Die Interliniêre Bybel: Grieks-Afrikaans NT – enkele opmerkings

CUM het onlangs die eerste Interliniêre Bybel: Grieks-Afrikaans NT (afkorting: IBGA) in Afrikaans uitgegee.

Hier is ‘n kort oorsig van die IBGA:

“Die INTERLINIÊRE BYBEL (Grieks-Afrikaans), ontsluit die volledige Griekse teks van die Nuwe Testament vir Afrikaanse lesers in ‘n unieke formaat. Elke bladsy van die INTERLINIÊRE BYBEL bestaan uit ‘n middelblok, met die Direkte Vertaling aan die linkerkant en die 1983-vertaling aan die regterkant.

Die middelblok bied:

• die Griekse teks (Nestle-Aland, 27ste uitgawe) ;
• ‘n transkripsie van die Griekse woorde om lesers te help met die uitspraak daarvan; en
• ‘n Afrikaanse woord-vir-woord-vertaling van elke Griekse woord.

Die 1983-vertaling in die regterkolom help lesers om die woord-vir-woord-vertaling in die middelkolom te vergelyk met hierdie bestaande Bybelvertaling.

Die Direkte Vertaling in die linkerkolom is ‘n nuwe vertaling, so na moontlik aan die oorspronklike Griekse teks, maar tog verstaanbaar.

Die INTERLINIÊRE BYBEL sal lesers bemagtig om self te oordeel oor die akkuraatheid van Bybelvertalings omdat dit aan lesers met min, of selfs geen kennis van Grieks, toegang bied tot die Griekse teks van die Nuwe Testament. Dit sal tot ‘n besonder ryk leeservaring van die Bybel lei.”

Gaan kyk hier hoe een van die interliniêre bladsye in die IBGA lyk: Matteus 1-2

Hier is ook die lys van medewerkers aan die IBGA, met ‘n lys van die verskillende boeke waaraan elkeen gewerk het: IBGA medewerkers

Ek gaan poog om so met die tyd opmerkings te maak oor die IBGA, soos ek daardeur werk en dit gebruik.  Onthou, die doel van hierdie interliniêre NT projek, is om lesers te,

“bemagtig om self te oordeel oor die akkuraatheid van Bybelvertalings omdat dit aan lesers met min, of selfs geen kennis van Grieks, toegang bied tot die Griekse teks van die Nuwe Testament. Dit sal tot ‘n besonder ryk leeservaring van die Bybel lei.”

Kom ons kyk of daar voldoen word aan hierdie doel, hier is ‘n paar opmerkings:

1. Die Griekse teks

Soos verwag sou word, gebruik die IBGA uitsluitlik en eksklusief die “Nestle Aland, 27ste uitgawe van die Bybelgenootskap van SA” (afkorting: NA) as ‘Griekse Teks’.  Hierdie NT uitgawe (waarop die totale meerderheid van modern vertalings gebaseer is, o.a. die NIV, ESV, NLT, NAV[1983-vertaling], die komende 2016 vertaling, ens.), verskil omtrent in 15% present van die Meerderheidsteks (MT) en die Oorgelewerde Teks (OoT), waarop vertalings soos die KJV, NKJV, Statevertaling en die OAV[1933/53-vertaling] gebaseer is.

Hierdie verskille behels dat hele gedeeltes, verse of gedeeltes van verse nie gevind word in die NA uitgawes nie, as mens bv die OAV en NAV met mekaar vergelyk. Van die bekendste voorbeelde is die laaste verse van die Onse Vader is (Matt.6:13b), Mark.16:9-20, Joh.7:53-11, 1 Joh.5:7,8 en baie ander verse (daar is omtrent 150 verse wat op een of ander manier hierdeur geraak word. Sien ook hier: Bible verses not included in modern versions).

Die IBGA gee nie enige verduideliking in voetnotas of in die voorwoord vir hierdie teksverskille nie, so as die ‘(onkundige) leser’ nie van beter weet nie, en op hierdie verskille gaan afkom, as hy die IBGA vergelyk met die OAV/KJV/NKJV, dan gaan daar baie vrae ontstaan.

Insiggewend om wel van kennis te neem, is dat bv. Matt.6:13b en 1 Joh.5:7,8  (en blykbaar heelwat soortgelyke ‘kleiner’ verskille in sekere verse) bloot weggelaat word sonder enige verduideliking/vermelding in die voetnotas of ander plekke. By langer gedeeltes, spesifiek Mark.16:9-20 en Joh.7:53-8:11 word hierdie MT en OoT gedeeltes wel behou in die NA Griekse teks wat die IBGA in die middelkolom plaas.  Daar word dan dubbele vierkantige hakies daarom geplaas.  Hier en daar sien ek ook enkele vierkantige hakies, wat seker bedoel daardie woorde of dele is ook eintlik nie in die NA Griekse teks nie ?   Weet nie of ek dit iewers gemis het nie, maar ek kon nêrens ‘n tabel of verduideliking vind vir die gebruik van hierdie verskillende hakies in die teks nie, so ek maak daarom self die afleidings, iets wat die leser ook oor gaan wonder.

Nou hoekom hierdie dubbelslagtigheid ?

Aan die eenkant word gesê die NA grondteks word gebruik, maar dan word gedeeltes van die MT/OoT Griekse teks ingeplaas, en op ander plekke heeltemal weggelaat, en dan weer in enkel hakies geplaas.  Dit skep baie verwarring, en die leser gaan ook verward wees oor die doel van hierdie hakies op verskeie plekke.

Daarom bly die NKJV Greek English Interlinear NT van Farstad en Hodge ‘n baie beter opsie, omdat hul die MT gebruik, maar dan wel baie duidelik in voetnotas en kantaantekeninge die verskillende lesings van die OoT en die NA teks aandui.

(Sien ook Majority Text)

En as ‘n mens se vertrekpunt is, die eklektiese benadering waar alle lesings geweeg en oorweeg word, d.w.s. “al die Griekse manuskripte wat ons het is die NT Griekse tekste wat die Here vir ons bewaar het”, daarom sal mens verwag dat al die verskillende uitgawes gebruik en erken word (MT, OoT, NA).  Dan sou mens verwag in so ‘n werk dat die verskillende tekslesings deurgegee word, veral as die doel nog verder is om die ‘leser’ toegang te gee om nader aan die Grieks van die Bybel te kom en self te kan oordeel.

Die indruk wat dus met hierdie IBGA se eksklusiewe (beperkte) ‘Griekse Teks’ geskep word, is juis dit wat die NA-UBS voorstaanders die MT/OoT voorstanders baiemaal van beskuldig: dat die NA uitgawe nou die ‘KJV only’ tradisie van ons tyd geword het, en die res van die teksuitgawes dus uitgesluit word. Die ‘leser’ kan nie eers kennis neem van hierdie belangrike saak as hy met die IBGA gaan werk nie, hy kan nie self oordeel en besluit nie, want net een tekstradisie word vir hom gegee.

Lees meer oor hierdie saak van verskillende Griekse grondtekste hier:

https://proregno.files.wordpress.com/2011/06/pr-2009-07-22-nr-6.pdf

Dit bring my by ‘n tweede opmerking.

2) Die gebruik van die OT in die NT

Regdeur die hele NT word die OT op baie plekke aangehaal (Augustinus: skaduwee-vervulling verhouding tussen OT en NT), maar daar is geen hulp in die IBGA in voetnotas of kantaantekeninge om die leser te wys uit watter OT boek die betrokke aanhaling of verwysing kom nie.  Die betrokke gedeelte wat in die NT aangehaal word (bv. Jes.7:14 in Matt.1:23) word wel in aanhalingstekens geplaas, maar geen teksverwysing om die leser te help nie.  Dit is jammer, want dit sou juis die leser baie help om te sien hoe die NT skrywers die OT gebruik het, om die oorspronklike teks en konteks te gaan opslaan in die OT, en daardeur een van die belangrikste bybels-gereformeerde verklaringsbeginsel na te volg:

Die Skrif moet met die Skrif (en nie ons sosio-historiese omstandighede) vergelyk word,

oftewel die Skrif moet die Skrif verklaar.

‘n Mens kry die indruk die werk aan die IBGA moes dalk so vinnig as moontlik afgehandel word, dalk voor die 2012 kersverkope ?, en daarom die slordige en onvolledige werk, wat betref:

– die plasing van slegs een tekslesing, in plaas van die vergelyking van verskillende Griekse tekslesings,

– die gebrek aan verduidelikings, voetnotas en kantaantekeninge om die leser te help met teksverwysings en ander hulpmiddels.

– hier en daar is daar ook vraagtekens by die woord-vir-woord vertalings onder die Griekse teks, wat verwarrend is, want nêrens word dit verduidelik (bv. in die voorwoord) wat die vraagtekens se doel is nie.

3) ‘n Vers aangaande homoseksualisme

(nota: onthou om hierbo te gaan kyk hoe lyk die IBGA, as u nie ‘n idee het nie.  Daar is 4 lesings wat vir die leser gegee word, wat ek ook navolg: i. die Grieks ii. woord-vir-woord vertaling (afkorting: WVWV) iii. die NAV en iv. Direkte Vertaling [afkorting: DV]. Ek gaan elke keer ‘n bepaalde frase/woord vir u in al vier lesings gee, en dit daarna vergelyk met nog twee ander vertalings, v. OAV en vi. die ESV, daarna volg my opmerkings/besprekings)

1 Korinthiërs 6:9/10,

“Moenie dwaal nie! Geen hoereerders of afgodedienaars of egbrekers of wellustelinge of sodomiete of diewe of gierigaards of dronkaards of kwaadsprekers of rowers sal die koninkryk van God beërwe nie.” (OAV)

i. Grieks: oute malakoi oute arsenokoitai

ii. WVWV: nog manlike prostitute nog homoseksuele bedmaats

iii. NAV: of mense wat homoseksualiteit beoefen

iv. DV: of manlike prostitute of die mans wat by hulle slaap

v. OAV: wellustelinge of sodomiete

vi. ESV: nor men who practice homosexuality

Opmerkings: Die lesing van die DV vertaling beperk die sonde van homoseksualiteit hier, naamlik dat hierdie vers homoseksuele ‘prostitusie’ verwerp, dus net ‘n bepaalde aspek, en nie homoseksualisme oor die algemeen nie.  Baie gay-voorstaanders, o.a. Neels Jackson het dit al aan my genoem, dat dit dus eintlik ‘losbandige’ homoseksuele verhoudings is wat die Bybel verwerp (daarom die woord wat bykom, ‘prostitute’?), maar nie ‘getroue’ homoseksuele verhoudings nie.  Hierdie direkte vertaling (DV) kan hierdie dwaling versterk.

Die eintlike vraag is nie of die Griekse woorde wel so vrylik vertaal kan word nie, of dat een van die betekenismoontlikhede juis ook ‘homoseksuele prostitusie’ insluit nie, die vraag is: hoekom wil die DV dit beperk tot hierdie een bepaalde betekenismoontlikheid ?  As jy dit algemeen vertaal volgens die begrip, soos dit van ‘n ‘Direkte Vertaling’ verwag sou word, dan laat jy juis die ‘lesers’ toe om die verskillende betekenismoontlikhede te ondersoek en te oorweeg.  Hierdie DV vertaling wil blykbaar ‘n spesifieke bepaalde beperkte verklaring tot gevolg hê met sy vertaalkeuse, wat nie in lyn is met die oogmerke van die IBGA nie, nog minder met die ‘direkte vertaling’ van die Griekse teks.

Die Complete Jewish Bible vat die essensie van hierdie Griekse woorde goed saam:

“who engage in active or passive homosexuality”

Nog meer letterlik beskryf: die man wat ‘passief’ seksueel onder lê (en) die man wat ‘aktief’ seksueel bo-op hom lê (sien Lev.18:22, waar die Septuagint [Griekse OT], die woord koimētēsē het[om aan die slaap te val = dit gebeur met jou] in die ‘passiewe’ vorm, om te dui op die ‘gemeenskap’ in ‘seksuele gemeenskap’, hier in Lev.18:22, om daarop te wys dat ‘n man nie by ‘n man seksueel mag verkeer, soos ‘n man by ‘n vrou dit doen nie.) … sal nie die koninkryk van God be-erwe nie, of dit nou in die tempel, die bordeel of by die huis gedoen word, en of dit nou in ‘n losbandige of ‘vaste’ verhouding gedoen word, dit bly ‘n gruwel in die oë van God waarvan sulke mans verlos moet word deur die bloed van Christus, waarvan die opvolgende vers (v.11) dan ook getuig:

“En dit was sommige van julle; maar julle het jul laat afwas, maar julle is geheilig, maar julle is geregverdig in die Naam van die Here Jesus en deur die Gees van onse God.”

In Israel was daar ook sprake van ‘tempel prostitusie’  wat afgekeur is (en heel waarskynlik homoseksuele prostitusie ingesluit het), saam met enige homoseksuele seksuele verhoudings, so ook in die NT (Lev.18:22; 20:13; Rom.1:27; 1 Tim.1:10):

“Daar mag geen hoer uit die dogters van Israel wees nie; en daar mag geen skandseun uit die seuns van Israel wees nie.” (Deut.23:17)

‘n Laaste opmerking by hierdie saak: in 1 Tim.1:10 kry ons dieselfde Griekse woord arsenokoitai as hier in 1 Kor.6:9, en daar word dit vertaal in die ‘Direkte Vertaling’, deur ‘n ander vertaler, as:

“seksuele immoreles, homoseksuele, slawehandelaars, leuenaars, dié wat meineed pleeg, of iets anders wat met die regte leer in stryd is.”

Dit laat opnuut die vraag: hoekom die twee ‘Direkte vertalings’ so kan verskil ?

4) ‘n Vers aangaande die vrou se verhouding tot die man in die gemeente

1 Korinthiërs 14:34,

“Julle vroue moet in die gemeentes swyg; want dit is hulle nie toegelaat om te spreek nie, maar om onderdanig te wees, soos die wet ook sê.” (OAV)

Grieks: alla hupotassesthosan (stam: hupotassō)

ii. WVWV: en hulle moet ondergeskik wees

iii. NAV: hulle moet onderdanig wees

iv. DV: en hulle moet ondergeskik wees

v. OAV: maar om onderdanig te wees

vi. ESV: but should be in submission

Opmerkings: Weereens, hupotassō volgens die Griekse woordeboeke kan die volgende beteken: ‘om onderworpe te wees, gehoorsaam te wees, ondergeskik te wees, onder beheer te bring/wees, onder gesag te wees/staan, ‘.  Die konteks van die woord/vers moet bepaal watter betekenis gebruik word, en daarom is dit baie belangrik om te vra waarom ‘n bepaalde woord bo ‘n ander verkies word:

Hoekom word spesifiek hier, by 1 Kor.14:34, gekies vir die (meer negatiewe?) woord ‘ondergeskik’, in plaas van ‘onderdanig/onderworpe’, wat beide deur die OAV en NAV weergegee word, en die onderwerping aan gesag of ‘n andere positief stel ?

As ‘n mens die HAT gaan bestudeer, dan kry mens die volgende betekenismoontlikhede by die volgende woorde (beklemtoning bygevoeg):

– onderdanig: 1. gewillig om iemand te gehoorsaam 2. gedwee, nederig, onderworpe.

– onderworpe: 1. Onderdanig aan 2. Berustend, sonder verset, gedwee, lydsaam 3. Blootgestel, onderhewig aan.

– ondergeskik: 1. Onder bevel staande, van iemand afhanklik 2. Laer in rang; inferieur 3. Van minder belang.

Dit is duidelik dat die woord ‘ondergeskik’ in Afrikaans baie meer negatiewe betekenisse dra as ‘onderdanig’ en ‘onderwerp’, en om dan daardie woord te kies by so ‘n ‘gevoelige onderwerp’ waar dit oor gedeeltes gaan wat die vrou se rol in die gemeente raak (veral vir vandag), laat dit opnuut die vraag ontstaan, hoekom hierdie woord ?

Is dit dalk juis omdat dit hier gaan oor die rol van die vrou in die gemeente, en dat haar rol ‘deur die wet’ (v.14:34c), d.w.s. deur die Ou Testament (spesifiek Gen.1 en 2?) as negatief beskou moet word (deur die betrokke vertaler), as ‘n ‘ondergeskikte posisie’ wat nou vandag verander moet word in die ‘NT bedeling’ ?

Ek vind ook nie hierdie woordkeuse van ‘ondergeskik’ as vertaling in die NAV vir enige vorm van hupotassō nie.

Meeste engelse vertalings, vertaal hierdie woord as ‘in submission, subject, submissive, in obedience’.

Ek het ook gaan kyk hoe hupotassō vertaal is by ander verse in die IBGA, met die Direkte Vertaling, in dieselfde vorm:

“Daarom is dit noodsaaklik om jou te onderwerp, nie net as gevolg van die straf nie, maar ook as gevolg van die gewete.” – Rom.13:5

“Die slawe moet in alles die gesag van hul eie eienaars erken en hulle tevrede stel, nie teëpraat nie.” – Tit.2:9

“Herinner hulle daaraan om die gesag van die regeerders en gesagsinstansies te erken, gehoorsaam te wees, gereed te wees vir enige goeie werk” – Tit.3:1

Die volgende plekke, wat almal stamverwant is aan hupotassō vertaal nie een keer die woord as ‘ondergeskik’ in die IBGA nie, maar as ‘onderdanig wees, onderwerp of onderworpe wees, gesag erken/aanvaar, onder gesag wees/plaas’:

Luk. 2:51; 10:17, 20; Rom 8:7, 20; 10:3; 13:1; 1 Kor 14:32; 15:27f; 16:16; Ef 1:22; 5:21, 24; Filp.3:21; Kol 3:18; Tit.2:5, 2:9; Heb.2:5, 8; 12:9; Jak.4:7; 1 Pe. 2:13, 18; 3:1, 5, 22; 5:5

Uit al hierdie verse, die volgende opmerkings:

a. Kyk hoe word hupotassō vertaal op die volgende plekke in die IBGA se ‘Direkte Vertaling’, waar dit gaan oor die verhouding tussen man en vrou (nie eenkeer met ‘ondergeskik’ nie):

“Onderwerp julle aan mekaar uit eerbied vir Christus, vroue (onderwerp julle – slc) aan julle eie mans soos aan die Here” – Ef.5:21

“Vroue wees onderdanig aan die mans soos dit gepas is in die Here.” – Kol.3:18

“(sodat hul die jongvroue kan leer om) … die gesag van hul eie mans (te) erken” – Tit.2:5

“Net so moet hulle, vroue, die gesag van julle eie mans erken … Want ook so het die heilige vroue destyds wat hul hoop op God gevestig het, hulleself versier deur die gesag van hul eie mans te erken.” – 1 Pe.3:1,5

b. Die woord ondergeskik, as dit daarom gebruik gaan word om ‘n verhouding van ‘n mindere in waarde teenoor ‘n meerdere in waarde uit te druk, kan dan juis gebruik word by die volgende verse, waar dit gaan oor die mens/skepping/engele wat in wese en in rol ‘ondergeskik’ is aan die Vader en die Seun (die Skepper-skepping onderskeid), juis omdat ons inferieur is in vergelyking met sy majesteit, ja, ons is ‘van minder belang’:

“Hy het alles onder sy voete geplaas, en Hom as Hoof oor alles gegee aan die kerk.” – Ef.1:22

“kragtens sy mag waarvolgens Hy ook alles aan Homself kan onderwerp.” – Filp.3:21

(sien ook Hebr.2:8; 12:9; Jak.4:7)

c. Die feit dat hupotassō gebruik word om die onderwerping/onderdanigheid te beskryf van:

i. Christus aan sy menslike ouers se gesag:

“En Hy (Jesus) het afgegaan saam met hulle en by Nasaret gekom. En Hy was onderdanig aan hulle.” – Luk.2:51

ii. die jongeres/kinders aan oueres/ouderlinge:

“Net so moet julle jongeres, die gesag van oueres erken.” – 1 Petrus 5:5

iii. burgers aan burgerlike owerhede:

“Laat elke mens hom onderwerp aan die regerende gesagsinstansies.” – Rom.13:1

iv. diensknegte aan hul meesters:

“Die slawe moet in alles die gesag van hul eie eienaars erken en hulle tevrede stel, nie teëpraat nie.” – Tit.2:9

beteken daarom volgens die Skrif (en nie moontlike sosio-historiese spekulasies), dat Jesus (na sy mensheid)/kinders/burgers/diensknegte nie ‘van minder belang of inferieur is’, of minder in waarde en wese is as ouers/oueres/owerheidspersone/meesters nie.  Verskillende rolle/take maak mens nie minderwaardiger as ander wat weer ander rolle/take verrig nie.

Dieselfde geld daarom vir die huwelik en gemeente verhoudings, om onderworpe of onderdanig te wees aan jou man, die (manlike) kerkraad, ens., maak nie van ‘n vrou ‘ondergeskik’, as daarmee bedoel word ‘van minder belang, inferieur, minderwaardig’ ens. nie.   Dit is nie wat ‘die wet’ (1 Kor.14:34c, die OT) leer nie, so ook nie die ‘evangelie’, die NT nie.

As Christus Hom onderwerp aan die Vader; onderdanig is aan die Vader; die Vader se gesag erken en gehoorsaam is (almal vorme/gebruike van hupotassō), dan beteken dit nie die Seun is van minder waarde, minder belang, infereur ten opsigte van die Vader nie. Nee, Hy is in sy Godheid dieselfde in waarde en wese, maar verskillend in rol/taak binne die Godheid, in die woorde van die Geloofsbelydenis van Atanasius, die Nederlandse Geloofsbelydenis en die Heidelbergse Kategismus:

“volkome God, volkome mens …. na die Godheid met die Vader gelyk, na die mensheid minder as die Vader …”

“Ons glo volgens hierdie waarheid en hierdie Woord van God in ‘n enige God, een enige wese, in wie drie Persone is, naamlik die Vader en die Seun en die Heilige Gees, wat in werklikheid en in waarheid en van ewigheid af onderskeie is volgens die eienskappe wat Hulle nie met mekaar deel nie.” (NGB artikel 8)

“HK, Vraag 24: Hoe word hierdie artikels ingedeel?

Antwoord: In drie dele: die eerste handel oor God die Vader en ons skepping; die tweede oor God die Seun en ons verlossing; die derde oor God die Heilige Gees en ons heiligmaking.”

Daarom bly die vraag: hoekom word op geen plek in die IBGA hupotassō as ‘ondergeskik’ vertaal nie, behalwe hier by 1 Kor.14:34 ?  

Hoekom moet juis daar – waar die verhouding tussen man en vrou in die gemeente raak – die negatiewe koppelings aan hupotassō gegee word ?

Hoekom word hupotassō nie ook bv. by Luk.2:51; Rom.13;1,5 en 1 Pe.5:5 met ‘ondergeskik’ vertaal nie ?

5) In stilte of niks sê nie ?

1 Tim.2:11,12,

  ¹¹ Die vrou moet haar in stilte laat leer in alle onderdanigheid.  ¹² Ek laat die vrou egter nie toe om onderrig te gee of oor die man te heers nie, maar sy moet haar stil hou.

i. Grieks: en hēsuchia manthanetō en pasē hupotagē … all’ einai en hēesuchia

ii. WVWV: in stilte sy moet leer/onderrig word in volle gehoorsaamheid/onderdanigheid … maar om te wees in stilte.

iii. NAV: moet in die erediens stil en onderdanig wees en haar laat leer … sy moet stil wees.

iv. DV: moet in stilte en volle gehoorsaamheid leer. Ek laat nie ‘n vrou toe om te onderrig of gesag oor ‘n man te hê nie; sy moet niks sê nie.

v. OAV: moet haar in stilte laat leer in alle onderdanigheid. … maar sy moet haar stil hou.

vi. ESV: learn quietly with all submissiveness. … rather, she is to remain quiet.

Opmerkings: dit gaan spesifiek oor die DV vertaling in v.12, ‘sy moet niks sê nie’, hoekom hierdie vreemde vertaling, terwyl nie een ander vertaling wat ek kon raadpleeg so vertaal nie. Ek het geen engelse vertaling opgespoor wat dieselfde griekse woorde (wat netso in v.11 voorkom) as bv. ‘she must say nothing’ vertaal nie ?

Wat all’ einai en hēesuchia (maar sy moet haar stil hou) hier beteken, wys die konteks duidelik uit, sy mag nie ‘leer en regeer’ oor mans nie, d.w.s. sy mag nie amptelike onderrig/regering uitoefen in die gemeente nie. Dit wys die teëstellende voegwoord uit (wat beide die NAV en die DV verkeerdelik weglaat en nié vertaal nie), nl. die ‘maar’ (Grieks: alla, sien GW Knight, Pastoral Epistles).

Hierdie woorde maak dus nie die vrou ‘monddood’ nie, in die sin dat sy nie saam kan sing en deelneem aan onderlinge gesprekke in die gemeente nie, of ander vroue en kinders kan leer nie (Tit.2:4,5) of mans kan help leer bv by die huis nie (Hand.18:26), ens. Die ‘in stilte’ is spesifiek gefokus op wat ons ‘ampswerk’ sal noem waarin sy nie kan funksioneer en/of voorgaan nie, want dit is in stryd met die skeppingsorde (v.13), en word teen – die omverwerping van die skeppingsorde (as die vrou leer en regeer oor die man) – gewaarsku met die gebeure van die sondeval (v.14). Hierdie woorde (maar sy moet haar stil hou) is dus van toepassing op die ‘leer/regeer situasie’ (Knight, ibid.)

‘n Vertaling van ‘sy moet niks sê nie’ kan daarom baie misverstand veroorsaak, en soos hierbo genoem by 1 Kor.14:34 se bespreking, veral in vandag se ‘sensitiewe tye’ oor hierdie onderwerp.

Wat ook vreemd is, is dat die vertaler by v.11 dieselfde frase (soos in ander vertalings ook) as ‘in stilte’ vertaal, maar dan in v.12 oorslaan na ‘sy moet niks sê nie’ ?

6) Die IBGA beweer dat hul deur hierdie werk “… lesers bemagtig om self te oordeel oor die akkuraatheid van Bybelvertalings omdat dit aan lesers met min, of selfs geen kennis van Grieks, toegang bied tot die Griekse teks van die Nuwe Testament.” (beklemtoning bygevoeg)

Hierdie stelling is oor optimisties, aangesien jy nie bloot deur net Griekse woorde te kan lees met behulp van ‘n interliniêr, daarmee dit kan verstaan nie, iets wat elke eerlike Griekse student sy hele lewe lank besef en mee worstel (beginnende met myself!).  Prof Gert Jordaan van die GKSA Teologiese Skool in Potchefstroom verduidelik as volg in sy Griekse handboek (“Die Binnewerk van die Griekse Taal: Handleiding vir eksegete en ander student van Grieks”):

“Hoewel werkwoorde en selfstandige naamwoorde as vertrekpunt vir Binnewerk geneem is, is die primêre belangstelling nie woordformasie (morfologie) nie maar sinsbou (sintaksis).  Die aandag word dus toegespits op hoe werkwoorde en selfstandige naamwoorde in die sinskonstruksie figureer.  Vir die filoloog (én vir die eksegeet) is veral twee sake ten opsigte van sinsbou van belang:

a.  Wat kan ‘n bepaalde sinskonstruksie beteken?

b.  Op watter verskillende maniere kan ‘n bepaalde sin gekonstrueer word?

Die eerste van hierdie vrae is van belang omdat die leser van ‘n Griekse teks deurgaans tot ‘n beslissing moet kom wat die betekenis van sinskonstruksies is. Daartoe moet hy weet tot watter moontlike betekenisse ‘n bepaalde sinskonstruksie hom leen.

Byvoorbeeld: Die imperatiewe hoofsin  kleivse th;n qu’ran  kan óf ’n opdrag stel (Maak toe die deur!, vgl. ž102), óf ’n versoek (Maak asseblief die deur toe, vgl. ž103) óf ’n aanname (Gestel die deur is toe, vgl. ž104), óf ’n aansporing (Maak tog die deur toe, vgl. ž105), óf ’n wens (Mag die deur toe wees!, vgl. ž106) of selfs ’n voorwaarde (As jy die deur toemaak, vgl. ž107).

Eers wanneer die leser  alle moontlike betekenisse van ‘n bepaalde sinskonstruksie oorweeg het, kan hy, deur ‘n proses van eliminering op grond van die konteks van die voorhande sin of frase, tot ’n verantwoordelike besluit kom oor wat die skrywer waarskynlik met die konstruksie bedoel het.

Die tweede vraag is: Op watter alternatiewe maniere kon die skrywer die sin gekonstrueer het? Die inligting waarop hierdie vraag gemik is, is soortgelyk aan die inligting wat by semantiese woordstudie ingesamel word deur komponensiële analise. Hierdie inligting is belangrik omdat dit die betekenis van die woord/ konstruksie wat gebruik is opweeg teen alternatiewe moontlikhede. Die feit is dat daar in Grieks dikwels verskeie alternatiewe konstruksiemoontlikhede vir dieselfde sin bestaan. Soms maak dit geen verskil watter van die konstruksies gebruik word nie. Dan is die moontlike konstruksies bloot alternatief, sinoniem. Maar dikwels het elke konstruksie ’n eie onderliggende nuansering wat verskil van dié van ander konstruksies.

Voorbeeld: Die imperatief-konstruksie kleivse th;n qu’ran is maar een van vier verskillende maniere waarop die opdrag “Maak toe die deur!” in Grieks gestel kan word. Benewens die imperatief kan ook ’n futurum indikatief (kleivsei” th;n qu’ran) gebruik word; of ’n optatief (kleivsai” th;n qu’ran); of ’n blote infinitief (kleivsein th;n qu’ran).  Hierdie konstruksies is egter nie blote alternatiewe vir mekaar nie, want elkeen verleen gewoonlik ’n bepaalde onderliggende nuansering aan die opdrag:

–      Die imperatief-konstruksie is die mees algemene en dus mees ongenuanseerde manier waarop ’n opdrag in Grieks gestel kan word.

–      Wanneer egter van ’n futurum indikatief gebruik gemaak word, is die bevel waarskynlik bedoel as ’n plegtige, formele opdrag (vgl. ž300);

–      In die optatief, daarenteen, is dit straks bedoel as ’n sagte, beleefd-vriendelike opdrag (ž301);

–      ’n Bevel in die infinitief dra die idee oor van ’n noodsaaklike verpligting (vgl. ž302) eerder as dié van ’n formele opdrag.

Met al hierdie konstruksiemoontlikhede tot sy beskikking, waarom sou die skrywer juis die imperatief-stelwyse verkies? Dit is natuurlik moontlik dat dit by hom maar ’n kwessie van persoonlike voorkeur is. Juis daarom is dit nodig om op hoogte te kom met elke Nuwe-Testamentiese skrywer se eie stylvoorkeure (vgl. Bylae 3). Indien daar egter nie ’n persoonlike voorkeur by die skrywer aangewys kan word nie, moet deur ’n proses van eliminering vasgestel word wat die skrywer se bedoeling met die gebruik van die imperatief was.

–     Sy bedoeling was blykbaar nie om ’n plegtige of formele opdrag te gee nie, anders sou hy ’n futurum  indikatief gebruik het.

–     Ook wou hy dit nie as ’n sagte, beleefd-vriendelike opdrag deurgee nie, waarvoor hy tog ’n optatief sou gebruik het.

–     Verder het hy nie bedoel om dit as ’n blote noodsaaklikheid te stel, soos wat met ’n infinitief die geval sou gewees het, nie.

So blyk dit dan dat die skrywer se bedoeling waarskynlik was om die opdrag as ’n informele, nie juis vriendelike (d.w.s. outoritêre of selfs bars) bevel aan te bied. Hierdie proses van eliminering is net so belangrik vir die ontrafeling van sinsbou soos komponensiële analise vir die bepaling van woordbetekenisse is.”

Dus, uit prof. Jordaan se verduidelik, leer ons dat ‘n mens moet ten minste iets weet van die basiese morfologie (woordbou) en veral die sintaksis (sinsbou) van NT Grieks, om werklik ‘toegang’ tot die Griekse teks van die NT te kan kry.  Jy gaan nie die Griekse taal bloot verstaan deur die gebruik van ‘n interlinear op jou boekrak nie, en dan gaan jy juis nie die vertalers se vertalings kan kontroleer aan die Griekse teks, soos die IBGA dit voorhou as die doel van die IBGA nie.

Dit bevestig verder opnuut die belangrikheid van betroubare akkurate vertalings vir die kerkvolk, en dus die getrouheid en regsinnigheid van alle vertalers wat aan ‘n vertaling werk vir die kerkvolk.  ‘n Interliniêre Bybel is ‘n goeie hulpmiddel, maar meer vir iemand wat ‘n basiese kennis opdoen van die Griekse taal.  Indien jy dan wel ‘n interliniêre NT Bybel wil aankoop, sal ek die een van Farstad en Hodge (wat ek hierbo genoem het) aanbeveel, bloot omdat daardie uitgawe:

a) se vertrekpunt die MT is,

b) dit eerlik objektiewe erkenning gee aan die ander Griekse lesings in die voetnotas en kantaantekening (OoT, NA-UBS), sonder om waarde-oordele daaroor uit te spreek,

c) dit ‘n deegliker inleiding gee as die IBGA aangaande teksvariasies, studienotas, verskillende simbole wat gebruik word in hul teks, ‘n basiese verduideliking van Griekse sinsbou en taalkunde, ens.

7) Leer die tale

Laastens, ek is ‘n groot voorstaanders dat ons en ons kinders, elke lidmaat, so veel moontlik van die Bybelse tale kan aanleer, en daarom ook die aanbeveling om die volgende bronne te gebruik, om soveel moontlik te leer van die tale, en nie net bloot tevrede te wees met ‘n interlinear nie:

http://www.teknia.com/

http://ntgreek.org/other_resources.htm

http://kidsgreek.com/

In die besonder, aan alle predikante, ouderlinge en enige ander leraars van God se Woord, in die lig van 2 Tim.2:15, lees die volgende artikels (veral Piper s’n) wat ons opnuut oproep om die ‘woord van die waarheid reg te sny’, deur juis lewenslange studente van God se Woord te bly, in die oorspronklike tale:

Brothers, Bitzer Was a Banker! – by John Piper, The Standard, June 1983

The Place of Greek and Hebrew in a Minister’s Education – by Michael Burer.

The Importance of the Biblical Languages – by Martin Luther, And excerpt from: “To the Councilmen of All Cities in Germany That They Establish and Maintain Christian Schools 1524

Why Study NT Greek – by Dr. William D. Ramey,  the instructor at InTheBeginning.org.  He has a brief introduction on this page giving reasons why ministers should study Greek.

John Piper skryf oor tale studies en liberalisme:

“Weakness in Greek and Hebrew also gives rise to exegetical imprecision and carelessness. And exegetical imprecision is the mother of liberal theology.

Where pastors by and large can no longer articulate and defend doctrine by a reasonable and careful appeal to the original meaning of biblical texts, they will tend to become close-minded traditionalists who clutch their inherited ideas, or open-ended relativists who don’t put much stock in doctrinal formulations. In both cases the succeeding generations will be theologically impoverished and susceptible to error.

Further, when we fail to stress the use of Greek and Hebrew as crucial in the pastoral office we create an eldership of professional academicians. We surrender to the seminaries and universities essential dimensions of our responsibility as elders and overseers of the churches.” – John Piper

‘n Laaste woord van Martin Luther se kant:

“And let us be sure of this: we will not long preserve the gospel without the languages. The languages are the sheath in which this sword of the Spirit is contained; they are the casket in which this jewel is enshrined; they are the vessel in which this wine is held; they are the larder in which this food is stored; and, as the gospel itself points out, they are the baskets in which are kept these loaves and fishes and fragments. If through our neglect we let the languages go (which God forbid!), we shall not only lose the gospel, but the time will come when we shall be unable either to speak or write a correct Latin or German. As proof and warning of this, let us take the deplorable and dreadful example of the universities and monasteries, in which men have not only unlearned the gospel, but have in addition so corrupted the Latin and German languages that the miserable folk have been fairly turned into beasts, unable to speak or write a correct German or Latin, and have well-nigh lost their natural reason to boot.”