NGB artikel 25 teonomiese hermeneutiek en etiek gehandhaaf teenoor ‘Radical’ Two Kingdoms hermeneutiek en etiek

NGB ARTIKEL 25 TEONOMIESE HERMENEUTIEK EN ETIEK GEHANDHAAF TEENOOR ‘(RADICAL) TWO KINGDOMS THEOLOGY’ HERMENEUTIEK EN ETIEK

“Ons glo dat die seremonies en heenwysings van die Wet met die koms van Christus opgehou het en dat alle voorafskaduwing tot ’n einde gekom het. Die gebruik daarvan moet derhalwe onder die Christene afgeskaf word. Die waarheid en inhoud daarvan bly nogtans vir ons in Christus Jesus bestaan: in Hom het hierdie seremonies en heenwysings juis hulle vervulling. Ons gaan ook nog voort om die getuienisse van die wet en die profete te gebruik om ons in die evangelie te bevestig en ook om ons lewe in alle eerbaarheid tot eer van God en volgens sy wil in te rig. (Rom. 10:4; Gal. 3, 4; Kol. 2:17; 2 Pet. 1:19; 2 Pet. 3:2,18.)

De Bres (1522-1567), die opsteller en skrywer van die Nederlandse Geloofsbelydenis, skryf die volgende oor God se wet en wil, wat ons help om “NGB artikel 25 teonomie’  reg te verstaan (en by implikasie ook, die frase in NGB artikel 36, “… sodat God deur elkeen [dus ook die burgerlike owerheid, nie net die individue, gesinne, gemeentes, gemeenskappe, ens. nie] geëer en gedien word soos Hy in sy Woord beveel”, as vrug van die werk van die evangelie van Christus deur die krag van die Gees (NGB artikel 16-35):

“Hier komt nog bij dat Christus niet gekomen was om de wet of de verordeningen van God Zijn Vader af te schaffen, maar veeleer om ze te vervullen en te bevestigen. Ik spreek hier niet over de verordeningen die zuiver ceremonieel waren, en die door de dood van Christus afgeschaft moesten worden. Maar ik spreek over datgene wat geenszins ceremonieel is, en zeg dat het er zo ver vandaan is dat dit zou zijn afgeschaft, dat het zelfs met grotere zekerheid dan ooit bevestigd is. … [p. 549]

Wij moeten de Schriften van het Oude Testament onderzoeken

Dat is hoe wij in het Oude Testament moeten ontdekken wat wij niet uitdrukkelijk in het Nieuwe Testament vinden. En als wij in het Nieuwe Testament verstoken zijn van autoriteit om iets te bewijzen, nemen wij onze toevlucht tot het Oude Testament, evenals Christus en Zijn apostelen gedaan hebben. Toen de Heere de sadduceeén terecht gewezen heeft om hun dwaling, heeft Hij hun mond gesloten met een autoriteit uit het Oude Testament, door te zeggen: ‘Dat u dwaal, is dat niet omdat u de Schriften niet weet, noch de kracht Gods?” … (Matt. 22:29; Markus 12:24)

Wij zeggen dat wij het Oude Testament niet alleen moeten ondersoeken wat betreft de doop, zoals wij zien dat Paulus gedaan heeft, maar ook wat betreft vele andere zaken, om ons leven goed in te richten.

Wat zullen wij in het Nieuwe Testament vinden over de graden van bloedverwantschap? We vinden daar niet met wie we mogen trouwen. Ik bid u, beste mensen, als iemand van de uwen zijn eigen zus ten huwelijk wilde nemen, en hij u zegt dat hem dit zou zijn toegestaan, omdat het Nieuwe Testament er nergens van spreekt, tot welke verordening zult u hem dan terugbrengen, anders dan tot deze oude verordening die de Heere er eenmaal over gemaakt heeft in Leviticus? (Lev. 18:6,9) En hierdoor zou u hem tot zwijgen brengen. Als het gaat om de restitutie, wat vinden wij ook daarover in het Nieuwe Testament? Niets uitdrukkelijks. Wij kijken dus in Exodus en daar zien wij de wil van God in dit opzicht (Ex. 22).

Zo is het ook gepast om wat betreft de doop toevlucht te nemen tot het Oude Testament, tot het sacrament dat voor hen was wat onze doop heden ten dage voor ons is.” … (p. 558-9)

De zedelijke wet is in het Oude en Nieuwe Testament hetzelfde

Verschillenden van onze wederdopers denken zich wel af te maken van zoveel getuigenissen die tegen hen zijn, als ze zeggen dat al deze getuigenissen uit het Oude Testament genomen zijn, en dat zij in het Nieuwe Testament niet moeten plaatsvinden, aangezien onze Heere in de christelijke kerk een grotere volmaaktheid eist dan eertijds bij het Joodse volk. Daarin dwalen ze mateloos, en bewijzen dat ze geheel onwetend zijn van het verschil dat er bestaat tussen het Oude en Nieuwe Testament.

Het oude volk verschilt van ons in ceremoniën en zinnebeelden. Maar het is een volstrekt onjuiste opvatting dat wij aangaande de zedelijke wet een andere leefregel hebben dan het oude volk. De zinnebeelden die beduidden dat Christus in deze wereld zou komen, en die een schaduw en zinnebeeld van Hem waren, zijn door Zijn komst afgeschaft, zoals Paulus zegt. (Kol. 2:17) Het politieke bestuur was in eigenlijke zin geen zinnebeeld of schaduw die bij de komst van Christus een einde zou nemen, samen met de ceremoniële zaken. Het was een noodzakelijke ordinantie tot onderhouding van de vrede in de kerk des Heeren. Ja, deze ordinantie om gericht te houden over de goddelozen, werd door God lang voor de invoering van de ceremoniën der wet ingesteld.? (Gen. 9:6) Het zou daarom een al te grote boosaardigheid zijn om die met de ceremoniën te willen afschaffen.” [p. 628-629]

Ook het zedelijke deel van andere ceremoniën, zoals de sabbat, blijft bestaan

Zij zeggen dat de Heere door het afschaffen van de ceremonién tegelijkertijd Zijn wil en het bevel om daarvan gebruik te maken, heeft afgeschaft. Wij antwoorden dat dit wel waar is als de ceremoniën slechts zinnebeelden zijn, maar soms houden de ceremoniën meer in. Dit kan men bijvoorbeeld zien in de onderhouding van de sabbatdag. De Heere heeft haar in Zijn wet bevolen, en hoewel zij is afgeschaft voor zover zij zinnebeeldig was blijft niettemin datgene wat daarin zedelijk was, voor ons bestaan, saam met de wil en bevel dat Hij Zijn volk daartoe gegeven had. … Maar wat betreft de twee andere redenen waarom de Heere bevolen had om seze dag te onderhouden, die blijven altijd tot in alle eeuwen bestaan, ofschoon het ceremoniële deel is afgeschaft. … Daarom blijven deze laaste twee doeleinden heden ten dage onder de christenen nog steeds in gebruik, hoewel het deen in dit bevel ceremonieël en zinnebeeldig was, is afgeschaft. Ziedaar hoe een deel van een ceremonie afgeschaft kan worden wanneer zij tot haar doel gekomen is, en niettemin, als zij ook iets moreels bevat, blijft dat bestaan… [p. 556-7]

Bron: G. de Brés, Oorsprong en weerlegging van de wederdopers (Barneveld: Stichting Heruitgawe Werken Guido de Brés, 2011)

Samevattend verwoord:

1) De Bres se grootste en duidelike onderskeid of indeling van die wet is tussen die morele of sedewet wat Christus vervul én daardeur bevestig en handhaaf as bindend vir alle tye, plekke en volke; en die seremoniële wet, die sinnebeelde en skadus van die OT, wat ook vervul is maar afgeskaf is in Christus, en nie meer bindend is om gedoen te word nie. Die waarheid en inhoud daarvan bly bestaan in Christus, soos hy dit in navoling van die Skrif verwoord het in NGB artikel 25.

2) Ons moet die hele Skrif, beide OT en NT bestudeer om God se wil oor ‘n saak te vind (dus nie net bv. oor die doop nie), dus ook ons etiek vandag vir die hele lewe, om sodoende ons hele lewe en alle sake ‘tot eer van God en volgens sy wil in te rig’ (NGB artikel 25). Dit wil sê, deur ‘Skrif-met-Skrif’ vergelyking, die hele Skrif bestudeer, ook die OT moet bestudeer word vir ‘leer en lewe’. In die NT moet die verbod gevind word waarom God se verbond, wet, leer of bepaalde aspekte daarvan nie meer bindend is en/of gedoen moet word nie, dit is nie ons denke, ons tye, ons ‘fantasieë’ wat bepaal of iets nog gehandhaaf moet word nie, soos hyself skryf: ‘Het is zelfs niet aan Gods engelen om de eenmaal door de HEERE gemaakte verordeningen te veranderen of te wijzigen, maar wij moeten ze met alle zorgvuldigheid en ijver bewaren en in acht nemen, zonder iets te veranderen naar onze fantasie. Evengoed moeten wij datgene wat wij door het Nieuwe Testament veranderd zien, voor veranderd houden.” [p. 549]

3) De Bres is baie sterk oortuig dat beide die Wederdopers se verbondsbeskouing (wat gegrond is ‘n valse of verkeerde verhouding van die OT en NT) se hermeneutiek (reëls en manier van Skrifverklaring), maar ook daarom hul etiek beskouing, hul siening van verhouding wet en evangelie, verkeerd is, sien daarvoor sy sterk woorde nie net in NGB artikel 34 oor hul dwalinge oor die doop nie, maar ook teen hul ‘kerk en staat’ beskouing, in NGB artikel 36.

Verdere opmerking: daar het aan die einde van die 20ste eeu in Noord-Amerika , onder sekere kringe van gereformeerdes (veral WTSC teoloë), ‘n groep ontstaan (genaamd ‘two kingdoms theology’ of ‘[radical] two kingdoms theology’, afkorting: R2K) wat blykbaar die volgende dualistiese hermeneutiek en etiek beskouing handhaaf, wat ek as volg verwoord na aanleiding van De Bres se hermeneutiek en etiek (baie R2K voorstaanders onderskryf ook die NGB):

R2k: ons volg NGB art. 34 sterk na in beide ons hermeneutiek en doopbeskouing, d.w.s ons handhaaf kontinuiteit tussen OT en NT, oftewel OT genadeverbond bedeling en NT genadeverbond bedeling, en handhaaf die kinderdoop op grond van die OT genadeverbond, totdat die NT oftewel die NT genadeverbond bedeling vir ons openbaar, hetsy deur bevel, of noodwendige afleiding, dat kinders nie meer deel is van die genadeverbond nie, en daarom nie gedoop moet word nie. So kontinuiteit in ons hermeneutiek, totdat diskontinuiteit uitgewys word (bv. die wese van die genadeverbond bly dieselde, en aan wie die doop teken bedien moet word, nl. gelowiges en hul kinders, maar die teken het verander, van besnydenis na doop). Hierin stem ek saam met my ‘R2K’ broers, oor hul verbond, doop en kerkbeskouing, wat hul heeltemal tereg bybels en gereformeerd handhaaf teen die dwalinge van die wederdoper-teologie in die verlede en hede.

Maar:

As dit nou kom by etiek, veral sosiale etiek, ‘kerk en staat’ hermeneutiek en etiek kom, dan swaai ons R2K broers om, en in plaas van dat hul kontinuiteit tussen OT en NT, tussen God se wette in OT en NT handhaaf totdat diskontinuiteit anders uitwys, gebruik hul blykbaar die wederdoopse hermeneutiek, nl. as iets nie (weer?) bevel word deur ‘n gebod, voorbeeld, noodsaaklike afleiding, ens. …. dan is dit nie meer bindend nie, dan geld dit nie meer vir NT tye nie, hul veronderstel dat heelwat van die OT juridiese of burgerlike wette waar dit moreel of sedelik van aard was, bloot afgeskaf is, omdat in vir Israel gegee is, en/of nie herhaal word in die NT bedeling of tye nie?

Daarom dat R2K-voorstanders sulke sterk teenstanders is van die oorspronklike en selfs die veranderde ‘teokraties-teonomiese’ NGB artikel 36 is, en wil hul vir alle praktiese doeleindes, NGB artikel 25 se ‘getuienisse van die wet en profete’, en NGB artikel 36 se ‘’soos Hy in sy Woord beveel’ vervang met ‘n (na my mening misbruikte en/of verdraaide siening) van ‘natuurreg’ etiek as die ewigdurende bindende standaard vir alle mense en volke.*

[Luister gerus na my lesing oor die Anabaptiste se hermeneutiek oor die doop, en hoe ek later in die lesing wys hoe hierdie hermeneutiek ook te vinde is by die R2K voorstaanders as dit kom by die sosiale etiek, kerk en staat, die wet vir vandag sake [eie opmerkings, vanaf 51min]:  Gereformeerdes, Anabaptiste en hul Stiefkinders

4) De Bres wys dan daarop dat die OT volk of bedeling verskil van die NT volk of bedeling aangaande die seremonies en heenwysings (dit is vervul en afgeskaf), maar nié wat die morele of sedewet betref nie (dit is ook vervul, maar word deur die vervulling gehandhaaf en bevestig, Matt. 5:17-20; Rom. 3:31).  En, baie belangrik, dat die ‘politieke bestuur’ van Israel (dit is o.a. die burgerlike wette, juridiese wette, strafreg, ens. as standaard vir reg en geregtigheid, ens.) in hul morele of sedelike aspek of aard nog bindend is vir alle tye, ook in die NT bedeling, dit wat hy as volg verwoord in NGB artikel 25: “… Ons gaan ook nog voort om die getuienisse van die wet en die profete te gebruik om ons in die evangelie te bevestig en ook om ons lewe in alle eerbaarheid tot eer van God en volgens sy wil in te rig.”

5) Aan die hand van die 4de gebod, verduidelik de Bres dan die belangrike hermeneutiese beginsel om te onderskei watter van die wette (of dele of aspekte) van God se wette (dus ook in die juridiese of burgerlike wette) net vir Israel was of net vir die OT bedeling (sinnebeeldig, seremonieël, tydelik van aard, ens.) en watter wette in hul morele of sedelikheid nog vir ons geld, vir alle tye.  So was daar dus aspekte aan die 4de gebod (Ex. 20; Deut. 5) wat seremonieël, sinnebeeldig en dus tydelik van aard was, maar daar was en is ook morele aspekte wat vir alle tye, ‘alle eeue’ geld.

Ons vind hermeneutiek en etiek van de Bres en NGB artikel 25 en 36 ook by die Dordtse teoloë van die 1600’s tot en met die Sinode van Dordt (1618/19) asook daarna, hulle wat die Statevertaling en sy kanttekeninge versorg het, asook ‘n Dogmatiek handboek van daardie tye geskryf het, Synopsis of Overzicht van de Zuiverste Theology, waar die siening van die burgerlike of juridiese wette as volg is:

“Stelling 49: Die burgerlike wet is die wette wat die pligte van die Owerhede en onderdane van die Israelitiese Burgerstaat in vaste burgerlike insettinge bepaal het, en dit met liggaamlike strawwe teen die opstandiges bekragtig het, volgens die maatstaf van de beide tafels van de Dekaloog, en vernaamlik van de tweede tafel.

Stelling 50: Die vernaamste nut daarvan was, dat deur nougesette onderhouding van die gebooie van die morele en die seremoniële wet, geregtigheid met godsvrug verbonde, onder die Jode in die besonder, sou heers.

Stelling 51: Die dinge wat in hierdie wette tot die algemene reg behoort, verplig nou ook alle soorte Owerhede en onderdane; maar die dinge van hierdie wette wat in die besonder tot die Joodse reg behoort het, het saam met die staatsordening van Moses tot niet gegaan.”

Opgesom:

(1) die siviele, juridiese of burgerlike wet of bedeling soos dit in sy geheel vir Israel gegee is in sy unieke vorm en tye, waar dit sinnebeeldig, seremonieël, tydelik en uniek van aard was vir die OT bedeling vir Israel, is verby en afgeskaf, en nie meer bindend vir alle volke en tye nie.

(2) maar daar waar die burgerlike of siviele wette moreel of sedelik van aard is, daar is dit nog steeds bindend en geldend vir alle mense, tye en volke.

[Sien ook Westminster Confession of Faith, hoofstuk 19.4 vir dieselfde hermeneutiek en etiek oor God se wet vir vandag, alhoewel daar deur die eeue baie verskille en debatte was en nogsteeds is oor die verklaring van hierdie artikel, en die presiese betekenis en toepassing van die ‘general equity’ beginsel]

3) Hermeneuties moet daar as gereformeerde verbondsteoloë en etici van die vertrekpunt uitgegaan word (soos ons ook doen oor sake van die verbond, kerk, doop, ens.) van kontinuiteit totdat die diskontinuiteit deur verdere of later openbaring, veral die NT natuurlik uitgewys word.  Sien veral die werke van Greg L. Bahnsen in hierdie verband, wat wil voortbou vanuit WCF 19.4 (en by implikasie, NGB art. 25 en 36), en verder wil reformeer op die terrein van die etiek, ‘n sola scriptura etiek vir ons tye vir die ganse lewe, maar veral ‘n teokraties-teonomiese sosiale etiek, dus ook vir beide ‘kerk en staat’ verhoudinge.

As bevestiging van de Bres se verstaan van NGB artikel 25 (en by implikasie, NGB art. 36), sien die historiese oorsig van o.a. Nederlandse en Afrikaanse teoloë se standpunt oor God se wet vir vandag, wat daardie wesentlike hermeneutiek en etiek van de Bres verder verwoord in hul verklaring spesifiek van NGB artikel 25 asook oor die algemeen oor die wet van God  (sien ook al die annder bronne en aanhalings in die artikel self asook in die  ‘comments’ afdeling onderaan die artikel):

‘Theonomy’ and ‘theonomy’ in church history

_________________________________________

* R2K se natuurreg etiek, veral dat hul die doel en gebruik daarvan deur die klassieke reformatore nie reg verstaan word nie, word duidelik gesien in DL ¾.5 asook HG Stoker se verduideliking van bv. Calyn se siening van ‘natuurreg’, die rol en plek daarvan, en waarvoor dit juis nié gebruik moet word nie = ‘n betroubare onfeilbare standaard van reg en verkeerd, morele standaard vir hele lewe, burgerlike owerheid, ens.:

“Calvyn sluit die ondersoek van die sedelike in die ‘natuuropenbaring’ van God, gesien in die lig van Gods Woord, nie uit nie, en verwys herhaaldelik hierdie taak na filosowe, nieteenstaande hy dit wat filosowe bied gewoonlik ongenadiglik kritiseer.  Tereg waarsku Calvyn dat die kennis van God en Sy gebod, van die ware religie en van die ware sedelik-religieuse norme nie uit die ‘natuur’ geken kan word nie; dat die ‘natuurlike’ moraal nooit tot maatstaf van die ware moraal gestel mag word nie (nie net omdat die natuuropenbaring van God onvoldoende is nie, maar veral ook omdat die historiese gang as sodanig nooit norm van Gods wil kan wees nie en dus die norm van die dinge nie in die ‘natuur’ lê nie waar in Gods wil); en dat wie die norm ontleen aan die natuur, dit ontleen aan die sedelik verdorwe ‘natuur’ van die mens en van die van God afgevalle wêreld.”

My nota wat ek daarby gevoeg het: sien Dordtse Leerreëls ¾.4,5 wat ‘natuurlike openbaring’ of ‘natuurreg’ van die ‘natuurlike mens’ nie net verwerp as middel om a) salig te word nie, maar ook b) as onfeilbare norm/standaard van etiek te dien:

“Na die sondeval het daar in die mens tog nog ‘n bietjie van die lig van die natuur oorgebly. Daardeur het hy ‘n mate van kennis van God, van die natuurlike dinge, van die onderskeid tussen die betaamlike en onbetaamlike bly behou en vertoon hy in ‘n sekere mate ‘n strewe na deug en uiterlike tug. Vir die mens is dit egter onmoontlik om deur hierdie lig van die natuur tot die saligmakende kennis van God te kom en hom tot God te bekeer. Gevolglik kan hy selfs in natuurlike en burgerlike sake hierdie lig nie reg gebruik nie. Hoe ook al, veeleer bederf hy dit heeltemal op verskillende maniere en hul hy dit in ongeregtigheid. Omdat hy dit doen, is daar vir hom geen verontskuldiging voor God nie. Net soos met die lig van die natuur is dit ook gesteld met die Tien Gebooie, wat God deur Moses in besonder aan die Jode gegee het. Die Wet vlek wel die grootheid van die sonde oop en kla die mens hoe langer hoe meer van sy skuld aan, maar dit dui geen geneesmiddel aan en deel geen kragte mee om uit hierdie ellende te kom nie. Omdat die Wet dus deur die sondige natuur kragteloos gemaak is, laat dit die oortreder onder die vloek bly. Daarom kan die mens nie deur die Wet die saligmakende genade verkry nie.”