en die deurslag gee. Vandaar dat ‘n ander gevoele veld wen, naamlik om eenvoudig die aan ons bekende Statevertaling in Afrikaans oor te bring.
Met die laaste standpunt voel ons heeltemal eens, en ons sou nie weer daaroor geskryf het as daar nie een punt was waar ons van die gangbare mening ‘n bietjie afwyk nie.
Voor ons daarop ingaan, moet eers nog ‘n gewigtige beswaar teen die vertaling uit die Statebybel ondervang word.
Daar word gesê dat ons die Statebybel nie tot grondslag kan neem nie, omdat deur die latere ontdekking van ou handskrifte die grondteks van die Nuwe Testament groot verandering ondergaan het en ten gevolge daarvan ‘n ander, byna algemeen aangenome grondteks deur geleerdes vasgestel is.
Ons antwoord dat dit waar is maar dat ‘n mens met die bewering stadig oor die klippe moet gaan.
Ten eerste het daar deur die nuwe teks heelwat woordverskil gekom, maar die saakverskil is nie so baie groot nie. Bekende teksbewerkers het dan ook opgemerk dat die verskil in saak en stof tot ‘n 60- of 70-tal plekke beperk is.
Maar nog iets anders. Staan die resultaat van die tekskritiese wetenskap hier werklik so vas? Nie so lank gelede nie het ons nog gelees dat die groot teoloog Harnack ‘n boekie geskryf het waarin hy beweer dat ook die nuwe grondteks nie deug nie maar dat die ou vertalings van die Bybel (veral die Latynse) geraadpleeg moet word om die suiwerste teks te kry.
Ons sien dus ten minste dit dat die groot manne oor hierdie kwessie nog nie uitgepraat is nie. Bowendien, al die teologiese vakke wat spesiaal op die Bybel as boek betrekking het, verkeer nou in ‘n toestand van wording en verwording weens nuwe ontdekkings en nadere ondersoekinge. Ons moet dus ‘n bietjie tyd gee om tot vastigheid te kom. Dus al weer ‘n argument om nie met ‘n vertaling uit die nuwe grondteks te haastig te wees nie.” (bl. 135-136; Het Kerkblad, 1 Oktober 1916 )
“By die (Afrikaanse) vertaling van die NT is die Textus Receptus gevolg, omdat ons Statevertalers dit gedoen het. Vergelykenderwys is egter ten dienste van die reviseurs ook enkele lesings van Nestle tussen hakies aangegee.” (bl. 153; Breë kommissie, 7 Augustus 1924)
SLC opmerkings: groot waardering vir die manier waarop Totius ‘tekskritiek’ beoefen het, naamlik met groot nederigheid en versigtigheid, dat hy met God se Woord besig is. Ons lees nêrens die siening van sommige moderne tekskritici dat die TR ‘korrup’ is en heeltemal vervang of weggegooi moet word nie, dit is en bly die Woord van God.Ons hoor nie ‘n gesindheid van dat eers toe twee ouer manuskripte ontdek is einde die 19de eeu, toe eers het ons nou die korrekte Woord na baie eeue nie, asof die Woord vir eeue verlore was voordat die NA teksweergawes ‘ontdek’ is, nie.
4. Nie ‘n Afrikaanse Statevertaling nie, maar ‘n nuwe unieke Afrikaanse vertaling uit die oorspronklike tale, wat uitgaan van die vertrekpunt dat die kerke wat erken dat die Heilige Skrif die blywende, geïnspireerde Woord van God is.
“Wat ons standpunt in hierdie opsig moet wees, is duidelik, gedagtig aan die feit dat die Bybelvertaling in Afrikaans uitgaan van en bedoel is vir kerke wat die Heilige Skrif erken as die blywende, geïnspireerde en onfeilbare Woord van God, as die beginsel van alle teologie, as die onfeilbare norm vir leer en lewe. Daar is vir ons geen ander keuse as om die oorspronklike so na moontlik te volg nie.
Op die titelblad van ons Afrikaanse Bybel moet kan staan die woorde, waarmee die Stateoorsetters hulle werk by die kerke van Nederland aangedien en waarmee hulle tereg by dié kerke vertroue gewek het:
‘Uit de oorspronklike talen in onze Nederlandse (lees: Afrikaanse) taal getrouwelik overgezet’.
Wel sal ons op ondergeskikte punte daardie „getrouwelik overgezet” van ons vaders bietjie anders verstaan as hulle, omdat ons ‘n meer organiese opvatting van die inspirasie, sowel as ‘n meer organiese opvatting van taal, huldig. Maar dit hoef in die grond en wese van die saak geen verskil te maak nie. Ten slotte sal, na ons gedagte, die welslae van die Afrikaanse Bybeloorsetting daarvan afhang of vir die vertalers gedurig voor die gees gesweef het die majesteitlike woord van die profeet Jesaja, wat ons hier in sy bekende Latynse vertolking weergee: „Verbum Dei manet in aeternam” (Die Woord van God bestaan tot in ewigheid. —Red.)
Hiermee hang ‘n ander vraagpunt ten nouste saam, naamlik: Moet ons oorsetting ‘n blote vertaling wees van die Statebybel, aangesien dit bestem is vir kerke wat die Statevertaling nog altyd as gesaghebbend aanvaar? Of moet daar regstreeks uit die grondteks vertaal word? Of is daar ‘n weg om die twee metodes te verenig, sodat die een gevolg en die ander nie heeltemal nagelaat word nie?
Ons het in dié opsig hier, in Suid-Afrika, taamlik heen en weer geslinger. Toe vyftig jaar gelede die saak ter sprake gekom het, was dit die plan om uit die oorspronklike te vertaal. Later, in 1886, is besluit om die Statevertaling te volg sonder inagneming van die grondtale. Toe egter ongeveer 1890 deur ds. Du Toit met die werk begin is, het die oorspronklike teks weer vorentoe gekom en is daar meer ag gegee op die „Revised Version” as op die Statevertaling. Die gesamentlike kommissie van die Hollandse Kerke, wat eindelik die werk opgevat het, het eers weer die Statevertaling as grondslag aanvaar, ewenwel met inagneming van die oorspronklike teks. In die praktyk het dit beteken (soos kan blyk uit die bekende proefvertaling van die vier Evangelies en die Psalms) dat ons Hollandse Bybel op die voet gevolg is, met hier en daar ‘n klein wysiging, regstreeks uit die Hebreeus of Grieks aangebring. Van dié standpunt word nou egter weer afgewyk.
Voordat ons verder hieroor spreek, moet eers meegedeel word wat die Dordtse Sinode van 1618 in hierdie saak besluit het. Bogerman, die voorsitter van die Sinode en later een van die vertalers, het in Dordrecht die pleit gevoer vir ‘n vertaling uit die grondteks. Onder meer het hy aangevoer dat die destyds bestaande Nederlandse vertalings geen oorspronklike werk was nie. Verder het hy ‘n goeie vertaling nodig geoordeel, sodat ‘n mens kan sê dat God ook in die Nederlandse taal spreek. In verband hiermee is van belang sy bewering dat ‘ ‘n sleg vertaalde Woord van God nie die Woord van God nie maar van mense is’.
Ek noem ook nog hierdie punt: ‘Die trou van die getroue huisbestierders en huisvaders, so het Bogerman beweer, eis dit’. Nadat die advies van die buitelandse godgeleerdes gehoor en daar op die Sinode pro en kontra gedebatteer is, het die besluit geval om direk uit Hebreeus en Grieks te vertaal. Wel sou ‘n nuwe vertolking aanstoot gee, maar dit was beter om een keer aanstoot te gee as herhaaldelik; want ‘n slegte vertaling het gedurigdeur verbetering nodig (vraag: is dit hoekom al die moderne vertalings so baie oor- en weer vertaal moet word? – slc).
By hierdie besluit is egter ‘n belangrike reserwe gevoeg. Om soveel moontlik die ergernis te voorkom wat uit groot veranderinge kon voortvloei, moes uit die ou vertaling alles behou word wat sonder skade vir die waarheid en die suiwerheid van die Nederlandse taal behoue kon bly.
Hierdie versigtigheid moes besonder in ag geneem word ten opsigte van die historiese boeke van die Nuwe Testament, omdat ‘n mens daar nie so baie plekke in aantref waar aanmerking op gemaak kon word nie—so is daar geredeneer.
‘n Dergelike reserwe, alleen in strenger woorde vervat, het ook gegeld by die totstandkoming van die sogenaamde „Authorised Version” van koning Jacobus—’n vertaling wat die Engelse afgevaardigdes aan die Dordtse Sinode met woorde van hoë lof as voorbeeld voorgehou het.
Op grond van wat die geskiedenis leer, meen ons dat ook die Bybeloorsetting in Afrikaans uit die oorspronklike bronne bewerk moet word, met hierdie voorbehoud egter dat so nou moontlik aangesluit sal word by die Statevertaling. so staan dit dan ook in die instruksie van die vertalers wat met die Bybeloorsetting in Afrikaans belas is. Die aansluiting by die Statevertaling, so lees dit daar verder, betref sowel die keuse van woorde as die bou van sinne, sover as dit bestaanbaar is met ‘n korrekte vertaling en die eis van ‘n suiwer Afrikaans.” (bl. 143-145; Die Kerkbode, 5 Mei 1926)
SLC opmerking: ek gaan in ‘n opvolgende artikel ingaan oor die kwessie van die ‘beste’ grondtekste of brontekste, met verwysing na die 2020-vertaling se gebruik van die NA tekstradisie. _______________________
* Sekere subopskrifte is bygevoeg, bladsynommers in hakies is verwys na die 1977-uitgawe van Totius se Versamelde Werke, deel 1: Die Bybel; beklemtonings bygevoeg.
Die Messiaanse siening van die DV, spesifiek die Psalms,
nog steeds ‘n groot probleem
Die Direkte Vertaling (DV) sal amptelik einde November bekendgestel word. Vir meer inligting oor hierdie nuutste Afrikaanse vertaling, sien hul webtuiste hier. Sien ook die voorafgaande artikel wat ek geskryf het oor die DV:
Ek het in hierdie artikel genoem, dat ek soos ek die DV lees, opmerkings hier op my blog gaan plaas. Ek begin met die Messiaanse siening van die DV en sy vertalers, soos gesien word in veral hul vertaalkeuses, gebruik van hoofletters en nie-hoofletters, inleiding op die Psalms, die voetnotas, ens.
Die Messiaanse Psalms
Hier is my oorspronklike artikel wat ek destyds geskryf het (en aangestuur het vir Bybelgenootskap), wat u asb. moet lees voor u hier verder lees:
Nou lyk dit vir my die finale weergawe van die DV het die sogenaamde “Messiaanse probleem” probeer oplos deur ‘n “hoofletter” en “kleinletter” uitgawe saam uit te bring, om so almal gelukkig te probeer hou?
In die voorwoord (van die hoofletter uitgawe) staan daar dat daar verskil was tussen kerke oor die hoofletters en kleinletters waar daar na Christus verwys word in die OT, en is daar besluit om op aandrang van ‘sommige kerke’ twee weergawes deur te gee.
Die voorwoord se spesifieke woorde, wat hul siening van Christus in die OT openbaar (soos spesifiek gesien word veral in die kleinletter uitgawe. Beklemtonings bygevoeg), stel dit as volg:
“Omdat die vertaalspan uiteraard wel die toepassing van die Ou Testamentiese tekste in die Nuwe Testament op Jesus as die Christus aanvaar, is daar besluit om met behulp van voetnote in die Ou Testament oor en weer deur middel van kruisverwysings hierna te verwys.”
In my bogenoemde artikel oor die probleem van die nie-Messiaanse vertalings van die DV, het ek dit as volg gestel wat die probleem was (en my mening nog steeds is, hoofletters of nie):
“As mens kyk na sekere spesifieke eksplisiete Messiaanse gedeeltes in die Psalms, o.a. Psalm 2 en 110, dan blyk dit dat die Direkte Vertaling wel meer ‘letterlik’ wil vertaal oor die algemeen, maar ongelukkig bloot die nie-Messiaanse teologie en skrifbeskouing wat onderliggend is aan die NAV, Bybel in Praktyk en die Cloete omdigting, navolg in hul vertaalwerk.
Hier is twee voorbeelde (Psalm 2 en 110, en onthou – hierdie is die 2 Psalms wat die meeste aangehaal en as direk Messiaans aangedui word in die NT. Wat met hierdie twee Psalms gedoen word is deurslaggewend vir wat met die res van die spesifiek Messiaanse Psalms, asook die res van die OT gedoen word. Die vertaling daarvan openbaar ook die verhouding OT tot die NT, skrifbeskouing, ens., van die vertalers) …”
Nou is die vraag: los ‘n ‘hoofletter’ vertaling die probleem op?
Wel, dit is seker ‘n verbetering op die ‘tekstuele ontkenning’ van die Messias deur ‘n kleinletter weergawe, waarin Christus afgegradeer word tot in die voetnotas… maar is die ‘hoofletter uitgawe’ beter in sy geheel oor hierdie kwessie?
Ja, sou ek sê, maar net as mens die voetnotas en die inleidings en die voorwoorde wegvat, want die onderliggende probleem word vererger in die voetnotas, want kyk wat word in die voetnotas gesê by die twee bekendste eksplisiete Messiaanse Psalms:
Psalm 2:2 (DV): “…teen die HERE en sy Gesalfde:e“
Voetnoot e: gesalfde: Dit verwys hier na die Koning wat gesalf is; bgl. Ps. 2:6.
Wie is hierdie Gesalfde (gesalfde met ‘n kleinletter in voetnoot e?) waarvan Psalm 2 spreek?
Volgens die ‘hoofletter uitgawe’ se voetnotas, en lyk my ook inleiding op die Psalms = onsekerheid, ons weet nie, dit is nie ‘n ‘wesentlike’ saak nie…?
Hier is Ps. 2:12 (DV): “Soen die Seun,d sodat Hye nie toornig word…”
Voetnota d en e: “Soen die Seun: Daar is onsekerheid oor die betekenis van die bronteks. Die woord wat vertaal word as ‘die Seun’, is die ‘seun’, nie die gewone Hebreeuse woord nie. Dit verwys na die Koning as God se Seun, soos in Ps. 2:7… Hy: Daar is onsekerheid of ‘Hy na God of na die koning verwys.”
Hierdie voetnotas, is om die minste te sê, verwarrend en onduidelik, dit lyk my die vertalers/verklaarders is net oor een ding seker, en dit is hul sekere onsekerheid dat Psalm 2 nie ‘n Messiaanse Psalm is, wat inherent daar in die OT (nog voor ons die NT het) eksplisiet oor Christus gaan nie?
Waarom ook ‘Koning’ met ‘n hoofletter vertaal, en dan weer ‘n volgende keer met ‘koning’, ‘n kleinletter?
Dit wil voorkom asof die ontkenning en/of onsekerheid oor die Messiaaniteit van die OT, veral die Psalms, bloot van die Teks (al is daar hoofletters), na die voetnotas geskuif is? Wat ‘toegegee’ word in die vertaalteks, word weer met die voetnotas ‘weggeneem’ en/of ontken, of ten minste in onsekerheid gedompel?
Die verdere feit dat die DV se ‘Inleiding op die Psalms’ (nog steeds) geen erkenning en blyke gee van die (direkte/eksplisiete) Messiaanse aard van die Psalmboek nie, maak dat die besorgdheid oor die DV, ook die hoofletter uitgawe ongelukkig, nog steeds bly.
Daarom geld dit wat ek in my oorspronklike artikel reeds geskryf het (met klein veranderings) – oor die wese van die Messiaanse probleme van die DV proefvertalings – en nie bloot net oor die ‘hoofletter v kleinletter’ gesprek nie – netso in beginsel nog vir die finale weergawe van die DV (beide die hoof- en kleinletter uitgawes vir verskillende redes) geld, ek haal (weer) aan:
“Die BDV is verbetering op die NAV (1983) deur die verbondsnaam (Jahwe) aan te dui met hoofletters (HERE), maar hul volhard met die nie-Messiaanse verstaan van die OT, deur waar die Skrif self Christus direk aandui in die OT, hul dit ontken met die gebruik van kleinletters (seun, gesalfde, heer, ens.), in plaas van hoofletters soos met bv. die OAV (Seun, Gesalfde, Here, ens.)
En as iemand dan weer gaan kom met die argument, “maar die Hebreeus is nie in hoof en klein letters geskryf nie”, dan is die argument dan soveel te meer:
– as die vertalers dan ons Afrikaanse taalstruktuur (wat onderskei tussen hoof en kleinletters) kan gebruik om te onderskei tussen die Godsname in die BDV (HERE en/of Here en/of heer/here), hoekom kan hulle dan nie ook daardie selfde taalstruktuur gebruik om die Messias aanduidings aan te wys nie, dus waar Christus direk ter sprake is aan te dui met ‘n hoofletter, soos die OAV dit deeglik doen (Seun, Gesalfde, Here, ens.) ?
Waarom of hoekom is die hele Teks (OT én NT en hul verhouding tot mekaar) nie bepalend vir die vertaalkeuses van die BDV nie ?
As die Heilige Gees implisiet en eksplisiet deur latere Openbaring sekere gedeeltes as Messiaans aandui, waarom dit nie aandui in ‘n vertaling met bv. hoofletters nie (in die Teks self)? Waarom hierdie verwerping van die gebruik om van hoofletters gebruik te maak om die Messias aan te dui (die hoofletter aanduiding word ook so gebruik met meeste betroubare moderne vertalings vandag, hoekom wil die BDV dit nie navolg nie?).
Ek het ook die ‘inleiding’ gelees tot die Psalms in die BDV. Daar is geen sprake van enige verwysings na die Messias as een van die sentrale temas regdeur die Psalms nie, ook nie eers vermelding van die NT se verklaring daarvan nie. Dit blyk dus dat daar geen erkenning van die Skrif-moet-Skrif verklaar beginsel is, of dat die eenheid van die Skrif vasgehou word nie ?
Is die vertalers se skrifbeskouing dus: die OT moet op sy eie verstaan word, die NT is weer ‘n ander openbaring met sy eie boodskap wat opnuut geskep word met ‘n ander betekenis, die Messias word teruggelees of ‘bygevoeg’ in die OT in (soos die ‘Bybel in Praktyk’ se verklarings dit verstaan) ?
Die eenheid van die Skrif gaan juis daardeur verlore, kontra Christus se woorde: “… en die Skrifte nie gebreek kan word nie” (Joh.10:35; Luk.24:25-27).
Die enigste konklusie wat mens ongelukkig by uitkom, is dat die BDV volhard in die nie-Messiaanse teologie en skrifbeskouing wat onderliggend is aan die NAV, Bybel en Praktyk, Cloete omdigting, ens., wat basies leer dat:
– die Messiaanse verstaan van die OT was ‘n latere interpretasie of verwysing na die Messias in die eerste eeu,
– die Messias verklaring was nie deel van die ‘oorspronlike verstaan’ van die OT teksgedeeltes en veral Psalm 2 en 110 nie.
– die OT gelowiges het bloot ‘n ‘algemene messiaas (klein letter) idee en/of verwagting gehad’, en nie ‘n eksplisiete Messiaanse verwagting, dus ‘n spesifieke Persoon verwag nie (sommiges beweer die Messias verwagting het eers ontstaan in die tyd van die ballingskap en daarna, en was nie van die begin af [Gen.3:15, sien HK v/a 19 daar nie).
Dit is natuurlik alles contra wat die Skrif leer en pragtig saamgevat word in HK v/a 18 en 19, die OT gelowiges het ‘n duidelike eksplisiete Messiaanse verwagting gehad, van ‘n Gesalfde wat sou kom, sien Matt.22:41-46; Luk.1:28-32,38; Joh.1:46; Hand.3:22-26; 26:22,23; 1 Pe.1:10-12; ens. Dit is wat die ware kerk van Christus nog altyd bely….”
Tot hier ‘n aanhaling uit my vorige skrywe van die proefvertaling van die DV, sien gerus die volledige artikel waar ek wys hierbo.
Die Messiaanse dwaling
Dit lyk my die DV in sy geheel (nie noodwendig al die vertalers en samewerkers daarvan nie), se siening is dus: ja, ons erken ten volle “die toepassing van die Ou Testamentiese tekste in die Nuwe Testament op Jesus as die Christus”, menende dat die NT skrywers het OT tekste wat bloot oor konings van daardie tye gewys het, gaan ‘Messiaaniseer’, gaan herinterpreteer, ‘n ‘nuwe betekenis’ gaan gee.
Dit blyk hul glo nie die wese van die hele OT, en veral nog meer al die ‘eksplisiete’ Messiaanse verwysings, soos bv. Ps. 2 en 110, gaan eerstens, direk en indirek oor die Seun van God, die komende Messias nie, maar dit gaan eerstens oor aardse konings van daardie tye?
Die bybels-gereformeerde sieninge van die Messias in die OT
Nou moet daar enige onduidelikheid uit die weg geruim word. Die bybels-gereformeerde Messiaanse siening van die OT was nog altyd dat ons die openbaringshistoriese, of heilshistoriese, en die kultuurhistoriese konteks erken van die hele Skrif, en juis in ag neem om die Messiaanse tekste reg te verstaan ook in die OT. Ons ontken nie die aardse koninklike troonbestygings, Dawid en Salomo se koningskap en ander konings, wie se optrede die bepaalde historiese konteks is waarin en waardeur God se Gees sy Woord openbaar nie. Inteendeel, dit bevestig juis vir ons die tipologie van die koningskap, die konings as profetiese voorbeelde van dié Koning wat kom, wat heenwys na Christus, omdat die wese reeds teenwoordig was van die begin af, of dit Gen. 1, 3, die Psalms, Profete, of watter gedeelte ookal.
As Jesus verwys na Ps. 110 in Matt. 22:41-46 verwys, dan erken Hy wat daar reeds in Ps. 110 profeties deur die Gees van God geopenbaar is en in woorde neergelê is, ongeveer 1000 jaar voor die Seun van God se vleeslike menswording. Jesus, en die NT skrywers, kry nie ander of nuwe openbaringbetekenis om die OT nou ‘anders’ te verstaan of te verander nie, of dat Jesus nuwe betekenis ‘terug inlees’ in die OT nie. Nee, hul erken bloot deur die Gees van God wat daar nog altyd gestaan het en nou nog meer volkome in sy vervulling geopenbaar word, wat baie gelowiges in wese reeds duisende jare voor Christus reeds deur die geloof raakgesien het en verwag het, wat vir hul dalk nog ‘n skadu en heenwysing was, het volkome in vervulling gegaan, sien wat ons daarvan, volgens die Skrif bely in HK v/a 19.
Jesus is daarom nie net die nageslag (“NT”) nie, maar ook die ‘wortel’, die oorprong en bron (“OT”, en nog verder in die ewigheid, Tit. 1:1-4) van Dawid, sien Op. 22:16. Voor Dawid, voor Abraham, voor die hele OT, was Christus reeds as Seun van God, Joh. 1:103, en Hy openbaar Homself ‘baiekeer en op baie maniere in die (OT deur) die vaders (en) deur die profete…” (Hebr. 1:1).
Om maar net twee Skrifgetuienisse aan te haal, en daar is baie meer:
“44 En Hy sê vir hulle: Dit is die woorde wat Ek met julle gespreek het toe Ek nog by julle was, dat alles wat oor My geskrywe is in die wet van Moses en die profete en die psalms, vervul moet word. 45 Toe open Hy hulle verstand om die Skrifte te verstaan. 46 En Hy sê vir hulle: So is dit geskrywe, en so moes die Christus ly en op die derde dag uit die dode opstaan, 47 en bekering en vergewing van sondes in sy Naam verkondig word aan al die nasies, van Jerusalem af en verder.” – Lukas 24:44-47
“Aangaande hierdie saligheid het die profete wat geprofeteer het oor die genade wat vir julle bestem is, ondersoek en nagevors,en hulle het nagespeur op watter of hoedanige tyd die Gees van Christus wat in hulle was, gewys het, toe Hy vooruit getuig het van die lyde wat oor Christus sou kom en die heerlikheid daarna. Aan hulle is geopenbaar dat hulle nie vir hulleself nie, maar vir ons dié dinge bedien het wat julle nou aangekondig is deur dié wat die evangelie aan julle verkondig het in die Heilige Gees wat van die hemel gestuur is—dinge waarin die engele begerig is om in te sien.” (1 Petrus 1:10–12)
Hierdie, en baie ander tekste in die NT, sê nié (soos blyk die DV nota teologie dit het nie), dat die NT skrywers het vir hul tyd Christus vir hul gaan skep terug in die OT nie!
Nee, deur die Gees van God, dieselfde Gees waardeur alles geskape is, waardeur Christus opgewek is, wat ons wedergeboorte bewerk, wat alles in stand hou, is ook die Woord van God gegee, en sê die Gees hier en elders dat Christus wesentlik, inherent, eksplisiet en inplisiet, direk en indirek deur die hele OT te vind is, en ons moet dit erken in ons belydenis, Bybelvertalings en Psalmboek.
Die DV inleiding en voetnotas vergelyk met Gereformeerde Studiebybels Laastens, vergelyk maar gerus die DV se ‘inleidings’ en notas met ander Studiebybels (bv. Geneva Studiebybel; Reformation Studybible; Reformation Heritage Studybible, ESV Studybible, ens.), u sal dadelik die groot verskille sien, veral wat die Messiaanse kwessie betref, watter inlieidings en verklarende notas volg die Skrif getrou na, bring hoop, troos en sekerheid, en watter is verwarrend en onseker.
Ek haal hier vir u net aan uit die Statevertaling se samevatting, inleiding en sekere voetnotas (kanttekeninge) by die Psalms, spesifiek dan Psalm 2 en 110. Toets dan self wat ‘volgens die Skrif’ is, wat laat u hart brandende oor die Skrif (Luk. 24:32), en wat is daarom die beste om te gebruik as Bybel om ons geloof te bewerk, bevestig en te versterk deur die Gees (beklemtonings bygevoeg):
“SAMEVATTING VAN DIE PSALMS HIERDIE boek word tereg as ‘n spesiale juweel beskou, onder andere as kanonieke boeke van die Ou Testament in die kerk van God. Mens kan die waardigheid en bruikbaarheid daarvan nie genoeg oordink nie, en nog minder met woorde uitspreek of beskryf. Sommige noem dit ‘n plesierhof, apteek en skatkamer van Christene; ander ‘n anatomie of disseksie van gelowige siele, ‘n spieël van God se vele en onbegryplike genade. Op dieselfde manier ‘n volledige opsomming of ‘n kort begrip van die hele Bybel, die Wet en die Evangelie, of van die ware kennis en diens van God.
Die rede daarvoor is, dit bevat aan die eenkant baie heilsame leringe van God se wese en die Heilige Drie-eenheid, van God se eienskappe, ewige raad, heilige Woord en werke, veral van sy genade en wedade aan sy kerk, asook sy geregtigheid en oordele oor alle goddeloses.
Verder, van die Persoon en die saligmakende amp van die MESSIAS, ons Here JESUS CHRISTUS, van sy ewige Godheid, menswording, lyding en sterwe, opstanding, hemelvaart, sy sit aan die regterhand van sy Vader, en die uitbreiding van sy koninkryk onder die heidene (nie-Jode?), deur die prediking van die Heilige Evangelie.
Die Psalms spreek verder van die sondige staat van die mens, van die aard en eienskappe van die wedergeboorte, ware berou, liefde en vrees vir God; asook die aard van ware geloof, die vertroue en roem in God, van die sekerheid van verlossing, die stryd van die gees en van die vlees; eweneens vanuit die algemene kerk van die Jode en heidene (nie-Jode?), die kerklike tug, van die gemeenskap van die heiliges, vergewing van sondes, die opstanding van die vlees en die ewige lewe.
Aan die ander kant bevat hierdie boek ook allerlei heilige geestelike oefeninge van die godsaligheid, soos: formuliere of voorskrifte van die lof en prys van God, van danksegging vir die ontvangs van weldade, geloftes van dankbaarheid, van baie oplettende en vurige gebede tot God, vir alles wat dien tot eer van Hom en vir die besondere en algemene beswil van gelowiges, veral in alle soorte kruisdra en beproewing. Dit behels baie heilige oordenkings en besondere lieflike vertroostings en versterkings in die geloof, geduld en alle godsvrug; sodat daar geen toestand van enige Christelike persoon gedink of gevind kan word, waarin hy nie uit hierdie boek na die bevrediging van sy gewete en die bevordering van sy verlossing gedien kan word nie. Daarom moet elke Christen van enige staat, hierdie boek met spesiale ywer en aandag bestudeer en oordink, om gewoond te raak aan die werkswyse van die Heilige Gees wat daarin gebruik word. Hy moet nie twyfel dat dit op sy siel (as hy die regte sap en die deurdringende krag daarvan geproe het) ‘n baie soet en voordelige hemelse dou sal wees nie, en hy sal nie hartseer wees om dit die hele tyd in sy hart, mond en hande te dra nie.
Die Heilige Gees in die Ou Testament, en ons Here JESUS CHRISTUS homself en sy apostels, in die Nuwe Testament het dit herhaaldelik beveel, ter wille van plesiere, diens van ons geheue, en die daaglikse gebruik, wat die wyse en goeie God aan Sy kerk oorgelewer het.
Die Hebreërs noem hierdie boek Tehillim, of korter Tillim, dit wil sê lofsange, of lofliedere, omdat ‘n goeie deel van die Psalms daardie inhoud bevat. Die Griekse opsieners het die woord Psalms en Psalter gebruik, wat ook in ons taal bewaar word in die Nuwe Testament, en ook in die Latyn en ander Christennasies, sowel as in ons taal, alhoewel die Griekse woord eintlik verwys na sulke lofsange wat op musiekinstrumente, met die vingers aangeraak of getrek is, op die manier van in die Ou Testament, in openbaarde godsdiens, in die tabernakel en in die tempel, en dit gesing is.
Daar word in die algemeen word daarna as die Psalms van Dawid verwys, omdat Dawid deur ‘n besondere gawe van die Heilige Gees uitgestaan het in die digting van Psalms (soos in 2 Sam. 23: 1, 2 vertel word), die meeste daarvan gemaak het. Die res is gedig deur ander profete en manne van God, soos Moses, Asaf, ens., en deur Esra na die Babiloniese gevangenis (soos mense dit verstaan) in een boek en die volgorde soos dit nou is, saamgevoeg, sonder om die tyd waarin elke psalm gemaak is, te volg.
Die Hebreërs verdeel hierdie boek (wat deur die Here CHRISTUS, Luk. 20:42, die Boek van die Psalms genoem word), in vyf dele of boeke, waarvan die eerste strek tot aan die einde van die 41ste psalm, afgesluit met Amen, ja amen; die tweede tot aan die einde van die 72ste, ook afgesluit met Amen, ja amen, die einde van Dawid se gebede; die derde tot die einde van die 89ste, wat ook afgesluit word met Amen, ja amen; die vierde tot die einde van die 106de, waar dit eindig met Amen, Halleluja; die vyfde tot die einde van die 150ste of laaste psalm, eindig met Halleluja.”
Hoofstuk samevattings van Psalm 2 en 110 Psalm 2: “Profesie van die Koninkryk van die Messias, ons Here Jesus Christus; met ‘n ernstige opdrag aan die konings en regeerders van die aarde, dat hulle hul met gehoorsaamheid aan hierdie Koning moet onderwerp.”
Psalm 110: “In hierdie psalm (wat ’n kort samevatting van die hele Evangelie is) spreek Dawid oor die roeping van Jesus Christus tot die geestelike Koninkryk van sy gemeente en sy ewige Priesterdom; tegelyk stel hy die geweldige oorwinning oor Christus se vyande en sy triomf oor hulle.”
Kanttekeninge (voetnotas) by Ps. 2 en 110 Psalm 2: 2, “…teen die HERE en sy 5Gesalfde …”
Kanttekening 5: “Of: Messías, naamlik die Here Christus, dit is, die Gesalfde, van wie Dawid met sy salwing en koninkryk ’n voorbeeld was.”
Psalm 2:6, “12Ék tog het my Koning gesalf oor Sion, my heiligeberg”
Kanttekening 12: “Dit is die woorde van God die Vader, oor sy Seun Jesus Christus.”
Psalm 2:7, “15Ek wil vertel 17van die 16besluit: Die HERE het aan My gesê: bU is my Seun, 18vandag het Ek self U gegenereer.”
Kanttekeninge 15-18:
“15 Dit is die woorde van die Seun van God.
16 Die Hebreeuse woordjie el word soms as van geneem. Sien Job 42:7 se kanttekening. Asof ’n mens sê: Aangaande dit of dat; dit is, van hierdie of daardie saak. Sien ook Ps. 59:18 se kanttekening. Anders: Ek sal die besluit, of gebod of volgens die gebod (naamlik wat die Vader aan My gegee het), oorvertel of vertel.
17 Of: insetting, verordening, wat die Vader gemaak het oor My, as sy enige en ewige Seun; soos dadelik in die volgende vertel word; as ’n fondament, waarop God Hom tot die Hoof en Here oor sy kerk gestel het. Sien oor hierdie besluit verse 6, 8, ens. Vgl. Filip. 2:6, 9, ens. Kol. 1:15-18.
18 Dit moet ’n mens verstaan van die ewige, onbegryplike, goddelike geboorte van die Seun van die Vader. Daarvan is die waarheid op verskeie maniere in die Ou en in die besonder in die Nuwe Testament geopenbaar, in die besonder deur die opstanding uit die dood. Rom. 1:4.”
Psalm 2:12, “27Kus die Seun, dat Hy nie toornig word…”
Kanttekening 27: “Dit is, eer Hom as my ewige Seun, en neem Hom as jul Koning aan, glo in Hom, wees Hom onderdanig. Vgl. Gén. 41:40 se kanttekening. 1 Sam. 10:1.”
Psalm 110:1 “1Die HERE het 2tot my Here 3gespreek: 4Sit aan my regterhand, 5totdat Ek u vyande maak ’n voetbank vir u voete.”
“1 Naamlik God die Vader.
2 Dit is, tot Christus, wat Dawid hier sy Here noem, want Christus is die Seun van Dawid na die vlees, maar Dawid se Here, aangesien Hy ’n waaragtige God is saam met God die Vader en die Heilige Gees. Hy is ’n Here van alle mense, maar insonderheid van sy uitverkorenes. Sien Matt. 22:43, 45. Mark. 12:36. Luk. 20:42. Hand. 2:34. Hebr. 1:13.
3 Naamlik in sy ewige raad, wat Hy vir ons op sy bepaalde tyd geopenbaar en laat verkondig het.
4 Dit is, heers in heerlikheid en majesteit, in die hemel en op aarde, 1 Kor. 15:25. Ef. 1:20, ens. Hebr. 1:3, 13; 8:1; 10:12, 13. Hierdie manier van spreek is geneem na aanleiding van die konings, wat diegene wat hulle wou eer, aan hul regterhand laat sit het. Sien 1 Kon. 2:19. Ps. 45:10.
5 Dit beteken: Totdat Ek u vyande (naamlik die vervolgers van die Kerk, ja, die dood self, 1 Kor. 15:25, 26) aan U onderwerp het. Hieruit kan ’n mens geensins tot die gevolgtrekking kom, dat Christus nie ’n ewige Koninkryk sou besit nie, hoewel die manier van die bediening van die Ryk van Christus, soos dit nou is, op die laatste dag met die eindoordeel sal ophou; want dan sal daar geen vyande meer wees wat die Kerk van Christus skade kan berokken nie, 1 Kor. 15:24, 28. Sien Gén. 28:15 se kanttekening.”
Psalm 110:4, “Die 17HERE het gesweer, en dit sal Hom nie berou nie: 18U is 19priester avir ewig 20volgens die orde van Melgisédek.”
“17 Sien oor hierdie psalm, insonderheid oor hierdie vierde vers, Hebreërs 7.
18 Of: Wees priester, of: U sal priester wees.
19 Naamlik wat Homself sal offer, op die altaar van die kruis, tot versoening van almal wat in Hom glo, Hebr. 5:9; 9; 10.
20 Of: na die wyse of gelykheid van Melgisédek, wat nóg begin van dae nóg einde van lewe gehad het. Net so: soos Melgisédek ’n koning en ook ’n priester was, Gén. 14:18, net so ook Jesus Christus, van wie Melgisédek ’n voorbeeld was.”
Psalm 110:5, “21Die Here aan u regterhand 22verbrysel 23konings 24op die dag van sy toorn.”
21 Naamlik die Here Jesus Christus, wat aan u regterhand sit; en so spreek Dawid hier God die Vader aan; of hy spreek die volk van God aan, aan wie beloof word dat Christus die Here hul sal bystaan en verdedig, soos in Ps. 16:8; 109:31.
22 Of: sal verbrysel of deursteek. ’n Profetiese wyse van spreke.
23 Verstaan hier sulke konings en prinse wat hul teen Christus verset en sy Kerk vervolg, soos in Ps. 2:9, 12.
24 Dit is, op die tydstip wat God bestem het dat sy toorn sal uitbreek.”
Ek het al heelwat navrae ontvang oor die vordering van ‘Die Statevertaling se kanttekeninge in Afrikaans’ vertaalprojek. Ek plaas met erkenning die volgende artikel van die Gereformeerde Bijbelstichting wat die projek lei, vir u kennisname, en met erkennning aan die bron. U gebede vir en ondersteuning van die projek word baie waardeer:
Vertaling kanttekeningen in het Afrikaans
Sinds enkele jaren werkt de GBS aan de vertaling van de kanttekeningen uit de Statenbijbel naar het Afrikaans (Zuid-Afrikaans), voor gebruik onder christenen in Zuid-Afrika. Alle kanttekeningen worden compleet vertaald, en zijn bedoeld om gebruikt te worden naast de tekst van de Afrikaanse Bijbel van 1933/1953. Deze Afrikaanse Bijbel, aan het begin van de 20e eeuw vertaald door ‘Totius’ ofwel prof. J.D. du Toit en andere Zuid-Afrikaanse theologen, staat bekend als de klassieke bijbelvertaling van Zuid-Afrika. De vertaling kenmerkt zich net als de Statenvertaling door letterlijkheid (formele equivalentie), en is gebaseerd op dezelfde grondtekstvorm (de masoretische tekst voor het O.T. en de textus receptus voor het N.T.). De vertalers waren allen overtuigd gereformeerd. Nadat de Bijbel gepubliceerd was in 1933, is deze in 1953 nog een keer in (licht) gewijzigde vorm verschenen.
Ondanks de overeenkomsten zijn er toch ook heel wat verschillen tussen de Statenvertaling en de Afrikaanse Bijbel van 1933/1953. Dit heeft er onder andere mee te maken dat er driehonderd jaar ligt tussen de verschijning van beide vertalingen. Het taalkleed van de Statenvertaling is vanzelfsprekend anders dan dat van de ‘Totius-vertaling’. Bovendien is het Afrikaans ontstaan uit het Nederlands dat de kolonisten spraken toen zij in de 17e eeuw aankwamen in Zuid-Afrika, maar heeft het een geheel eigen ontwikkeling gehad. In sommige opzichten is het een taal die minder mogelijkheden heeft dan het Nederlands. Zo is er in het Afrikaans geen verschil te maken tussen ‘hij heeft gedaan’ en ‘hij had gedaan’. ‘Hij deed’ bestaat bovendien niet als aparte werkwoordstijd. Deelwoorden zoals ‘zeggende’ zijn bijna geheel onbekend. Aan de andere kant heeft het Afrikaans qua woordenschat veel overeenkomsten met oudere vormen van het Nederlands, en zijn woorden als ‘goedertierenheid’ en ‘barmhartigheid’ nog bekend.
Verder zijn er soms op basis van de grondtekst meerdere vertaalkeuzes te maken, waarbij de Statenvertaling het een koos, en de Afrikaanse Bijbel het ander. In zulke gevallen is het vaak zo dat de kanttekening van de Statenvertaling niet meer goed past bij hetzelfde vers in de Afrikaanse Bijbel. Om toch zoveel mogelijk recht te doen aan de inhoud van de kanttekeningen, proberen we in zulke gevallen door middel van een harmonisatie toch een brug te maken tussen beide betekenissen. Een voorbeeld:
Exodus 6:8
SV: En Mozes sprak alzo tot de kinderen Israëls; doch zij hoorden naar Mozes niet, vanwege de benauwdheid des geestes en vanwege de harde dienstbaarheid.
AFR33/53: Moses het toe so met die kinders van Israel gespreek, maar hulle het nie na Moses geluister nie, uit ongeduldigheid en weens die harde diens.
Ter harmonisatie is in de vertaalde kanttekening, die anders inhoudelijk niet genoeg zou aansluiten, eerst de keuze van de Statenvertaling en de letterlijke weergave van het Hebreeuws toegevoegd:
“Of: benoudheid. Hebr.kortheid van gees. Die Israeliete was zo oorbluf en onderdruk, dat hulle liewer onder die slawerny van die Egiptenaars wou bly, as dat Moses sou voortgaan om hulle te verlos, omdat hulle gevrees het dat hulle nog slegter behandel sou word. Sien Ex. 14:12 en Job 21:4 se kanttekening.”
Hoewel momenteel de eerste versie van de vertaling van de kanttekeningen gereed is, kost het nog heel wat inspanning en tijd om de vertaling te controleren en harmonisaties zoals hierboven toe te passen. Vervolgens resteert nog het eveneens ingewikkelde en tijdrovende proces van de opmaak van de tekst en het drukken ervan. Mocht u dit project willen steunen, dan kunt u uw gift overmaken op Bank: NL96 RABO 0129 4451 18 of: NL25 INGB 0001 3558 24 t.n.v. Geref. Bijbelstichting te Leerdam. Bij voorbaat hartelijk dank.
DIE DIREKTE VERTALING GAAN DIE 2020 VERTALING BABELSE VERWARRING VEROORSAAK?
“En hierdie mense was edelmoediger as dié in Thessaloníka; hulle het die woord met alle welwillendheid ontvang en elke dag die Skrifte ondersoek of hierdie dinge so was.” (Hand. 17:11)
Prof. Gerrit Smit (APK), een van die vertalers van die Direkte Vertaling (DV), het ‘n artikel geskryf om moontlike verwarring oor die hoofletter debat aangaande die nuwe DV aan te spreek. Dit kan hier gelees word:
Prof. Gerrit se artikel en my opmerkings wat daarop volg, is my afskop van hierdie onderwerp, alhoewel ek al deur die jare reeds hieroor geskryf het, met die proefvertalings van die Direkte Vertaling, sien hier. Soos ek hier onder ook vermeld, gaan ek in die toekoms, soos ek die DV deurlees, my opmerkings hier plaas vir belangstellendes, wat dit hier en elders graag wil bespreek (nota: u is welkom om die ‘comments’ afdeling hier onder te gebruik, let wel, ek laat geen skuilname en ‘keyboard warriors’ hier toe nie, u moet onder u regte naam hier opmerkings plaas). So hoop ek dit kan bydra om die kerk van Christus te help om hierdie nuwe vertaling billik te evalueer en daaroor besluite te kan neem vir gebruik.
_______________________________________________
Broeders, ‘n vraag oor ‘n sin in die bogenoemde artikel:
“Ons moet onthou dat hierdie vertaling (1933/53-slc) grootliks gebaseer was op die Nederlandse Statevertaling en nie uitsluitlik op die Hebreeuse en Griekse manuskripte van die Ou- en Nuwe Testament nie.”
Nou wat behels ‘grootliks’ en ‘uitsluitlik’ nou eintlik, dit skep vir my verwarring wat met hierdie uitsprake oor die Statevertaling (SV) en 1953/53 vertaling (OAV) én vertalers bedoel word?
Die gereformeerde Nederlandse vertalers skryf voor in die Nederlandse Statevertaling (1657), ‘hoofletters’ bygevoeg vir beklemtoning -slc:
“Bijbel, dat is de ganse Heilige Skrift, vervattende al die Canonieke Boeken des Ouden en des Nieuwen Testaments …. uit DE OORSPRONKLIKE TALE in onze Nederlandse taal getrouwelijk overgezet…”
Die gereformeerde Afrikaanse vertalers van beide die 1933/53 vertaling:
“DIE BYBEL, dit is die ganse Heilige Skrif wat al die kanonieke boeke van die Ou en Nuwe Testament bevat, oorgesit uit DIE OORSPRONKLIKE TALE….”
Beide SV en OAV se vertalers verklaar daarmee hul het uit die ‘oorspronklike tale’ (Hebreeus, Aramees, Grieks) vertaal, nie uit tale van hul eie dag of wat hul taal voorafgegaan het nie.
Natuurlik het hul soos seker alle vertalers deur die eeue gedoen het, heeltyd vertalings en ander tale vergelyk, en, omdat Nederlands en Afrikaans so nou verwant is aan mekaar veral meer in die verlede), gaan daar vanselfsprekend baie ooreenkomste wees, hoe dan anders.
En, hoekom is dit ‘n probleem vir baie, as albei ‘uit die oorspronklike’ by die dieselfde woorde, frases, ens. uitkom, dan beteken dit dalk juis dat albei getroue vertalings is volgens die ‘oorspronklike’ of hoe? (en ja, natuurlik is daar ook verskille tussen Ned. en Afr., en soms groot verskille [vandag baie meer!], wat ek goed agtergekom het toe ek die afgelope paar jare gehelp het om die kanttekeninge van die Statevertaling in Afrikaans te vertaal).
Maar die punt is, beide die Statevertaling en OAV verlaar dit is ‘uit die oorspronklike tale’ as brontale gedoen, nie ‘uit die Latyn/Frans/Duits/Nederlands, ens.’ nie, of hoe?
Of het die Statevertaling en OAV vertalers nie uit die ‘oorspronklike tale’ vertaal nie, of het hul dit dalk ‘baie swak’ gedoen, of moes daardie woorde nie voor in die Bybelvertalings gewees het nie?
Indien hul wel nie uit die oorspronklike vertaal het nie en/of swak gedoen het, dan moet ons eerlik wees en dit sê of, hoe?
Ek is versigtig vir die gevaar van ‘n (evolusionisties-post?)moderne benadering wat moontlik beweer aangaande die vertalers wat ons deur die eeue voorgegaan het:
a) hulle kon en het nou nie eintlik so goed vertaal nie, hulle het maar bloot ander tale se vertalings vertaal, nie ‘uit die oorspronklike’ nie, en/of,
b) eers nou in die 20/21ste eeu met al ons geleerheid, taaltegnieke, nuwe ontdekkings, nuwe tekste(?) kan ons nou eers waarlik korrek en duidelik en goed vertaal in ons taal, ‘nou’ is die Bybel vir die eerste keer ‘duidelik’?
Het ons al werklik mooi gedink wat al die verreikende implikasies is van sulke stellings, hoe goed ons dit ookal bedoel met al ons verbeterings aan Bybelvertalings?
Ja, daar is seker ‘n fyn lyn tussen die Woord bly dieselfde van geslag tot geslag deur alle eeue, asook om aan te hou reformeer ook in vertaalwerk, nuwe woorde, taal wat (ten goede) verander, verbeterings wat werklik nodig is, ens.?
En, laat ek dit baie duidelik stel, ek beweer hiermee glad nie dat prof. Gerrit dit wat ek nou laastens noem beweer nie, inteendeel. Maar soos hy, is ek ook eerlik dat daar vir my ook hier nou verwarring is in sekere uitsprake wat gemaak word oor bv. ouer vertalings, ouer/vorige vertalers, soos die van die SV en OAV, en dit moet myns insiens deeglik bespreek en verduidelik word om enige misverstande uit die weg te ruim oor die verlede en hede.
Ek het ook vandag my 2020 vertaling weergawe gekry, ja, DIE HOOFLETTER EEN… (ekself beplan om hopelik later ook hieroor te skryf, om ‘te hoofletter of nie te hoofletter nie’… wat is die konfessioneel-teologies-kerklike implikasies van ‘n hoofletter en nie-hoofletter uitgawe, wat sê ons daardeur vir die kerk van Christus … en die wêreld, oor die Messias van die … Nuwe … én Ou Testament?)
Ek gaan soos ek deur die DV lees, op my blog hier opmerkings maak van wat ek raaklees, in beide die vertaling en notas, boekinleidings, ens. Nie noodwendig net kritiese opmerkings/vrae waar ek dink dit nodig is nie, maar bloot ook om verskille uit te wys in vergelyking met bv. die SV, NAV, OAV, ander verklarende Bybels en notas, ens.
Ek is dankbaar saam prof. Gerrit dit volkome eens oor die wesentlike belangrikheid van die Messiaanse OT in sy dele en geheel, nie ‘net’ omdat die NT die OT ‘van toepassing maak’ op Jesus nie (ek glo die NT erken en bevestig dit wat reeds daar nog altyd staan, hul ontvang dit bloot, hul ‘maak’ dit nie Messiaans nie), maar juis omdat die OT wesentlik, inherent oor die Messias, die Seun van God reeds gaan vanaf die begin tot einde (vanaf Gen. 1 tot Op. 22), ja, nog voor die eerste eeu (en ons en die kerk deur alle eeue) die NT ontvang het en gelees het … soos die NT self, deur die Gees openbaar, 1 Petrus 1:10-12:
“Aangaande hierdie saligheid het die profete wat geprofeteer het oor die genade wat vir julle bestem is, ondersoek en nagevors, en hulle het nagespeur op watter of hoedanige tyd DIE GEES VAN CHRISTUS WAT IN HULLE WAS, gewys het, toe Hy vooruit getuig het van die lyde wat OOR CHRISTUS sou kom en die heerlikheid daarna. AAN HULLE IS GEOPENBAAR dat hulle nie vir hulleself nie, maar vir ons dié dinge bedien het wat julle nou aangekondig is deur dié wat die evangelie aan julle verkondig het in die Heilige Gees wat van die hemel gestuur is—dinge waarin die engele begerig is om in te sien.”
“Ek, Jesus, het my engel gestuur om hierdie dinge aan julle voor die gemeentes te betuig. Ek is die wortel en die geslag van Dawid, die blink môrester.” (Op. 22:16)
Laastens, vra ek vir almal wat lief is vir die Here, vir sy Woord (in ons eie taal) en sy kerk, ook onder ons Afrikaanse volk:
Beoordeel elke vraag of kritiek oor die DV (en ander vertalings) van wie dit spesifiek kom, en elkeen op sy meriete.
Die feit dat ek op grond van wat ek reeds uitgewys het groot besorgdheid het oor die DV (gaan kyk hier en vergelyk wat het verander of nie in die nuutste DV uitgawe), beteken nie ek is saam op sommiges se “heksejag en samesweringsteorië bootjie nie’, of om vertalers persoonlik aan te val nie, ens.
Iteendeel, ek ken van die vertalers en medewerkers as kinders van die Here vir wie ek groot respek het, maar ek glo ons kan wel in liefde met mekaar verskil, al is dit selfs sterk verskil oor sekere sake en vertalings, en of dit gebruik kan of moet word.
Sien daarom my ‘kritiese opmerkings’ wat ek reeds gedoen het, en in die toekoms gaan doen, in die lig van ‘n medegelowige wat saam wil buig voor God se Woord, wat ons saam liefhet (Ps. 19; 119; 2 Tim. 3:15-17) en daarvoor bewe in eerbied en ontsag (Jes. 66:2).
Hoop regtig ons kan goeie gesprekke oor die DV voer, want ja, ten einde wil ons graag ‘n betroubare getroue vertaling gebruik in ons eie taal vir ons kerke, vir ons volks- en taalgenote behou.
Broedergroete in Jesus Christus, die Messias-Koning van die OT en NT, die genadeverbond van die Ou en Nuwe Testamentiese bedelings
Die vleesgeworde en geskrewe Woord is volkome (1 Petrus 1:13)
Lees: 1 Petrus 1:1-13
Teks: “DAAROM, omgord die lendene van julle verstand, wees nugter en hoop volkome op die genade wat julle deel word by die openbaring van Jesus Christus.” (1 Petrus 1:13)
Tema: NGB artikel 7: Die volkomenheid van die Heilige Skrif
Preekopname (GK Carletonville, 2020-10-25, nota: die inhoud van die preek en teksnotas hier onder stem nie altyd ooreen nie, die audio preek is meer volledig):
Geliefdes in ons Here Jesus Christus,
Petrus verkondig deur die Gees aan die gelowiges in die verstrooiing, v. 1
en dus ook aan ons, die Evangelie van Jesus Christus.
In vers 13 spesifiek die woorde:
“DAAROM, omgord die lendene van julle verstand, wees nugter en hoop volkome op die genade wat julle deel word by die openbaring van Jesus Christus.” (1 Pe 1:13)
Ja, hoop ‘volkome’ op die genade van die Vader,
dit is die evangelie, wat julle by die openbaring van Jesus,
deur die krag van die Gees ontvang het.
En waar spesifiek hoor die kinders van die Here in die verstrooiing,
die Evangelie ‘volkome’?
Ja, daar in die eerste eeu deur die apostels self se getuienis en prediking,
maar dan ook v. 9-12, en later 2 Pe. 1:16-21,
deur die geskrifte van die OT en NT wat – ons in die woorde van NGB art. 2 – die heilige Goddelike Skrif noem,
Die vleesgeworde Woord, Jesus Christus, openbaar vir ons die Vader,
openbaar vir ons in die OT en NT sy geskrewe Woord.
Dit wat ons al geleer het sover, vanaf artikel 1 tot hier waar ons nou is.
Die enige God wat … sleutelwoord ‘volkome’ wys is, NGB art. 1
gee vir ons sy ‘volkome’ Woord, NGB art. 2-7,
wat in die woorde van NGB art. 7, die eerste twee sinne:
“… die wil van God volkome bevat en dat alles wat die mens vir sy saligheid moet glo, daarin voldoende geleer word1. Aangesien die hele wyse waarop God deur ons gedien moet word, daarin breedvoerig beskrywe word, mag ook niemand, selfs nie die apostels nie, anders leer as wat ons reeds deur die Heilige Skrif geleer word nie2 – ja, al was daar ook ‘n engel uit die hemel, soos die apostel Paulus sê (Gal 1:8). En aangesien dit verbode is om iets by die Woord van God by te voeg of daarvan weg te laat (Deut 12:32) 3, blyk dit duidelik dat die leer daarvan heeltemal volmaak en in alle opsigte volkome is. …”
In NGB bely ons in navolging van die Skrif,
dat die ‘openbaring van Jesus Christus’ 1 Pe. 1:13,
van Gen. tot Op., en soos ons dit nou het in die OT en NT,
volkome is, volmaak is, ja, in alle opsigte,
die sentrale boodskap: die koninkryk en skap van God in JC deur die krag van die HG, asook elke liewe detail, is volmaak en volkome.
Die volkomenheid beteken juis dit, dit is perfek, dit is volmaak, dit is genoeg, voldoende, ons is daarmee tevrede, niks hoef bygevoeg te word of weggeneem te word nie, alles is daar wat nodig is, berus daarby, en daarom ook die woorde van Deut. 12:32 …”En aangesien dit verbode is om iets by die Woord van God by te voeg of daarvan weg te laat”
Ja, in die woorde van NGB art. 4, “daar kan niks teen ingebring word nie”
En, daarmee moet ons – die kerk in die verstrooiing (1 Pe. 1:1) …. tevrede wees: die Bybel is genoeg, volkome.
MAAR, nou die groot vraag: waarvoor is is die Bybel ‘genoeg’, volkome?
Vir letterlik alles in die lewe ?
Leer die Bybel vir my watter kleur hemp ek moet aantrek,
Of hoe om met rekenaars te werk
Of gee die Bybel vir my die naam met wie ek moet trou,
Of waar ek moet bly.
Wel, volgens art.2 leer die Bybel ons wel hoe om tot eer van God te lewe,
in alles van my lewe, sien 1 Kor. 10:31.
So die Bybel gee vir my die algemene raamwerk en beginsels,
waarbinne ek die besluite kan neem,
Bv. die Bybel gee my nie naam nie, maar wel vereistes met wie ek moet trou, sien 1 Kor. 7:39.
Die Bybel is nie ‘n wetenskaplike handboek van alles en nog wat in die lewe nie … dank God, daarvoor, want die wetenskap is nie volkome, perfek nie, verander heeltyd, is vol foute en feilbaar.
Die Bybel is ‘n openbaringshistoriese Boek, onfeilbaar in alles wat dit spreek.
Waaroor gaan die ‘genoegsaamheid’ hier?
Dit lees ons in die eerste 2 sinne van ons belydenis:
Ons glo dat hierdie Heilige Skrif die wil van God volkome bevat en dat alles wat die mens vir sy saligheid moet glo, daarin voldoende geleer word. Aangesien die hele wyse waarop God deur ons gedien moet word, daarin breedvoerig beskrywe word.
Dit behels dus die twee wesentlike sake:
– saligheid, d.w.s. die mens se redding
– die hele wyse waarop God gedien moet word
Let wel, die ‘gedien’ moet word, wys hier spesifiek op die erediens aan
en aanbidding van God.
Verduidelik: ‘lewensdiens’ en ‘erediens’ Latyn: cultus divinus
Lewensdiens bely ons in NGB art.2 (asook NGB art. 24, 25, 36)
Hier gaan dit bepaal oor die erediens en aanbidding in NGB artikel 7
Dus, eerstens, die Skrif leer volkome, genoegsaam van ons saligheid, van ons redding.
Dit wat ons gehoor het in v. 3, 11 en 12 …. (lees)
En, wat nou belangrik is, dit is genoeg, alles wat noodsaaklik is om te weet van Jesus, God se reddingsplan, hoekom en hoe ons gered word … God se wil aangaande ons redding, vind ons ‘volkome’ in die Bybel
– daar is nie ‘n nuwe openbaring of verlossingswyse nodig nie.
– ons het dit reeds in die Bybel
– ons het nie nuwe apostels nodig nie
Dink aan Paulus se woorde ook in 1 Kor.15:
3 Want in die eerste plek het ek aan julle oorgelewer wat ek ook ontvang het, dat Christus vir ons sondes gesterf het volgens die Skrifte; 4 en dat Hy begrawe is, en dat Hy op die derde dag opgewek is volgens die Skrifte; 5 en dat Hy aan Céfas verskyn het; daarna aan die twaalf.
Alle ander boeke, mense is hulpmiddels, maar om te weet wat ons moet glo vir ons saligheid, daarvoor is die Bybel genoegsaam.
Maar, tweedens, ook hoe ons die erediens, die aanbidding van God moet inrig, bely ons in sin 2 van NGB art.7:
Aangesien die hele wyse waarop God deur ons gedien moet word, daarin breedvoerig beskrywe word, mag ook niemand, selfs nie die apostels nie, anders leer as wat ons reeds deur die Heilige Skrif geleer word nie – ja, al was daar ook ‘n engel uit die hemel, soos die apostel Paulus sê (Gal 1:8). En aangesien dit verbode is om iets by die Woord van God by te voeg of daarvan weg te laat (Deu 12:32), blyk dit duidelik dat die leer daarvan heeltemal volmaak en in alle opsigte volkome is.
Geliefdes, ook ALLES wat ons moet weet aangaande die aanbidding van God,
Alles wat ons nodig het om Hom te loof en te prys,
vind ons in die Bybel
Die belydenis beklemtoon die genoegsaamheid van die Skrif vir aanbidding, die erediens aan God, met woorde soos:
– ‘daarin breedvoerig beskrywe’
– ‘verbode om iets by te voeg of weg te laat’
– ‘ die leer van die Skrif is heeltemal volmaak en in alle opsigte volkome’
In die OT vir hul tyd was wat God geopenbaar het genoeg om te leer van hul saligheid,
sien 1 Pe. 1:10-12,
maar ook vir hul erediens, daarom bv.
Deut.4:2 lees ons dan ook God se uitdruklike bevel:
Luister dan nou, Israel, na die insettinge en die verordeninge wat ek julle leer om te doen, sodat julle mag lewe en inkom en die land wat die HERE, die God van julle vaders, aan julle sal gee, in besit mag neem.
2 Julle mag by die woord wat ek julle beveel, niks byvoeg nie, en julle mag daar niks van weglaat nie; sodat julle die gebooie van die HERE julle God mag onderhou, wat ek julle beveel.
En in Deut.12:29-32, wat hier in NGB aangehaal word:
32 Alles wat ek julle beveel, dit moet julle sorgvuldig hou; jy mag daar niks byvoeg en daar niks van weglaat nie.
En, as iemand dink dit was net in die OT, dat God volgens sy bevele gedien wil word, dat ons nou skielik in die NT God se erediens/aanbidding moet aanvul met ons eie idees en planne van aanbidding, nee, dink weer
In Matt.15 verwerp Jesus juis die gedagte dat sy Woord en erediens nie genoeg is nie, as ons lees:
8 Hierdie volk nader My met hulle mond en eer My met die lippe, maar hulle hart is ver van My af.
9 Maar tevergeefs vereer hulle My deur leringe te leer wat gebooie van mense is.
Matt.28:19, as die Here die dissipels nader roep, bevel gee om orals die evangelie te verkondig, volke in sy Naam te doop, dan hoor ons ook die woorde:
En leer hul om alles te onderhou wat Ek beveel het
Ja, die bevele van die Here is genoeg, dit is volkome vir ons erediens, vir ons redding
Ons mag niks byvoeg, of niks weglaat nie, waarsku ons belydenis ons vanuit die Skrif, omdat die Woord volmaak en in alle opsigte volkome is.
Die groot tragedie van ons tyd, is dat die Skrif nou glad nie meer as genoegsaam beskou word nie
Die mens soek by homself en valse godsdienste om idees by te voeg by die Bybel, byvoeging by die redding en aanbidding van God, en daarteen waarsku die belydenis in die volgende sinne:
Ons mag ook geen geskrifte van mense, hoe heilig die mense ook al was, met die Goddelike Skrif gelykstel nie; ook mag ons nie die gewoonte of die groot getalle of oudheid of opvolging van tye of van persone of kerkvergaderings, verordeninge of besluite met dié waarheid van God gelykstel nie, want die waarheid is bo alles. Alle mense is immers uit hulleself leuenaars en nietiger as die nietigheid self (Psa 62:9 [Ou Vert. Vers 10]). Ons verwerp daarom met ons hele hart alles wat nie met hierdie onfeilbare reël ooreenkom nie, soos die apostels ons leer as hulle sê: “…maar stel die geeste op die proef of hulle uit God is” (1Jo 4:1) en: “As iemand na julle kom en hierdie leer nie bring nie, ontvang hom nie in die huis nie…” (2Jo 1:10).
Rome was alreeds daarmee besig gewees om te sê dat die Skrif nie genoegsaam/volkome is vir ons redding en erediens nie
Hulle leer nou nog:
Redding: genade ja, maar plus werke. Christus doen alles, maar jy moet byvoeg met jou werke, hetsy deur die sakramente of jou geloof as ‘werk’.
Die sakramente is nog nodig vir saligheid, ens.
Erediens: dink aan al die seremonies wat hul weer byvoeg by die erediens. Dit is ook Rome wat die tradisie van kerklike feesdae en ekstra liedere so sterk bevorder, en baie protestante het gevolg.
Kanon: apokriewe boeke bygevoeg (sien weer NGB artikel 6), asook later dat die Pous ook soos die Skrif onfeilbare uitsprake kan maak, tradisie bevat ook gesag en waarheid gelyk aan die Skrif.
Leringe bygevoeg: Maria is medemiddelaar, vir altyd ‘n maagd, bid deur en vir heiliges, ens.
MAAR ook die pinkster en charismatiese groepe, wat nog openbaringe, tale, apostels en nuwe visioene soek in stryd met NGB art. 7 se Skrifleer.
Daarom die belydenis: – geen mense se boeke, geskrifte gelyk aan die Skrif nie
– ook nie tradisies of getalle of vergaderings nie: as my voorvaders verkeerd gedoen het … dan moet ons reformeer volgens die Skrif.
– ons doen dinge omdat Skrif dit leer, en nie omdat die meerderheid mense dit wil hê nie, of minderheid nie, sien Ex. 23:1-3
of omdat dit populêr is,
of omdat ander kerke, al is dit die meerderheid so sê nie
Die belydenis, in navolging van die Skrif waarsku juis daarteen:
Alle mense is immers uit hulleself leuenaars en nietiger as die nietigheid self (Psa 62:9
Die verskeurdheid van kerke bevestig juis dat die kerk nie waarheid kan skep of self bron en norm wees nie.
God en sy Woord, die redding en erediens daarin is volmaak en volkome, nie die mens wat onvolkome en nietig en onvolmaak is nie.
Hoe kan ons nietige mense dan ‘n beter erediens as God uitdink?
LET WEL: ons is nie teen tradisie, mense, vergaderings, getalle ens. opsigself nie, ons leer graag van mekaar, ons het belydenisskrifte, ons het tradisies wat goed is, MAAR, dit is nie normatief, die waarheid self nie, maar dit wys en getuig van die waarheid, God en sy Woord!
In die woorde van ons belydenis: “…WANT DIE WAARHEID IS BO ALLES”
Alles moet God en sy Woord dien en daarna wys, en daaraan getoets word.
In ons eie geskiedenis het die eerste geslag doppers hul juis op art.7 beroep om die Gesange uit te weer.
Van der Vyver (Dirk Postma) wys daarop dat die Doppers hul beroep het op skrifgedeeltes soos Deut.4:2; Matt.15:9 en Op.22:19, om te bevestig:“dat die invoer van die Gesange gelykstelling was van ‘n menslike geskrif met die geïnspireerde Woord van God. Met ‘n beroep op Art.7 van die Nederlandse Geloofsbelydenis het hulle die Woord van God as volmaak en genoegsaam beskou, waaraan niks toegevoeg mog word nie. Die Gesange naas die Psalms in die erediens het hulle beskou as sodanige toevoeging.”[1]
Daarom is hierdie belydenis vir ons so ‘n kosbare ‘n belydenis!
Die belydenis sê eenvoudig: wat ons redding betref en hoe ons die Here moet dien in die erediens, in aanbidding word volkome in die Skrif vir ons gegee, en daarmee moet ons TEVREDE wees.
Hoor dieselfde sentiment op ander plekke in ons belydenis:
NGB art.24 ons heiligmaking en goeie werke: ons moet ons voortdurend oefen in die werke wat God in sy Woord beveel het.
NGB art.32: Ons glo verder dat die regeerders van die kerk, al is dit nuttig en goed om onder mekaar ‘n bepaalde orde tot instandhouding van die liggaam van die kerk in te stel en te handhaaf, tog noukeurig moet oppas om nie af te wyk van wat Christus, ons enigste Meester, vir ons ingestel het nie.
NGB 33: Verder is ons tevrede met die aantal sakramente wat Christus, ons Meester, vir ons ingestel het en wat slegs twee is, naamlik die sakrament van die doop en van die heilige nagmaal van Jesus Christus.
NGB art.35: Ons verklaar dat ons tevrede moet wees met die verordening wat Christus en sy apostels ons geleer het en ons sê dieselfde as wat hulle daarvan gesê het. En daarom verwerp ons alle menslike versindsels en alle wette wat mense sou wil invoer om God te dien en om, op watter manier ook al, die gewetens daardeur te bind en te dwing.
Dus:
God se redding in Christus, is genoeg en volkome, ons is daarmee tevrede. Dit is volbring, volkome!
God het vir ons 66 boeke gegee, as sy Woord, en dit is vir ons genoeg, ons is daarmee tevrede!
God het in die NTvir ons die Sondag as sabbatdag gegee, en dit is genoeg en ons is daarmee tevrede!
God het in sy Woord vir ons sy Sangboek gegee, die Psalmboek, dit is genoeg en ons is daarmee tevrede!
God het vir ons 2 sakramente ingestel deur Christus, dit is genoeg en ons is daarmee tevrede!
God het geopenbaar oor wie in die besondere ampte moet dien in sy eredienste, dit is genoeg!
Ek hoop u sien die patroon, geliefdes:
Die vraag is nie soseer, bv. is sielkunde of filosofie verkeerd, of gesange, of die apokriewe boeke, of die feesdae of die ander dinge wat mense wil byvoeg by God se erediens nie.
Dit gaan daaroor dat dit wat God reeds gegee het, genoegsaam, volkome is en ons moet daarmee tevrede wees.
In 2 Kor.12:9 sê God vir Paulus:
9 En Hy het vir my gesê: My genade is vir jou genoeg, want my krag word in swakheid volbring. Baie liewer sal ek dus in my swakhede roem, sodat die krag van Christus in my kan woon.
Geliefde,
Is God se genade vir u genoeg ?
Is Jesus se redding vir u genoeg
Is God se erediens in die Skrif, vir u genoeg ?
Of probeer u byvoeg en wegneem na goeddunke,
soos dit u begeertes en behoeftes of ons tydsgees pas ?
Is u ontevrede met die Skrif, met die Psalms, met die rusdag van die Here, dalk ontevrede met Christus self?
Ag, mag dit nie so onder ons wees nie!
Laat ons tevrede wees:
In die woorde wat ons gesing het uit Ps. 131,
Voorwaar my siel is in my stil,
weer één met God se heil’ge wil.
Net soos ‘n kind, tevrede by
sy moeder, is my siel in my.
131:3
Laat Isr’el op die HEER vertrou,
sy hoop op Gods ontferming bou,
en stil berus in sy beleid
van nou af tot in ewigheid.
Laat ons, in die woorde van 1 Pe. 1:13, die lendene van ons verstand omgord, nugter wees, en volkome hoop op die genade wat ons deel geword het met die openbaring van Jesus Christus.
LAAT U KONINKRYK KOM DIE BYBELS-GEREFORMEERDE KONINKRYKSBESKOUING
Gereformeerdes bely in navolging van die Heilige Skrif, ons koninkrykbeskouing in die Heidelbergse Kategismus, Sondag 48:
Vraag: Wat is die tweede bede? Antwoord: Laat u koninkryk kom. Dit is: Regeer ons so deur u Woord en Gees dat ons ons hoe langer hoe meer aan U onderwerp1. Bewaar u kerk en laat dit groei2. Vernietig die werke van die duiwel, elke mag wat teen U opstaan, en alle kwaadwillige planne wat teen u heilige Woord bedink word3, totdat die volkomenheid van u ryk kom4 waarin U alles in almal sal wees5.
Skriffundering:
Psalm 119:5; Psalm 143:10; Matteus 6:33
Psalm 51:20; Psalm 122:6-7
Romeine 16:20; 1 Johannes 3:8
Romeine 8:22-23; Openbaring 22:20
1 Korintiërs 15:28
Ek plaas dr. SJ van der Walt se verklaring van hierdie Koninkryksondag graag hier, bestudeer dit gerus, sodat dit ons ook kan help om te leer wat ons roeping en toekoms is vir ons hele lewe, om in die woorde van ons Here Jesus, eers sy koninkryk en geregtigheid te soek, en dan sal al die dinge wat ons nodig het, vir ons bygevoeg word (Matt. 6:33).
“Maar soek eers die koninkryk van God en sy geregtigheid, en al hierdie dinge sal vir julle bygevoeg word” — Matt. 6:33.
Die tweede bede van die “Onse Vader” gaan in teen die ryk van satan hier op aarde. Die gelowige verkeer diep onder die besef van die sondige toestand van die wêreld. Deur die sondeval het die mensdom onder die mag van satan gekom. Ons lees in Luk. 4:5-7 hoedat satan Christus op ‘n hoë berg gebring en hom al die koninkryke van die aarde getoon het en vir Hom gesê het: “Ek sal U al hierdie mag gee en hulle heerlikheid, want dit is aan my oorgegee, en ek gee dit aan wie ek wil. As U my dan aanbid, sal alles aan U behoort”.
Goddank dat Christus nie voor die versoeking beswyk het nie! Dan was die wêreld verlore. Vir ‘n tydjie sou Hy in mag en glorie geregeer het, om uiteindelik te gronde te gaan en saam met die aardse ryk in die graf weg te sink. Immers, dit is die kenmerk van al die wêreldryke, die ryke van satan, dat, alhoewel hulle uiterlik skitter in glorie, mag en rykdom, hulle tog innerlik verdorwe is en hulle die kiem van die verderf in hulle dra. Hoe groot en magtig ook die wêreldryke mag wees, nie een van hulle sal bly bestaan nie. Die ewige lewe en die ware geluk is nie in hulle te vinde nie. En daarom het Christus gekom om ‘n ander, ‘n hemelse Koninkryk te stig. ‘n Ryk wat sal bly tot in alle ewigheid. ‘n Ryk van onverganklike vrede en geluk, waarin die sonde en die dood g’n plek meer sal hê nie. En daardie Koninkryk het Christus dan gestig deurdat Hy satan op Gólgota oorwin het.
Nou heers Hy as Koning en stry Hy deur sy kerk om die mag van satan vir goed te breek en sy Koninkryk op aarde uit te brei totdat die volkomenheid bereik sal wees en God weer alles sal wees in almal (vgl. 1 Kor. 15:27 en 28). Daarom het God aan Hom alle mag gegee en ‘n naam wat bo elke naam is, sodat elke knie voor Hom sal buig (Fil. 2:9-11). Die ganse geskiedenis draai om hierdie stryd tussen die koninkryk van die hemele en die ryk van satan, die owerste van hierdie wêreld.
Die gelowige stry tot die dood toe om die ryk van Lig en Vrede op aarde te laat seëvier. Hy besef dat daar g’n geluk, g’n vrede op aarde kan wees, solank God nie in Christus Jesus as die enigste Koning van hemel en aarde erken en gedien word nie. God regeer wel ook vandag op die aarde, sodat daar niks buiten sy wil geskied nie. Maar tog moet Hy met dwang heers oor die magte wat Hom weerstaan. Daar is dus gedurig stryd en onrus. En vrede kan daar alleen kom wanneer alles en almal vrywillig in die liefdediens van God staan, wanneer Sy wil die enigste wet op aarde is en alle harte en sinne in Christus saamverbind is tot ‘n volkome en waaragtige eenheid.
Daarom bid die gelowige: “Laat u koninkryk kom”, en voeg hy ook die daad by die woord en stry met alle mag teen al Gods vyande, insluitende sy eie hart, wat ook tot verset teen God geneig is. Sy begeerte is ‘n wêreld wat net één Koning het en waarop net één Koningstroon staan en waar net een septer swaai, nl. dié van God almagtig, Skepper en Verlosser van hemel en aarde.
“REGEER ONS DEUR U WOORD EN GEES” — Vr. 123.
“Leer my om, u welbehae te doen, want U is my God. Laat u goeie Gees my lei in ‘n gelyk land” — Ps. 143:10.
As ons bid: “Laat u koninkryk kom”, dan is dit ‘n versoek, ‘n uitnodiging, ‘n bede tot God dat Hy ons aan Hom wil onderwerp en ons tot gewillige en getroue onderdane van Hom wil maak. Ons vra dan meer van God as net blote leiding, soos die Oxford Groep en ander doen. Nee, ons wil nie net gelei wees nie, ons wil diensknegte wees wat in gehoorsaamheid die wil van ons Heer en Meester doen. Die mens is van nature geneig om hardnekkig en eiesinnig te wees en hy wil graag sy eie baas . wees en oor homself regeer. Die kind van God is egter iemand wat homself verloën en sy knie voor God buig en vir wie dit ‘n eer en voorreg is om ‘n dienskneg van God, die Allerhoogste, te wees.
En dan juis is ons vry wanneer Christus ons vrygemaak het van die bande van die sonde en ons aan God verbind het met bande van kinderlike liefde en trou. Daartoe gebruik God sy Woord en Gees. Wanneer die Woord deur die Gees in ons harte geplant word, dan word ons nuwe skepsele en word die boeie van satan in ons lewe verbreek. En so word God dan Koning oor ons en regeer Hy in ons harte.
Maar die bede: “Laat u koninkryk kom“, is dan ook gerig teen al die werke van die duiwel in die ganse wêreld, selfs ook onder die heidendom! Die begeerte van die gelowige is dat God altyd en oral Koning moet wees. Hy moet regeer in ons huise, in die kerk, in die skole en universiteite, in ons maatskaplike en politieke lewe. Daar mag g’n enkele organisasie van watter aard ook wees wat God nie as Koning erken en dien nie. Dit is die ideaal van die gelowige, waarvoor hy bid en werk. En selfs onder die heidendom het hy net die een groot gedagte wat hom besiel in sy sendingswerk, en dit is “Laat u koninkryk kom!”
Dis nie in die eerste plek uit liefde vir die heiden of met politieke bybedoelings dat hy die heidendom vir die Christendom wil win nie; nee, dis net met die loflike gedagte dat God in Christus ook daar, onder die heidene, moet regeer en dat satan se ryk daar neergewerp moet word. Die gelowige kan nooit tevrede wees as daar nog mense op aarde is wat God se heerskappy nie wil erken nie, selfs al weet hy ook dat hy nie in staat is om almal vir Christus te win nie.
Vandaar die onuitblusbare sendingsywer wat die kerk deur al die eeue heen besiel het. In sy wese is elke gelowige ‘n sendeling wat hom steeds beywer om Gods koninkryk op aarde uit te brei. Daarom kan hy nie stilsit nie. Daarom kan hy hom nie terugtrek in ‘n hoek soos sommige sektes doen nie. Hy kan nie berus in die gedagte dat sy plekkie in die hemel wel versekerd is nie, Dit gaan vir hom nie in die eerste plek om sy eie saligheid nie maar om die eer van God.
En daarom kan hy nie die wêreld aan homself oorlaat nie. Hy kan nie maar dinge laat begaan nie. Nee, hy verset hom met alle mag teen alles en almal wat God se Naam onteer en streef om die ganse wêreld te onderwerp aan sy Koning, Jesus Christus. Daarom bid hy ook steeds: “Kom, Here Jesus, Amen, ja, kom Here Jesus!” (Openb. 22:20).
“BEWAAR EN VERMEERDER U KERK” — Vr. 123.
“Bid om die vrede van Jerusalem; mag hulle wat jou liefhet, rustig lewe. Mag daar vrede wees in jou skanse, rus in jou paleise” — Ps. 122:6 en 7.
God gebruik veral sy kerk op aarde vir die uitbreiding van sy koninkryk. Aan die kerk is die opdrag gegee om die Evangelie te verkondig (Matt. 28:19). En die apostel verbind die geloof aan die Evangelieprediking as hy sê: “Hoe kan hulle Hom dan aanroep in wie hulle nie geglo het nie? En hoe kan hulle in Hom glo van wie hulle nie gehoor het nie? En hoe kan hulle hoor sonder een wat preek?” (Rom. 10:14).
Die doel van die kerk op aarde is dus nie in die eerste plek die redding van siele nie, maar om as instrument in Gods hand te dien vir die uitbreiding van sy koninkryk. Die kerk moet dus nie net daarop uit wees om siele te win, soos in Metodistiese kringe die geval is nie. Nee, die kerk moet in sy wese en optrede steeds soek om God Koning te maak oor alles en almal, waarby die redding van siele dan nie ‘n doel op homself is nie maar. alleen ‘n middel tot ‘n doel, nl. om God se eer te bevorder.
Die kerk is ook nie ‘n maatskaplike organisasie om volkswelsyn te bevorder nie. Die kerk het nie ‘n tydelik-aardse doel nie. Wel sal die kerk deur die prediking hervormend in werk op die aardse toestande en dit deurdring met ewigheids- en hemelse beginsels en gedagtes. Ook die kerklike barmhartigheidswerk het nie sosiale opheffing in die oog nie maar om die koningskap van Christus in sy gemeente te openbaar as die Weldoener en Helper van sy volk.
As ons daarom bid vir die kerk op aarde, dan is dit nie in die gees van kerkverheerliking, asof die kerk ‘n doel op sigself sou wees nie. Die kerk is ‘n instrument om Gods koninkryk te vestig en daarom mag die kerk nie soek om in kerkistiese sin die wêreld te domineer nie. Dis nie die kerk nie maar God wat in Christus die wêreld moet regeer. As mens die aktiwiteite van baie kerke nagaan, kry jy die indruk dat die kerk nie meer sy eie taak en roeping goed verstaan nie. Daar word meer aandag gegee aan politieke, ekonomiese, sosiale en rasse-kwessies as aan die godsdienstige vraagstukke. So kan die kerk naderhand ‘n politieke masjien word en in die gees van Rome die ganse wêreldlewe wil oorheers.
Wel is daar aan allerlei sake ‘n sedelik-godsdienstige aspek verbonde waarop die kerk ‘n duidelike Bybelse getuienis moet gee, maar die kerk mag nie met allerlei menslike aksies en organisasies wil affilieer as ‘n soort hooforganiseerder of besturende direkteur daarvan nie. Die koninkryk van Christus is nie van hierdie wêreld nie (Joh. 18:36, 37).
Daarom moet ons ook steeds vir die kerk bid en nie net altyd klaarstaan om die kerk te kritiseer nie. Die kerk is die mees geseënde instelling op die ganse aarde, en dit sou ‘n ramp vir die wêreld wees as die kerk te gronde moet gaan. Ons moet daarom bid dat die kerk bewaar mag bly teen vervalsing, insinking van die geestelike lewe, wêreldgelykvormigheid, verderwing deur sonde, verdeeldheid en so meer. Ons moet bid vir die ampsdraers en hul gesinne, dat hulle getrou mag bly en krag mag ontvang vir hul uiters moeilike en verantwoordelike werk. Ons moet bid dat die kerk steeds uitgebrei mag word deur aanwas van verbondskinders, deur toetrede uit die heidendom, deur terugkeer van dié wat afgeval het.
Ons moet bid dat die Here mag voorsien in die behoefte aan arbeiders in sy wingerd. En as ons dan so vir die kerk bid, sal ons ook weet om ons plig te doen en die kerk te dien net waar ons kan, met alle middele wat God ons gegee het. Ons sal lewende lidmate wees. Ons sal met vreugde ons bydraes vir die kerk gee en met die kerk saam lewe in alle opsigte. En ons sal op die Sabbatdag nie gemis word onder diegene wat na Gods huis gaan om te bid om die vrede van Jerusalem nie.
“ALLE BOSE PLANNE WAT TEEN U HEILIGE WOORD BED1NK WORD” — Vr. 123.
“Omdat jy die woord van my lydsaamheid bewaar het, sal Ek jou ook bewaar in die uur van beproewing wat oor die hele wêreld kom om die bewoners van die aarde op die proef te stel” — Openb. 3:10.
Die Skrif noem Gods Woord die swaard van die Gees (Efés. 6:17). Dis die magtige wapen in die hand van die kerk waarmee dit Gods vyande moet verslaan en God se koninkryk opbou. Daar is niks bestand teen Gods Woord nie; dit keer nooit leeg terug nie. Dis ‘n tweesnydende swaard en ‘n dodelike wapen. Die Skrif sê: “Die Woord van God is lewend en kragtig en skerper as enige tweesnydende swaard, en dring deur tot die skeiding van siel en gees en van gewrigte en murg, en is ‘n beoordelaar van die oorlegginge en gedagtes van die hart” (Hebr. 4:12).
Satan het dan ook van die begin af sy bitterste aanvalle gerig teen Gods heilige’ en dierbare Woord. Selfs onder die Ou Testament was daar tye dat die Woord van God totaal vergeet is en weer ontdek moes word (vgl. 2 Kron. 34:14 e.v.). Onder die Nuwe Testament was daar ook van die vroegste tye af valse leraars wat die woorde van die Skrif verdraai het en ‘n valse geloof gepropageer het (vgl. Openb. 2:15 en 20).
Ook weet ons uit die kerkgeskiedenis hoe dat daar venynige aanvalle op die Skrif gedoen is om dit bespotlik voor te stel en die waarheid daarvan te betwyfel. Verder het keisers en priesters saamgespan om die Bybel uit die hande van die mense te hou. Daar is soms talle Bybels met vuur verbrand. In die moderne tye was dit weer die ongelowige wetenskap en die Skrifkritiek wat oneindig veel kwaad gedoen het en duiwelse aanslae op die waaragtigheid en betroubaarheid van die Bybel gemaak het.
Desnieteenstaande het die Bybel homself gehandhaaf en het al die aanslae teen die Skrif misluk. En vandag word erken dat die Bybel ‘n wonderlike boek is, ja, selfs ‘n unieke boek, onvergelyklik skoon en verhewe en waaragtig. Ja, daar is ‘n terugkeer tot Skrifstudie, en selfs die ongelowige wetenskap stel hom meer en meer op die algemene standpunt van die Skrif, nl. dat daar ‘n Skepper moet wees wat alles gemaak het en wonderbaarlik bestuur. En weer blyk dit dat “wat dwaas is by God, wyser is as die mense, en wat swak is by God, is sterker as die mense” (1 Kor. 1:25). Die Bybel word vandag gelees in oor die 1100 tale en is die mees gelese boek ter wêreld.
Daarom moet ons steeds bid dat God al die aanslae teen die Bybel mag verydel. Dit sou vir ons en ons kinders in alle opsigte ondergang en verderf meebring as die Skrif uit ons hande moet raak. Dan sou ons g’n troos, g’n raad, g’n lig meer hê op ons lewenspad nie. Nee, ons moet God dank dat ons die Bybel nog ongeskonde mag besit, en ons moet met dankbare harte die Skrifte ondersoek, sodat dit nie naderhand in die kerk of in ons huise onder die stof begrawe word soos dit by Israel in die tyd van Josia was nie.
Bron: Die Vaste Fondament: Dagboek uit die Heidelbergse Kategismus (11-14 Desember)
1 Enige navrae moet per e-pos of whatsapp gedoen word, verkieslik nie telefonies nie.
2 Boeke word nie uitgehou nie, behalwe wanneer inbetaling reeds gedoen is.
3 Daar moet gepoog word om boeke af te haal in Carletonville, Potchefstroom of Pretoria soos prakties gereël. Indien boeke gepos word is dit op u eie risiko. LET WEL: ek pos net deur Postnet of ander privaat pos instansies (minimum bedrag: R100 per pakkie). Pryse hier onder sluit nie posgeld in nie, en moet dus nog by bereken word.
4) Elke opvolgende boeklys vervang die vorige boeklyste en pryse. Ek dateer ook die laaste boeklys op soos boeke verkoop word of daar boeke bykom, so maak seker of die boeke nog beskikbaar is voordat u bestel, dankie.
5) Hier is die rekening vir inbetaling, asook kontak besonderhede:
6.1. Stuur u lys van boeke wat u wil koop na bogenoemde kontakbesonderhede (e-pos of whatsapp).
6.2. Ek sal laat weet wat beskikbaar is en die spesifieke bedrag wat inbetaal moet word, laat weet ook of u boeke gaan kry in Carletonville, Potch of Pretoria, en of dit bv. per Postnet gepos moet word.
6.3. Sodra ek u inbetaling ontvang het, is die boeke u s’n.
————————————————————————————–
Boekelys 9: 13 Oktober 2020
AFDELING A: TWEEDEHANDSE BOEKE – Bybel met Verklarende Aantekeninge, 3 dele volledige stel, R1300-00
– Bybelse Ensiklopedie, FW Grosheide (red), vertaal in Afrikaans, een volume hardeband weergawe, 512 bladsye, R80-00 VERKOOP!
– Bybelse Ensiklopedie, 2 volumes, hersiene uitgawe vertaal in Afrikaans, onder redaksie van WH Gispen, 688 + 316 bl., R150-00 VERKOOP!
[Nota: hierdie boeke, die een volume of 2 volumes is ‘n moet vir elke gelowige huisgesin. Dit verklaar al die belangrikste woorde en terme van die Bybel, en kan as ‘n goeie hulpmiddel vir huisgodsdiens en bybelstudies gebruik word. Ook heelwat kaarte, tabelle, illustrasies, ens.]
– Koraalboek vir Psalms en Gesange, R150-00
– Liedboek van die Kerk: Begeleiersboek, R150-00
– Die Tien Gebooie, prof. PJ De Bruyn, 331bl., R50-00
– Die Brief aan die Romeine kommentaar (swart hardeband), dr. Willie D. Jonker, 207bl., R50-00
– Die Openbaring van Johannes kommentaar (swart hardeband), dr. EP Groenewald, 227bl., R50-00
– Die Hiernamaals: wat sê die Bybel?, klassieke werk van William Hendriksen oor die hiernamaals, verskillende belangrike vrae beantwoord, vertaal in Afrikaans, 205bl., R80-00 (baie skaars boek)
– Quo Vadis? deur dr. Willie Marais, waarin hy verskillende vrae oor die Bybel en etiese vrae van ons tyd beantwoord, hardeband, 324bl., R70-00
– Die dekor van die Nuwe Testament: ‘n Kultuurhistoriese Agtergrondstudie, prof. dr. Schalk Duvenhage, goeie boek om die regte gebruik van kultuur agtergrond te gebruik om die Bybel beter te verstaan in sy historiese en kultuur konteks, hardeband, 240bl., R60-00
– Christus die Middelaar (Wegwysers in Dogmatiek), dr. WD Jonker, 213bl., R40-00
– Die Gees van Christus (Wegwysers in die Dogmatiek), dr. WD Jonker, 277bl., R40-00
– Die Nederduitse Gereformeerde Kerk, vier dele, hardeband (kerkgeskiedenis), prof. PB van der Walt, R120-00 (deel 1: 1652-1824, 87bl.; deel 2: 1834-1866, 138bl.; deel 3: 1824-1905, 221bl.; deel 4: 1905-1975, 412bl.)
– The Heidelberg Catechism: a study guide, GI Williamson, 240bl., R70-00
– Kingdom of the Cults, Walter Martin, 544bl., R90-00
– Knowing God, JI Packer, 316bl, R40-00
– Nuwe en Ou Dinge: artikels van dr. Willie Snyman, R50-00
– Elke Dag in U Lig: oordenkings uit die Johannes Evangelie, MJ Booyens, R30-00
– Die werk van Geloof, gesprekke oor die boek Handelinge, MJ Booyens, R20-00
– Die Heilige Doop in die NT, L. Floor, R30-00
– Hy wat met die Heilige Gees Doop, L. Floor, R30-00
– Die Evangelie van die Koninkryk, L. Floor, R20-00
– Die Kerkorde, GPL van der Linde, R40-00
– Handleiding by die Kerkorde, Kruger, Spoelstra, ens., R40-00
– Geloof deur die Eeue, LF Schulze (dogma geskiedenis), R30-00
– Verklaring en Prediking van die OT, JL Helberg, R20-00
– Die Navolging van Christus, SCW Duvenhage, R30-00
– Die Kultuurkleed van die Mens, H van der Wateren, R30-00
– Evangelical Hermeneutics: The New vs the Old, Robert L. Jones, 524p., R100-00
– Truth War: Fighting for Certainty in an age of deception, John MacArthur, 224p., R50-00
– Worldly Saints: The Puritans as they really were, Leland Ryken, 281p., R100-00
– Lectures to my Students, C Spurgeon, 443p., R80-00
– Long War against God: The History and Impact of the Creation/Evolution Conflict, Henry Morris, 344p, R100-00
– Divine Sovereignty and Human Responsibility, DA Carson, 270p., R70-00
– Reading between the Lines: A Christian Guide to Literature, GE Veith, 254p., R50-00
– Preaching to a Postmodern World, G. Johnson, 189p., R40-00
– A History of Israel: From Conquest to Exile, John J Davis & JC Whitcomb, 542p., R100-00
– Preaching with Freshness, B. Mawhinney, 258p., R50-00
– Christianity and Western Thought, volume 1, C. Brown, 447p., R100-00
– Angels in Architecture: A Protestant Vision of Middle Earth, Doug Wilson, R50-00
– Acts of the Apostles with the Greek Text, FF Bruce, 491p. R50-00
– An Introduction to the Old Testament, EJ Young, 456p., R50-00
– The Millenium, L. Boettner, 389p., R40-00
– Revised Church Order Commentary, I van Dellen & M. Monsma, 372p., R70-00
– Roman Catholicism, L. Boettner, 466p., R50-00
– Handboek by die Bybel, DP Alexander, 2de uitgawe, 680p R100-00
– D. Martyn LLoyd Jones Authorised Biography by Iain Murray, 2 volumes (394&831p.), R150-00
Afdeling B: Nuwe boeke
– Ancient Philosophy, Gordon H. Clark, 530p., R150-00
– The Challenge of Postmodernism: An Evangelical Assessment, DS Dockery (ed.), 425p., R100-00
– The Gospel According to Jesus: What is Authentic Faith?, John Macarthur, 300p., hb, R200-00
– Jesus Blood and Righteousness: Paul’s Theology of Imputation, B. Vickers, 254p., R70-00
– In Six Days God Created: Refuting the Framework and Figurative Views of the Days of Creation, P. Bedard, 252p., R100-00
– Handbook of Contemporary Theology, David L. Smith, 393p., R100-00
– A Tale of Two Cities: The Father and His Two Sons, John MacArthur, 221p., R50-00
– Creation without Compromise: A Christian worldview response to evolutionary challenges to the faith, DD Crowe, 296p., R50-00
– New Life in the Wasteland: 2 Cor and the Ministry, Douglas Kelly, 160p., R40-00
– Living Zealously, Joel Beeke, 137p., R30-00
– Famine of the Land: A Passionate Calling for Expository Preaching, Steven Lawson, 134p., R50-00
– Light and Heat: The Puritan View of the Pulpit, B. Bickel, 184p., R30-00
– Truth Decay: Defending Christianity against Challenges of Postmodernism, Douglas Groothuis, 302p., R70-00
– Creation: A Witness to the Wonder of God, Mark Futato, 120-00, R30-00
– OAV (1933/53) Sakbybel (akkerbruin, ritsluier, goue bladsye, uitdruk), R250-00
– Justification: Understanding the Classic Reformed Doctrine, 461p., R150-00
– The Banner of Truth: Magazine Issues 1-16, Sept. 1955 to Aug. 1959, 516p., R200-00
– By His Grace and for His Glory: A Historical, Theological and Practical Study of the Doctrine of Grace in Baptist Life, 442p., R100-00
– Marriage, Divorce and Remarriage: Critical Questions and Answers, J. Newheiser, 310p., R100-00
– Refuting Compromise: A Biblical and Scientific Refutation of Progressive Creationism (Billions of Years) as popularized by Astronomer Hugh Ross, J. Sarfati, 411p., R50-00
– A Biblical-Theological Introduction to the Old Testament: The Gospel Promised, edited by Miles van Pelt (foreword by J. Ligon Duncan), 601p. R350-00
– A Biblical-Theological Introduction to the New Testament: The Gospel Realized, edited by Michael J. Kruger (foreword by J. Ligon Duncan), 655p. R350-00
– Concise Reformed Dogmatics, J. van Genderen & W.H Velema, 922p. R350-00
– Historical Theology: An Introduction to Christian Doctrine, Gregg L. Allison, 778p. R300-00
– Philosophical Foundations for a Christian Worldview, J.P. Moreland & William Lane Craig, 653p. R250-00
– Christian Apologetics Past and Present: A Primary Source, vol. 1: to 1500, W. Edgar & K. Scott Oliphant (ed.), 498p. R200-00
– The Pattern of Sound Doctrine: Systematic Theology at the Westminster Seminaries (essays in honor of Robert B. Strimple), D. van Drunen (ed.), 311p. R100-00
Recent Comments